Υποδείγματα μετανοίας

Αρχιμανδρίτου Λ.Μ.Γ.

ΥΠΟΔΕΙΓΜΑΤΑ ΜΕΤΑΝΟΙΑΣ

Όσο και αν θέλη ο σημερινός άνθρωπος να ωραιοποιή και να εξιδανικεύη τα πράγματα, η αλήθεια είνε ότι στη ζωή του κάποτε συνέβη ένα τρομακτικό γεγονός, που την έχει από τότε εκτρέψει από την ομαλή πορεία της και έχει μολύνει την καθαρότητά της.

Ποιο είνε αυτό το γεγονός;

Στη γλώσσα της αγίας Γραφής αυτό λέγεται πτώσι των πρωτοπλάστων στην αμαρτία. Πτώσις σημαίνει, πως ο άνθρωπος προηγουμένως βρισκόταν ψηλά και έπεσε. Και αμαρτία σημαίνει, πως από 'κει και

πέρα δεν κατορθώνει πια να βρη το στόχο, που έχει τεθή γι' αυτόν από το Δημιουργό του, δεν κατορθώνει να φθάση στον προορισμό του, αλλά δείχνεται αδύναμος, βρίσκεται ατελής, καταντά υπόδουλος, μοιάζει εξαθλιωμένος, συλλαμβάνεται ακάθαρτος.

Την κατάστασι αυτή ζωγράφισε με απαράμιλλο τρόπο ο Χριστός στην πασίγνωστη παραβολή του ασώτου υιού (Λουκ. 15, 11-32). Εκεί ο Θεάνθρωπος παρέστησε το δράμα σε όλη του την τραγικότητα.

Ο Χριστός μας όμως έδωσε όχι μόνο την περιγραφή αλλά και τη λύσι του δράματος. Μπορούμε, δηλαδή, με σιγουριά να πιστεύουμε, ότι η αμαρτία δεν θα κυριαρχήση οριστικά. «Αμαρτία γαρ υμών ου κυριεύ­σει^. ου γάρ έστε υπό νόμον, αλλ' υπό χάριν» βεβαιώνει ο απόστολος Παύλος (Ρωμ. 6, 14).

Το κακό δεν είνε ανεπανόρθωτο

Τρομερή συμφορά η πτώσι στην αμαρτία. Και θα ήταν πράγματι ανεπανόρθωτη, εάν δεν ερχόταν ο ίδιος ο Θεός στη γη και δεν γινόταν άνθρωπος και δεν προσέφερε την απολυτρωτική θυσία του. Με την παντοδύναμη θεία χάρι, που απορρέει από τη θυσία του, ο Χριστός νίκησε την αμαρτία, άνοιξε το δρόμο της σωτηρίας και κρατάει από 'κει και πέρα ανοικτή την πύλη σε όποιον θέλει να ξαναγυρίση κοντά Του. Η σωτηρία έχει τώρα εξασφαλισθή για όλους, και το μόνο που μένει είνε, ο κάθε αμαρτωλός να τη δεχθή και να την κάνη δική του.

* * *

Για να γίνη όμως αυτό, ο άνθρωπος πρέπει όχι μόνο να πιστέψη στη θυσία του Χριστού, αλλά και να προβή ο ίδιος στη θυσία του εγώ του διά της μετανοίας. Γιατί θυσία είνε η μετάνοια. Θυσία αρεστή στον Κύριο, απείρως πιο αρεστή από τις παλαιές εκείνες θυσίες των καρπών της γης και των ολοκαυτωμάτων των ζώων. Τούτη η θυσία του εγώ, η ταπείνωσι δηλαδή του εγωιστικού μας φρονήματος, η απάρνησι του εαυτού μας, είνε η αναγκαία και κατάλληλη προϋπόθεσι για συμμετοχή στη σωτηρία που προσφέρει η θυσία του Χριστού μας. «Θυσία τω Θεώ πνεύμα συντετριμμένον, καρδίαν συντετριμμένην και τεταπεινωμένην ο Θεός ουκ εξουδενώσει», ψάλλει ο Δαυίδ (Ψαλμ. 50, 19).

Τί δύναμι έχει αυτή η θυσία φαίνεται από τα αποτελέσματά της. Άσωτοι και τελώνες, πόρνες και λησταί, αρνηταί και διώκτες, οι περιφανέστερες δηλαδή κορυφές της αμαρτίας, πέφτουν και κατακτώνται. Με­γάλη η μετάνοια!

Ο λόγος του Χριστού στέλνει ακατάπαυστα γενικές προσκλήσεις μετανοίας προς κάθε κατεύθυνσι. Το πέρασμα του Κυρίου δίνει πάντα την ευκαιρία σε κάποια ναυαγισμένη ψυχή ν' αρπάξη το σωσίβιο σχοινί που εκείνος της ρίχνει. Και ειδική κοπιαστική αποστολή για μια συγκεκριμένη περίπτωσι κάποτε αναλαμβάνει, όπως εκείνη για τη Σαμαρείτιδα.

Πάντοτε ο αληθινά μετανοημένος επιστρέφοντας θα βρη ένα Πατέρα διατεθειμένο να συγχωρήση, πρόθυμο να λησμονήση, έτοιμο να σώση.

Και οι αφορμές δεν θα πάψουν να δίνωνται διαρκώς διά μέσου των αιώνων. Όχι μόνο στην εποχή των αποστόλων και των πατέρων, αλλά και μέχρι σήμερα. Ένα κήρυγμα, ένα μήνυμα, ένα γεγονός, μια συνάντησι, ένας λόγος, μια δοκιμασία, μια θλίψι, μια τιμωρία, μία ευλογία, μια συγκυρία..., όλα μπορούν να καλέσουν τον άνθρωπο σε μετάνοια. Και πολλοί είνε εκείνοι που δείχνουν ευαισθησία και δέχονται αυτές τις αφορμές, τους «τρόπους μετανοίας» που προσφέρει η θεία χάρις. Και τα αποτελέσματα είνε θαυμαστά.

* * *

Επειδή όμως στην περίοδο της χάριτος η μετάνοια έχει τόσο θαυμαστά αποτελέσματα, γι' αυτό ακριβώς ο εχθρός της σωτηρίας διάβολος την πολεμεί, παρεμβάλλοντας σ' αυτήν μεγάλα εμπόδια.

Μέσα στο κλίμα της γενικής αθεοφοβίας και απιστίας, σε πολύ λίγους γεννιέται η συναίσθησι της αμαρτωλότητος, ο νυγμός της συνειδήσεως, και ελάχιστοι νιώθουν την ανάγκη να εξιλεωθούν απέναντι του Θεού με τη θυσία του «συντετριμμένου πνεύματος» της μετάνοιας.

Σ' αυτούς πάλι που δεν έχουν απορρίψει την πίστι ο πονηρός ματαιώνει πολλές φορές τη μετάνοια με δύο τρόπους. Άλλοτε με την παραπλανητική ελπίδα, ότι το έλεος του Θεού θα σώση στο τέλος όλους και επομένως δεν χρειάζεται περισσότερο να αγωνιούν, ή με την ψευδαίσθησι, ότι λέγοντας τα αμαρτήματά τους εμπρός σε μια εικόνα αυτά συγχωρούνται δήθεν. Άλλοτε δε, αντιθέτως, με το φόβο της αβεβαιότητος και αμφιβολίας, που τους κάνει να διστάζουν από ντροπή με τις σκέψεις^. «Άραγε συγχωρούνται τα τόσα και τόσο σοβαρά αμαρτήματά μου; Και αν συγχωρούνται, πού να βρω το θάρρος να τα πω; Και αν τα πω, ποιος μου εγγυάται ότι τα μυστικά μου δεν θα κοινολογηθούν;».

Σ' αυτούς δε που ξεπερνούν όλα αυτά και δεν έχουν άλλο λόγο να αρνούνται τη μετάνοια, ο πονηρός χρησιμοποιεί το τελευταίο του όπλο, την αναβολή, η οποία συχνά οδηγεί στη ματαίωσι της μετανοίας. Η αναβολή έχει σχέσι με τις διάφορες προφάσεις και δικαιολογίες, με τις οποίες το βήμα της μετανοίας διαρκώς μετατίθεται για «κάποια άλλη φορά».

Εκείνοι όμως που ποθούν αληθινά τον Κύριο και έχουν γνήσια μετάνοια, ξεπερνούν κάθε εμπόδιο και φθάνουν στο εξομολογητήριο, στο πετραχήλι του ιερέως. Γιατί μόνο εκεί παρέχεται η άφεσι των αμαρτιών.

Αυτά προτάσσονται εδώ σαν μία θεωρητική διδασκαλία γύρω από τη μετάνοια.

Αλλά το μάθημα της μετανοίας χρειάζεται, εκτός από την θεωρητική διδασκαλία, και πρακτική εμπέδωσι. Και την εμπέδωσι μπορούν να μας την προσφέρουν εφηρμοσμένες περιπτώσεις μετανοίας, πρακτικά δηλαδή υποδείγματα συγκεκριμένων προσώπων που έκαναν στη ζωή τους το βήμα της μετανοίας και βρήκαν τη σωτηρία.

Όλοι οι άνθρωποι αμαρτάνουν, μικροί και μεγάλοι, επίσημοι και άσημοι, αξιωματούχοι και απλοϊκοί, άνδρες και γυναίκες. Η αμαρτία είνε η κοινή ασθένεια του ανθρωπίνου γένους. Γι' αυτό και όλοι έχουν ανάγκη του φαρμάκου και της ιάσεως της μετανοίας.

Και όλες οι αμαρτίες γιατρεύονται με τη μετάνοια. Όχι μόνο οι μικρές, αλλ' ακόμη και οι μεγαλύτερες και οι βαρύτερες. Δεν υπάρχει αμαρτία αθεράπευτη για τη μετάνοια. Κι αυτός ο Ιούδας που επρόδωσε τον Κύριο, αν μετανοούσε αληθινά και συντετριμμένος ζητούσε συγχώρησι από τον Εσταυρωμένο, θα είχε συγχωρηθή και αποκατασταθή στο αποστολικό αξίωμα.

Ας δούμε λοιπόν μερικά αντιπροσωπευτικά υποδείγματα μετανοίας από όλα τα ανθρώπινα στρώματα και από όλη την κλίμακα της αμαρτωλής πτώσεως.

«Λησταί και πόρναι»

«Χριστός ενηνθρώπησε καλέσας εις μετάνοιαν ληστάς και πόρνας...», λέει ο Μέγας Κανών. Αρχίζουμε λοιπόν από αυτούς.

* «Η του ληστού μετάνοια τον παράδεισον εσύλησε...», ψάλλει η Εκκλησία, για να μας προβάλη ένα πολύ εντυπωσιακό παράδειγμα. Εντυπωσιακό για το βάθος της πτώσεως, αφού ο ληστής βαρυνόταν με σοβαρώτατα αμαρτήματα, φόνους και κλοπές^. αλλ' εντυπωσιακό και για το χρόνο που έγινε δεκτή η μετάνοια, λίγο δηλαδή πριν κλείση η θύρα της παρούσης ζωής, και για τις συνθήκες μέσα στις οποίες έγινε, ενώ εκρέμοντο και αυτός και ο Κύριος στους σταυρούς του Γολγοθά. Τίποτε δεν περιορίζει τον Κύριο να σώση διά της μετανοίας τον μετανοούντα.

* Λίγο πριν το πάθος του Κυρίου, μια διαβόητη και στιγματισμένη αμαρτωλή τολμά και πλησιάζει τον Διδάσκαλο και μπροστά σε όλους, κάτω από τα βλοσυρά βλέμματα των πιο αυστηρών επικριτών, καταφιλεί με τα χείλη της, μυρώνει με το βαρύτιμο άρωμά της και σφογγίζει με τους πλοκάμους της κεφαλής της τους αχράντους πόδας του. Υπάρχει για τη γυναίκα πιο οδυνηρή πτώσι από την πορνεία; Τί κάνουν όμως τα δάκρυα της μετανοίας! Γίνονται κολυμβήθρα ενός δευτέρου βαπτίσματος, που ξεπλένει το ρύπο και λαμπρύνει ξανά την αμαυρωθείσα ύπαρξι. «...Αμαρτιών μου τα πλήθη και κριμάτων σου αβύσσους τις εξιχνιάσει, ψυχοσώστα Σωτήρ μου; Μη με την σην δούλην παρίδης, ο αμέτρητον έχων το έλεος», λέει με τη γλώσσα της εκκλησιαστικής ποιήσεως στον υπέρτατο Βασιλέα. Κ' εκείνος όχι μόνο τη συγχωρεί, αλλά και την υπερασπίζεται έναντι των επικριτών της. Έτσι η ιστορία της πρώτης εκείνης πόρνης θα επαναληφθή πολλές φορές κατόπιν, και πολλές ταλαιπωρημένες ψυχές θα πάρουν ελπίδα και θάρρος από το παράδειγμά της, ώστε να τη μιμηθούν και ν' αποτινάξουν το ζυγό της ακολασίας. Φωτεινή η Σαμαρείτις, Μαρία η Αιγύπτια, Πελαγία η από εταιρίδων, Παϊσία η ξενοδόχος, Ευδοκία η από Σαμαρειτών, Ταϊσία η πρότερον πόρνη, Θεοδώρα η εν Αλεξανδρεία, και πολλές άλλες ακόμη αφήνουν τα καταγώγια της αμαρτίας και τα δεσμά της σαρκός, σωφρονούν και καθαίρονται, αγωνίζονται και αγιάζονται και λάμπουν σαν αστέρια του νοητού ουρανού.

Άσωτοι υιοί

Αλλ' οι σαρκικές πτώσεις της πορνείας και της μοιχείας δεν βαρύνουν μόνο γυναίκες. Βαρύνουν και άνδρες. Συνένοχος κάθε γυναίκας που κυλίεται στο βούρκο της σαρκός, ή και πρωταίτιος του κακού, είνε κάποιος άνδρας. Το λεγόμενο ισχυρό φύλο αποδεικνύεται στο σημείο αυτό τρομακτικά ανίσχυρο. Και αν η γυναίκα ευκολώτερα μπορή να 'ρθη σε μετάνοια, ο άνδρας, λόγω και του εγωισμού, δυσκολώτερα μετανοεί. Ωστόσο η μετάνοια είνε προνόμιο όλων, είνε δωρεά του Θεού για κάθε του πλάσμα, επομένως και για τον άνδρα. Και όσο πιο σπάνια είνε τα δάκρυα μετανοίας του ανδρός, έναντι της γυναικός, τόσο και πιο πολύτιμα είνε για το ουράνιο θησαυροφυλάκιο.

* Κορυφαίο υπόδειγμα ανδρικής μετανοίας από σαρκικές πτώσεις είνε εκείνο, που με άφθαστο τρόπο μας παρέστησε ο ίδιος ο Κύριος, το υπόδειγμα του ασώτου υιού της πασίγνωστης παραβολής του Ασώτου.

* Δύσκολη περίπτωσι ανδρικής μετανοίας είνε όταν -μαζί με την σαρκική ελευθεριότητα- συνυπάρχη και υπερηφάνεια και αγερωχία φρονήματος, λόγω διανοητικής υπεροχής, γνώσεως και επιστήμης. Η ιδέα για τον εαυτό του κάνει τότε τον άνδρα σκληρότερο. Και εδώ όμως η μετάνοια αποδεικνύεται ισχυροτέ­ρα. Κλασσικό παράδειγμα ο άγιος Αυγουστίνος. Τελικά η μετάνοια διετρύπησε τον γρανίτη κ' έκανε ν' α­ναβλύση το δάκρυ που έφερε την σωτηρία.

Άλλη, ακόμη δυσκολωτέρα περίπτωσι μετανοίας, είνε όταν, κοντά στον ανθρώπινο εγωισμό, έρχεται και η δαιμονική δύναμις και δεσμεύει και σκοτίζει την καρδιά. Μιλάμε για ανθρώπους μπλεγμένους στη μαγεία και στον σατανισμό. Και εδώ όμως η μετάνοια επιτελεί θαυμαστές απελευθερώσεις. Στις Πράξεις των Αποστόλων διαβάζουμε για ωρισμένους ειδωλολάτρες, που κατεγίνοντο προηγουμένως με τη μαγεία. Ακούγοντας τον απόστολο Παύλο μετανόησαν και μάλιστα έκαψαν τα μαγικά τους βιβλία που εκόστιζαν περίπου 35.000 χρυσές δραχμές! Και δεν είνε μόνο αυτοί. Γνωστή είνε ακόμη η περίπτωσι του αγίου Κυπριανού, ο οποίος διά της παρθένου Ιουστίνης εγνώρισε τη δύναμι του σταυρού του Χριστού και προσήλθε στην πίστι. Ακόμη ο μάγος Θευδάς, στις Ινδίες, αφού πίστεψε στο Χριστό, έρριξε κι αυτός στη φωτιά τα μαγικά βιβλία και έζησε στο εξής ζωή μετανοίας. Τέλος, στην Καρχηδόνα, ο μάγος Λαμπάδιος, βλέποντας τα μαγικά του δηλητήρια να μην κάνουν τίποτε στους Χριστιανούς, πίστεψε, μετανόησε, βαπτίσθηκε παίρνοντας το όνομα Θεόκλητος, και μαρτύρησε για το Χριστό.

Ισχυρή παγίδα είνε ο πλούτος, το χρήμα. «Δυσκόλως πλούσιος εισελεύσεται εις την βασιλείαν των ουρανών», είπε ο Κύριος. Δεν απέκλεισε όμως να γίνη κ' εδώ το θαύμα. «Παρά ανθρώποις τούτο αδύνα­τόν εστι, παρά δε Θεώ πάντα δυνατά εστι» (Ματθ. 19, 26). Αυτό είδαμε να γίνεται π.χ. στον ευαγγελιστή Ματθαίο και στον τελώνη Ζακχαίο. Η μετάνοια νικά και την φιλαργυρία και την σκληροκαρδία.

Άλλο εμπόδιο για την επιστροφή στο Θεό είνε τα αξιώματα, όπως π.χ. το στρατιωτικό. Να όμως που και από αυτή την τάξι, ο Θεός έχει διαλέξει και εξακολουθεί να διαλέγη εκλεκτούς διά της μετανοίας. Τί ήταν ο Λογγίνος ο εκατόνταρχος; Τί ήταν ο βασιλεύς Μανασσής στην Παλαιά Διαθήκη; Αντίθεοι άρχοντες και αξιωματούχοι, που μετανόησαν.

Από την πολιτική ηγεσία όμως, ας έλθουμε και στην πνευματική, και μάλιστα στη χορεία των προφητών. Όσο κι αν φαίνεται παράδοξο να σκεφθή κανείς, ότι μπορεί ένας προφήτης να αμαρτήση, δεν είνε όμως κάτι που πρέπει να σκανδαλίζη, αφού ο προφήτης δεν παύει να είνε άνθρωπος κι αυτός. Ιδού μερικά παραδείγματα: Ο προφήτης Βαλαάμ παρεξετράπη τόσο πολύ με το να δεχθή να καταρασθή τον περιούσιο λαό του Θεού, ώστε χρειάστηκε να πάρη ανθρώπινη φωνή το υποζύγιό του και μιλώντας του να τον ελέγξη. Και τότε μόνο συνήλθε και ωμολόγησε «Ημάρτηκα» (Αριθμ. 22, 34). Ο Ιωνάς. αμελεί, παρακούει και πορεύεται εις Θαρσίς, τελείως αντίθετα από 'κει που έπρεπε να πορευθή. αλλ' όταν υπέστη τη θαλασσινή περιπέτεια και βρέθηκε στην κοιλιά του κήτους, εβόησε εν μετανοία προς τον Κύριο και έτσι σώθηκε. Αλλά το κορυφαίο υπόδειγμα μετανοίας προφήτου είνε ο Δαυίδ, που έπεσε σε μοιχεία και σε φόνο, και μετά τον έλεγχο του Νάθαν μετανόησε λέγοντας «Αμάρτησα στο Θεό» (Β' Βασ. 12, 13).

Αφήνουμε τους προφήτες και ερχόμεθα στους αποστόλους. Ποιος ήταν το στόμα των 12 μαθητών, ο πιο θερμός και φλογερός; Ο Πέτρος. Αλλά ο Πέτρος αμάρτησε βαρειά, σχεδόν σαν τον Ιούδα. Δεν παραδόθηκε όμως στην απόγνωσι. «Εξελθών έξω έκλαυσε πικρώς» (Ματθ. 26, 75), και μετά την ανάστασι του Κυρίου διώρθωσε την τριπλή άρνησι με τριπλή ομολογία, και έγινε πάλι απόστολος.

Ποιος ήταν ο απόστολος των εθνών; Ο Παύλος. Θα υπήρχε όμως Παύλος, αν δεν υπήρχε μετάνοια; Με τη μετάνοια ο πρώην βλάσφημος και διώκτης έγινε κήρυκας και μάρτυρας, ο δήμιος έγινε θύμα. Και κοντά σ' αυτόν πόσοι άλλοι δήμιοι! Θυμηθήτε και τον δήμιο εκείνο των 40 Μαρτύρων, που τελευταία στιγμή μπήκε στην παγωμένη λίμνη της Σεβαστείας παίρνοντας την κενωθείσα 40ή θέσι. Όντως μεγάλη η μετάνοια!

Διάδοχοι των αποστόλων είνε οι επίσκοποι και λοιποί κληρικοί, οι οποίοι ως άνθρωποι σφάλλουν και αμαρτάνουν και αυτοί. Πόσοι όμως έχουν τον ηρωισμό της μετανοίας; Ο εθνομάρτυς πατριάρχης Γρηγόριος ο Ε', πριν ανέλθη στον θρόνο της Κωνσταντινουπόλεως, εχρημάτισε επίσκοπος Σμύρνης. Εκεί τότε, σε μια διαμάχη μεταξύ των προεστώτων, από εσφαλμένη κρίσι προσώπων και πραγμάτων, ο Γρηγόριος τάχθηκε με το μέρος της μερίδος, που είχε περισσότερο άδικο, πράγμα που επέφερε μεγάλη αναστάτωσι. Αλλά ο Γρηγόριος ανεγνώρισε το λάθος του και σε ημέρα επίσημη, μέσα στον μητροπολιτικό ναό, κατέβηκε από το θρόνο του και ασκεπής έκανε υπόκλισι εμπρός στον λαό και με αληθινή συντριβή καρδίας ζήτησε συγγνώμη από το ποίμνιό του. Τόση ήταν δε η συγκίνησι από την εκδήλωσι αυτή, ώστε οι αντιμαχόμενες μερίδες, μιμούμενες το παράδειγμά του, μετανόησαν και συμφιλιώθηκαν. Μετανοούν επίσκοποι, μετανοούν και πρεσβύτεροι. Αξιώθηκα κ' εγώ να προλάβω να ι­δώ στο Άγιο Όρος το 1970 έναν αληθινά μετανοημένο πρεσβύτερο. Ήταν εφημέριος σε μεγάλη πόλι του εξωτερικού για τις θρησκευτικές ανάγκες των εκεί ορθοδόξων ομογενών. Γλωσσομαθής και μορφωμένος, υπέπεσε όμως σε αμάρτημα, που δεν του επέτρεπε να συνέχιση να ιερουργή. «Κρέμασε λοιπόν το πετραχήλι», και έζησε στο εξής ζωή μετανοίας σε μοναστήρι του Αγίου Όρους. Όποιος τον πλησίαζε και τον άκουγε, αντιλαμβανόταν ότι έχει εμπρός του ένα μεγάλο ανάστημα. Τώρα αναπαύεται στους ουρανούς.

Η μετάνοια είνε η πιο σωστή και αληθινή ώρα στη ζωή μας, ενώ οι άλλες ώρες και στιγμές, οι ώρες και στιγμές της αμαρτίας, είνε λάθος και ψεύδος. Μεγαλειώδης η μετάνοια της κάθε ψυχής. Εκεί όμως που η μετάνοια καταπλήσσει, είνε όταν το ρεύμα της ανανήψεως διαπερνά συγχρόνως όλες τις ψυχές μιας κοινωνίας. Υπέροχο το φαινόμενο της μετανοίας ε­νός λαού. Και τέτοιο υπόδειγμα έμεινε στην ιστορία η μετάνοια των Νινευιτών. Είχαν προειδοποιηθή^. «Έτι τρεις ημέραι και Νινευή καταστραφήσεται»! (Ιωνά 3, 4). Και μετανόησαν όλοι. Από τον ανώτατο άρχοντα μέχρι το τελευταίο βρέφος πένθησαν, νήστεψαν, φόρεσαν σάκκους και έρριξαν στάχτη στο κεφάλι τους. Ως και τα ζώα τους τ' άφησαν χωρίς τροφή το 3ήμερο αυτό της μετανοίας. Και ο Θεός τους συγχώρησε και δεν τους κατέστρεψε. Πόσα δεν έχει να πη το παράδειγμα αυτό στην αποστάτιδα και μοιχαλίδα δική μας κοινωνία!

Όχι μόνο τότε

Ας έλθουμε τώρα στην εποχή μας. Σας αναφέρω τρία σύγχρονα σχεδόν παραδείγματα μετανοίας.

* Το πρώτο είνε ο Ηλίας Παναγουλάκης.

«Εγεννήθη εν Καλάμαις τη 14-7-1873. Γράμματα δεν έμαθε. Μόλις ηδύνατο να αναγινώσκη και να γράφη. Μέχρις ηλικίας 30 ετών ήτο οργανοπαίκτης και διετήρει μικρόν ταβερνείον πλησίον του Ναού του Αγ. Νικολάου. Εκεί συνεκεντρούτο όλης της πόλεως η αλητεία, της οποίας ήτο ο αρχηγός και εις την οποίαν επεβάλλετο ισχυρώς. Έζη βίον άσωτον και ακόλαστον. Ουδένα υπελόγιζε και ουδένα εφοβείτο. Ήτο ικανός να απειλήση και να δείρη εκ της πλέον α­σημάντου αφορμής.

Εν έτει 1902 απέθανεν εις εκ των στενών φίλων αυτού. Ο Παναγουλάκης μεταβαίνει εις την κηδείαν και παρακολουθεί αυτήν μετά προσοχής. Το ρητόν του Ευαγγελίου "μεταβέβηκεν εκ του θανάτου εις την ζωήν" δημιουργεί εις αυτόν συγκλονισμόν. Ερωτά πλήρης αγωνίας τους επιτρόπους του Ναού "αν υπάρχη άλλη ζωή" και αυτοί, άνθρωποι ευσεβείς, κατηχούν αυτόν δεόντως. Ήδη είνε αιχμάλωτος της Θείας Χάριτος. Φρικιών διά τας προτέρας ασωτίας, μεταβαίνει εις Ιερέα εξομολόγον (εις τον Ιερομόναχον Γλυμάνον της Μονής Βελανιδιάς), εξομολογείται εν συντριβή τας αμαρτίας αυτού και παρέχει την υπόσχεσιν ότι του λοιπού θα ζήση υποδειγματικόν χριστιανικόν βίον. Ακολούθως εκποιεί πάντα τα αντικείμενα του ταβερνείου και καλύπτει διά μαύρων παραπετασμάτων ολόκληρον το δωμάτιον αυτού. Επισκέπτεται όσους προηγουμένως είχεν αδικήσει και ζητεί γονυπετής συγγνώμην. Αποφασίζει δε να ζήση ως ασκητής.

 Μετά ολιγόμηνον παραμονήν εις Μάνην, επανέρχεται εις Καλάμας και εκεί καταλύει αρχικώς εις εν κελλίον πλησίον του ναΐσκου της Αγίας Άννης, μετ' ολίγον δε εις έτερον, πλησίον του Κοιμητηρίου Καλαμών, όπου σήμερον το παλαιοημερολογιτικόν "Ασκητήριον Παναγουλάκη". Εκεί, χωρίς να καρή Μοναχός, έζησε βίον προσευχής και σκληροτάτης ασκήσεως επί 15ετίαν. Έλαιον κατέλυε μόνον κατά Σάββατον και Κυριακήν. Κρέας, ιχθύς και γαλακτώδη ουδέποτε. Καθ' εκάστην Τετάρτην και Παρασκευήν διετέλει εν απολύτω ασιτία. Κλίνην δεν είχεν. Εκοιμάτο ελαχίστας ώρας επί σανίδος κατά γης. Επειδή απεφά­σισαν να μείνουν μετ' αυτού και τινες άλλοι νέοι, έκτισε, τη οικονομική αρωγή ευσεβών προσώπων, ολίγα κελλία ακόμη, πολύ μικρά. Η θύρα αυτών ήτο τόσον στενή, ίνα υπενθυμίζη την "στενήν πύλην" του Ευαγγελίου, ώστε εισήρχετό τις εις αυτά μόνον πλαγίως. Εκήρυττεν, εις τα συρρέοντα εκ της πόλεως άτομα, καθ' εκάστην Κυριακήν και εορτήν τον λόγον του Θεού. Εις το απέριττον οίκημα, όπου εκήρυττεν, υπήρχε κρεμάμενος ανθρώπινος σκελετός προς συνεχή υπόμνησιν της ματαιότητος των εγκοσμίων. Το απλούν και άτεχνον, αλλ' εκ καρδίας ζώσης εν Χριστώ εξερχόμενον, κήρυγμα του Παναγουλάκη ανεγέννησε πλήθος ανθρώπων. Η αγιότης του ανδρός είλκυε πολλούς προς αυτόν. Παρά τους πόδας του αγραμμάτου αυτού ασκητού εμαθήτευσαν, παιδία τότε, εργάται μετέπειτα του Ευαγγελίου, ως ο Αρχιμ. Ιωήλ Γιαννακόπουλος, ο Αρχιμ. Χρυσόστομος Παπασαραντόπουλος και άλλοι πολλοί. Ήτο τόση η σαγηνευτική δύναμις των απλών λόγων του Παναγουλάκη, ώστε ο τότε συνταγματάρχης Καλάμων απηγόρευσε την εις το Ασκητήριον αυτού φοίτησιν στρατιωτών, διότι ούτοι, καθ' ομάδας μεταβαίνοντες εκεί και επηρεαζόμενοι εκ των κηρυγμάτων, ηρνούντο να λάβουν τροφάς περιεχούσας έλαιον κατά τας νηστίμους ημέρας.

Προσβληθείς εκ βαρείας μορφής φυματιώσεως ο Παναγουλάκης, ηναγκάσθη περί τα τέλη του βίου αυτού να λάβη ζωμόν κρέατος, υπείκων εις τας παρα­κλήσεις των ιδίων μαθητών. Εκοιμήθη εν Κυρίω τη 17-1-1917 και εκηδεύθη πανδήμως. Τα οστά αυτού ευρίσκονται εν τω μνημονευθέντι Ασκητηρίω. Αφήκε φήμην ανδρός αγίου. Αυτόπται και αυτήκοοι μάρτυρες, λίαν αξιόπιστοι, αφηγούνται περιστατικά, πείθοντα ότι ήτο ηξιωμένος προορατικού χαρίσματος» (αρχιμ.  Επιφανίου  Θεοδωροπούλου,  άρθρο  στην Θρησκευτική και Ηθική Εγκυκλοπαίδεια, τόμ. Θ', στ. 1117).

* Το δεύτερο παράδειγμα είνε ένας υλιστής πανεπιστημιακός διδάσκαλος, όχι ευτυχώς σημερινός. «Στις αρχές του αιώνα μας ο καθηγητής της Ιατρικής Σχολής του Πανεπιστημίου Αθηνών Ρήγας Νικολαΐδης δίδασκε απροκάλυπτα τον υλισμό. Το έτος όμως 1927 την Μ. Παρασκευή εθεάθη ο καθηγητής στην περιφορά του Επιταφίου του Αγίου Διονυσίου του Αρεοπαγίτου και το επόμενο έτος 1928 στην περιφορά του Επιταφίου του Μητροπολιτικού Ναού των Αθηνών. Στην δεύτερη περίπτωσι τον περικύκλωσαν φοιτητές του και στην εύλογη ερώτησί τους «Πώς συμβιβάζεται, κύριε καθηγητά, η όλη από έδρας διδασκαλία σας περί υλιστικής θεωρίας της εξελίξεως των όντων με την αποψινήν παρουσίαν σας εις την θρησκευτικήν αυτήν εκδήλωσιν της προς τον Θεόν λατρείας;» ο καθηγητής απάντησε" «Και όμως, κύριοι, εις το θείον δράμα και την επακολουθήσασαν Ανάστασιν του Κυρίου ευρίσκεται η αλήθεια της ζωής». Όταν αργότερα ασθένησε ο καθηγητής και βρέθηκε στο αρχαιότερο θεραπευτήριο της χώρας μας, τον «Ευαγγελισμό», ζήτησε να εξομολογηθή και να κοινωνήση των Αχράντων Μυστηρίων. Σε ερώτησι φίλων και συναδέλφων του, πώς άλλαξε νοοτροπία και τρόπο ζωής, ο Ρήγας Νικολαΐδης απάντησε" «Μία θρησκεία, η οποία αυτή και μόνη άνευ σπουδών, άνευ ανωτέρας τάξεως περιβάλλοντος... φέρει μίαν απλήν χωρικήν (πρόκειται για την ευλαβική υπηρέτριά του Μαριγώ) εις τόσον υψηλόν επίπεδον ορθής κρίσεως, τελείας αρετής..., αυτή είναι η ανωτέρα, αυτή είναι η επιστήμη η χρήσιμος»» (αρχιμ. Ηλία Μαστρογιαννοπούλου, Επιστροφές, Αθήναι 1970, σ. 21-27^. βλ. και βιβλίο Το Θεανδρικό Πρόσωπο, Αθήναι 1990, σελ. 191-192).

* Το δε τρίτο παράδειγμα είνε των ημερών μας. Είνε ο γνωστός τραγουδιστής και συνθέτης λαϊκών τραγουδιών Γιώργος Κοινούσης, ο οποίος λόγω της φήμης του και της κυκλοφορίας των δίσκων και των κασσεττών του είχε γίνει δημοφιλής και πλούσιος. Ο τραγουδιστής αυτός μετενόησε, ηρνήθη την προηγουμένη του ζωή, εξομολογείται, νηστεύει, ζη ζωή απλότητος και ταπεινώσεως. Αυτός, που τον χειροκροτούσαν στα νυκτερινά κέντρα και ήταν στο επίκεντρο του θαυμασμού, τώρα συνωστίζεται σαν ο τελευταίος ακροατής εκεί που κηρύσσεται ορθόδοξο κήρυγμα, και τρέχει σαν διψασμένο ελάφι, και προσπαθεί να φέρη και άλλους κοντά στον Κύριο, και ψάλλει τον ύμνο της Ορθοδοξίας. Χαρακτηριστική της μετανοίας του είνε η εισαγωγή που προτάσσει στην πρώτη κασσέττα τραγουδιών που κυκλοφόρησε μετά τη μεταστροφή του. Εκεί λέει^. «Όσοι με ξέρατε, ξεχάστε με και μά­θετέ με απ' την αρχή».

Κλασσική περίπτωσις

Ίσως κάποιος να χαρακτήριζε εκτός θέματος το τελευταίο παράδειγμα μετανοίας, με το οποίο θα κλείσουμε αυτή την συλλογή, γιατί προέρχεται από λογοτεχνικό έργο. Επειδή όμως θεωρείται σχεδόν βέβαιο ότι πίσω από το διήγημα κρύβεται ένα πραγματικό γεγονός, ας το παραθέσουμε. Το παίρνουμε από το έργο Αδελφοί Καραμαζώφ του μεγάλου Ρώσου συγγραφέως Ντοστογιέφσκυ.

Ένας δούλος σκότωσε μια πλούσια κυρία, πήρε την περιουσία της, τα χρυσαφικά της και εξαφανίστηκε. Έγιναν συλλήψεις, ανακρίσεις, ενοχοποιήθηκε κάποιος αθώος και καταδικάστηκε σε ισόβια δεσμά. Ο κλέφτης πήγε σε άλλη περιοχή, άλλαξε το όνομά του και με τα πλούτη που κατείχε έκανε επιχειρήσεις. Κέρδισε και πλούτισε, κι από τα κέρδη του σκόρπιζε στους φτωχούς. Είχε βαθειά μετανοιώσει για το έγκλημά του. Έφτειαξε ιδρύματα, φτωχοκομεία, οικοτροφεία, σπουδαία έργα, και όλοι τον είχαν για άγιο. Ποτέ δεν πέρασε από τη σκέψι κανενός, ότι αυτός ο μεγάλος ευεργέτης ήταν εκείνος ο εγκληματίας και κλέφτης. Μέσα του όμως κάτι τον κατέτρωγε μέρα -νύχτα^. «Αλλοίμονό σου! Είσαι εγκληματίας, είσαι κλέφτης». Τί κι αν όλοι τον είχαν για άγιο; Ο ίδιος μέσα του καιγόταν. Άνοιγε εκκλησίες έκανε λειτουργίες..., μα μέσα του είχε φωτιά. Πέρασαν χρόνια. Δεν μπόρεσε να κατασιγάση αυτή την ανησυχία. Δεν μπόρεσε ν' απαλλαγή από τον σκορπιό που κατέτρωγε τα σπλάχνα του μέρα - νύχτα. Έπειτα από καιρό πολύ, αφού δεν μπόρεσε να βρη ησυχία, πήγε στον πνευμα­τικό^. γονάτισε και εξωμολογήθηκε.

-Πάτερ μου, λέει, μην τρομάξης μ' αυτά που θα σου πω. Γιατί μ' έχεις κ' εσύ για άγιο. Εγώ είμαι ο τάδε εγκληματίας και κλέφτης.
-Τί λες, παιδί μου! Δεν μπορώ να το πιστέψω.
-Ναι. Έτσι κ' έτσι κ' έτσι έγιναν τα πράγματα. Σε παρακαλώ να μου διαβάσης μια ευχή, γιατί από τότε δεν είδα άσπρη μέρα. Ποτέ δεν χάρηκα. Είμαι δυστυχισμένος άνθρωπος, τραγικός. Θέλω να με συχω­ρέση ο Θεός.

Τότε ο πνευματικός του είπε^.

-Για να σε συγχωρήσω, παιδί μου, πρέπει να καταγγείλης τον εαυτό σου. Ο κόσμος πρέπει να μάθη την αλήθεια. Κάποιος αθώος σαπίζει στη φυλακή αντί για σένα. Πρέπει λοιπόν να κατηγορήσης τον εαυτό σου δημοσίως, για να μάθη ο κόσμος την αλήθεια και ο αθώος να ελευθερωθή. Αν δεν το κάνης αυτό, δεν μπορώ κ' εγώ να σε συγχωρήσω, δεν έχω το δικαίωμα.

Πήρε μια προθεσμία. Στέναξε, έκλαψε, και κατόπιν πήγε πάλι στον πνευματικό και είπε^.

-Πάτερ μου, δος μου την ευχή σου. Αποφάσισα να κάνω ό,τι μου είπες.

Κάλεσε λοιπόν σ' ένα συμπόσιο, όπως καλούσε πάντοτε, μικρούς και μεγάλους. Όλοι έπιναν στην υ­γειά του. Και τότε, στη μέση της συνεστιάσεως, σηκώθηκε και είπε^.

-Εσείς που με περνάτε για άγιο, φτύστε με αυτή τη στιγμή κιόλας, γιατί είμαι ένα κάθαρμα.

Νόμισαν ότι τρελλάθηκε.

-Όχι, το μυαλό μου λειτουργεί αυτή την ώρα καλύτερα από κάθε άλλη φορά. Είμαι ο τάδε εγκληματίας, λέει και δίνει τα διαπιστευτήρια απ' όπου φάνηκε το πρώτο του όνομα.

Στη συνέχεια οδηγείται στην εισαγγελία κι από 'κει στις φυλακές, ενώ από το άλλο κελλί απελευθερώνεται ο αθώος.

Μετά από λίγες μέρες ο πνευματικός παίρνει ένα γράμμα^.

«Σεβαστέ μου πάτερ, εξετέλεσα τη συμβουλή σου. Την ώρα που έκλεινε η πόρτα της φυλακής κ' έμενα μόνος σ' ένα υγρό και σκοτεινό υπόγειο, νόμιζα πως άνοιγε για μένα ο παράδεισος. Η χαρά που νιώθω τώρα δεν περιγράφεται. Την ειρήνη που βρήκα δεν μπορώ να σας την παραστήσω. Τώρα είμαι ευτυχής. Τί να τα κάνω όλα εκείνα που είχα τότε, τα εξωτερικά, όταν μέσα μου είχα κόλασι μέρα - νύχτα; Ευχαριστώ τον Θεό, που έτσι με λυτρώνει από το έγκλημά μου. Ευχα­ριστώ κ' εσένα, πάτερ μου, που έγινες το όργανο του Θεού και με ωδήγησες σε τέτοια χαρά και ειρήνη».

* * *

Παρήλασαν εμπρός μας αρκετοί αμαρτωλοί, και μάλιστα σε υψηλό βαθμό. Είθε ο Θεός να δώση, σε κάποιο από τα ανωτέρω παραδείγματα μετανοημένων αμαρτωλών να βρούμε κ' εμείς το ταιριαστό υπόδειγμα που θα κατανύξη και τη δική μας καρδιά. Γιατί σε τέτοιους συναμαρτωλούς αδελφούς μας μπορούμε να βρούμε μεγάλη ενθάρρυνσι προς μετάνοιαν. Τους ακολουθήσαμε στο πρώτο βήμα, στην αμαρτία. Άμποτε να τους μιμηθούμε και στο δεύτερο, στη μετάνοια.

ΠΗΓΗ: «ΑΔΕΛΦΙΚΗ ΒΟΗΘΕΙΑ»
ΑΡΧΙΜΑΝΔΡΙΤΟΥ Λ.Μ.Γ.
ΕΚΔΟΣΕΙΣ «ΟΡΘΟΔΟΞΟΣ ΚΥΨΕΛΗ»

ΠΗΓΗ:   ΚΛΙΚ