ΜΟΡΦΕΣ TOY 1821 - 23. Ο ΡΗΓΑΣ καὶ ΤΟ ΕΘΝΕΓΕΡΤΙΚΟ ΕΡΓΟ ΤΟΥ -3

ΜΟΡΦΕΣ TOY 1821- 23. Ο ΡΗΓΑΣ καὶ ΤΟ ΕΘΝΕΓΕΡΤΙΚΟ ΕΡΓΟ ΤΟΥ -3 (Γ. Ν. Παπαθανασόπουλος)

 

Ρήγας: Μέρος Γ΄  
Τὸ ἐθνεγερτικὸ ἔργο τοῦ Ρήγα

Τοῦ Γιώργου Ν. Παπαθανασόπουλου

ΜΟΡΦΕΣ TOY 1821 – 1. ΙΩΑΝΝΗΣ ΚΑΠΟΔΙΣΤΡΙΑΣ (Γ. Ν. Παπαθανασόπουλος)
ΜΟΡΦΕΣ ΤΟΥ 1821– 2. ΘΕΟΔΩΡΟΣ ΚΟΛΟΚΟΤΡΩΝΗΣ (Γ. Ν. Παπαθανασόπουλος)
ΜΟΡΦΕΣ ΤΟΥ 1821– 3. ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΣ ΥΨΗΛΑΝΤΗΣ (Γ. Ν. Παπαθανασόπουλος)
ΜΟΡΦΕΣ ΤΟΥ 1821– 4. ΔΙΟΝΥΣΙΟΣ ΣΟΛΩΜΟΣ (Γ. Ν. Παπαθανασόπουλος)
ΜΟΡΦΕΣ ΤΟΥ 1821– 5. ΕΠΙΣΚΟΠΟΣ ΡΩΓΩΝ ΙΩΣΗΦ (Γ. Ν. Παπαθανασόπουλος)
ΜΟΡΦΕΣ ΤΟΥ 1821– 6. ΓΡΗΓΟΡΙΟΣ E΄ (Γ. Ν. Παπαθανασόπουλος)
ΜΟΡΦΕΣ ΤΟΥ 1821– 7. ΛΟΡΔΟΣ ΜΠΑΪΡΟΝ (Γ. Ν. Παπαθανασόπουλος)
ΜΟΡΦΕΣ ΤΟΥ 1821– 8. ΑΘΑΝΑΣΙΟΣ ΔΙΑΚΟΣ (Γ. Ν. Παπαθανασόπουλος)
ΜΟΡΦΕΣ ΤΟΥ 1821– 9. ΟΔΥΣΣΕΑΣ ΑΝΔΡΟΥΤΣΟΣ (Γ. Ν. Παπαθανασόπουλος)
ΜΟΡΦΕΣ ΤΟΥ 1821– 9. ΟΔΥΣΣΕΑΣ ΑΝΔΡΟΥΤΣΟΣ [Β´] (Γ. Ν. Παπαθανασόπουλος)
ΜΟΡΦΕΣ ΤΟΥ 1821– 10. ΠΑΠΑΦΛΕΣΣΑΣ (Γ. Ν. Παπαθανασόπουλος)
ΜΟΡΦΕΣ ΤΟΥ 1821– 11. ΝΙΚΗΤΑΡΑΣ (Γ. Ν. Παπαθανασόπουλος)
ΜΟΡΦΕΣ ΤΟΥ 1821– 11. ΝΙΚΗΤΑΡΑΣ [Β´] (Γ. Ν. Παπαθανασόπουλος)
ΜΟΡΦΕΣ ΤΟΥ 1821– 12. ΛΑΣΚΑΡΙΝΑ ΜΠΟΥΜΠΟΥΛΙΝΑ (Γ. Ν. Παπαθανασόπουλος)
ΜΟΡΦΕΣ ΤΟΥ 1821– 13. ΑΝΔΡΕΑΣ ΚΑΛΒΟΣ (Γ. Ν. Παπαθανασόπουλος)
ΜΟΡΦΕΣ ΤΟΥ 1821– 14. ΚΩΝ/ΝΟΣ ΚΑΝΑΡΗΣ (Γ. Ν. Παπαθανασόπουλος)
ΜΟΡΦΕΣ ΤΟΥ 1821– 14. ΚΩΝ/ΝΟΣ ΚΑΝΑΡΗΣ [B´] (Γ. Ν. Παπαθανασόπουλος)
ΜΟΡΦΕΣ ΤΟΥ 1821– 15. Ο ΕΘΝΟΜΑΡΤΥΡΑΣ ΑΡΧΙΕΠΙΣΚΟΠΟΣ ΚΥΠΡΟΥ KΥΠΡΙΑΝΟΣ (Γ. Ν. Παπαθανασόπουλος)
ΜΟΡΦΕΣ ΤΟΥ 1821– 16. ΕΫΝΑΡΔΟΣ: Ο ΦΙΛΕΛΛΗΝΑΣ ΠΟΥ ΔΥΣΑΡΕΣΤΗΣΕ ΤΟΝ ΜΕΤΕΡΝΙΧ (Γ. Ν. Παπαθανασόπουλος)
ΜΟΡΦΕΣ ΤΟΥ 1821– 17. Ο ΑΓΙΟΣ ΚΟΣΜΑΣ Ο ΑΙΤΩΛΟΣ (Γ. Ν. Παπαθανασόπουλος)
ΜΟΡΦΕΣ ΤΟΥ 1821– 17. Ο ΑΓΙΟΣ ΚΟΣΜΑΣ Ο ΑΙΤΩΛΟΣ [Β´- Ὁ Κοσμᾶς ὁ Αἰτωλός, ὁ Ρήγας καὶ ὁ Κοραὴς] (Γ. Ν. Παπαθανασόπουλος)
ΜΟΡΦΕΣ ΤΟΥ 1821– 18. ΟΙ ΦΙΛΙΚΟΙ: ΑΥΤΟΙ ΠΟΥ ΠΕΤΥΧΑΝ ΤΟ ΑΔΥΝΑΤΟ (Γ. Ν. Παπαθανασόπουλος)
ΜΟΡΦΕΣ ΤΟΥ 1821– 18. ΟΙ ΦΙΛΙΚΟΙ: ΛΗΘΗ καὶ ΕΓΚΑΤΑΛΕΙΨΗ [Β´] (Γ. Ν. Παπαθανασόπουλος)
ΜΟΡΦΕΣ ΤΟΥ 1821– 19. ΟΙ ΦΙΛΙΚΟΙ: Η ΔΕΣΠΩ καὶ Η ΜΟΣΧΩ, Οἱ ἡρωίδες τοῦ Σουλίου (Γ. Ν. Παπαθανασόπουλος)
ΜΟΡΦΕΣ ΤΟΥ 1821– 20. ΓΙΑΝΝΗΣ ΜΑΚΡΥΓΙΑΝΝΗΣ (Γ. Ν. Παπαθανασόπουλος)
ΜΟΡΦΕΣ ΤΟΥ 1821– 21. ΜΑΝΤΩ ΜΑΥΡΟΓΕΝΟΥΣ (Γ. Ν. Παπαθανασόπουλος)
ΜΟΡΦΕΣ ΤΟΥ 1821– 22. Π. ΠΑΤΡΩΝ ΓΕΡΜΑΝΟΣ [Α], Ο ΙΕΡΑΡΧΗΣ ΣΥΜΒΟΛΟ ΤΗΣ ΕΠΑΝΑΣΤΑΣΗΣ (Γ. Ν. Παπαθανασόπουλος)
ΜΟΡΦΕΣ ΤΟΥ 1821– 22. Π. ΠΑΤΡΩΝ ΓΕΡΜΑΝΟΣ [B], ΑΞΙΟΣ ΠΟΙΜΕΝΑΣ, ΧΑΡΙΣΜΑΤΙΚΟΣ ΗΓΕΤΗΣ (Γ. Ν. Παπαθανασόπουλος)
ΜΟΡΦΕΣ ΤΟΥ 1821– 22. Π. ΠΑΤΡΩΝ ΓΕΡΜΑΝΟΣ [Γ], ΠΡΟΣΦΟΡΑ καὶ ΠΡΟΚΑΤΑΛΗΨΗ (Γ. Ν. Παπαθανασόπουλος)
ΜΟΡΦΕΣ TOY 1821- ΡΗΓΑΣ: Ο ΣΠΟΡΕΑΣ ΤΗΣ ΕΛΕΥΘΕΡΙΑΣ ΤΩΝ ΕΛΛΗΝΩΝ-1 (Γ. Ν. Παπαθανασόπουλος)
ΜΟΡΦΕΣ TOY 1821- 23. Ο ΡΗΓΑΣ καὶ ὁ Γαλλικὸς Διαφωτισμὸς-2 (Γ. Ν. Παπαθανασόπουλος) 

 .               Τὸ σημαντικότερο συγγραφικὸ ἔργο τοῦ Ρήγα εἶναι τὸ ἐπαναστατικό. Τὸ ἐξέδωσεἀπὸ τὸν Αὔγουστο τοῦ 1796 ἕως τὸν Δεκέμβριο τοῦ 1797, δηλαδὴ μέσα σὲ δεκαέξι μῆνες καὶ εἶναι ὁλοκληρωμένο δημιουργικά. Ξεκινᾶ μὲ τὴν ἐμψύχωση τῶν σκλαβωμένων καὶ τὴν ἐνίσχυση τῆς αὐτοσυνειδησίας τους, διὰ τοῦ Θούριου καὶ τοῦ Ὕμνου τοῦ Πατριωτικοῦ καὶ ὁλοκληρώνει μὲ  τὴνἐπαναστατικὴ προκήρυξη τοῦ ἐλευθέρου κράτους, τὴν διακήρυξη γιὰ τὰ δίκαια τοῦ ἀνθρώπου καὶτὸ Σύνταγμα.
.               Ὁ Θούριος, παρὰ τὴν κατάσχεση τῶν ἀντιτύπων ἀπὸ τὴν αὐστριακὴ ἀστυνομία, διαδόθηκε ταχύτατα καὶ ἐνίσχυσε τὴ θέληση τῶν ραγιάδων γιὰ ἐλευθερία. Εἶναι χαρακτηριστικὸς ὁλόγος τοῦ Κολοκοτρώνη, γιὰ τὴν ἐπίδραση ποὺ εἶχε στὴν ψυχή του ὁ Θούριος. Ἔχοντας ὑπ᾽ὄψη του τὶς ἀράδες «Κάλλιο γιὰ τὴν Πατρίδα κανένας νὰ χαθῆ, ἢ νὰ κρεμάση φούντα γιὰ ξένον στὸσπαθὶ» εἶπε ὁ Κολοκοτρώνης: «Ἐφύλαξα πίστιν εἰς τὴν παραγγελίαν τοῦ Ρήγα καὶ ὁ Θεὸς μὲ ἀξίωσε καὶ ἐκρέμασα φούντα εἰς τὸ Γένος μου, ὡς στρατιώτης  του. Χρυσὴ φούντα δὲν ἐστόλισε ποτὲ τὸσπαθί μου, ὅταν ἔπαιρνα δούλευσιν εἰς ξένα κράτη». (Βλ.σχ. Δημ. Καραμπερόπουλου «Ὁ Θούριος τοῦ Ρήγα ἐμψυχωτὴς τῶν ραγιάδων Ἐπαναστατῶν», Ἔκδ. Ἐπιστ. Ἑταιρείας Μελέτης Φερῶν-Βελεστίνου-Ρήγας, Ἀθήνα 2009, σελ. 13).
.               Ὁ Γεώργιος Τερτσέτης στὴν ὁμιλία του, τὸν Μάρτιο τοῦ 1849, τονίζει γιὰ τὸν Θούριο ὅτι ὁ Ρήγας ὑπερτερεῖ τοῦ μεγάλου ποιητῆ Τυρταίου: «Σήμερον νὰ νομιζώμεθα εὐτυχέστεροι, ὅτι ζοῦμεν εἰς καιρόν, ποὺ τραγουδοῦμεν ὄχι τὰ τραγούδια τοῦ Τυρταίου, ἀλλὰ τὰτραγούδια τοῦ Ρήγα Φεραίου… Οἱ στίχοι τοῦ Τυρταίου στάζουν ἐμφύλιον αἷμα, ἀλλ’ ἐξ ἐναντίας εἰς κάθε γύρισμα κύματος τῆς στιχουργίας τοῦ Ρήγα, ἡ ὡραιότης, ἡ θρησκεία καὶ ἡ ἐλευθερία, βλέπουν μὲ χαρὰν τὴν εἰκόνα τους» (Γεωργίου Τερτσέτη Μελέτες 1ος Τόμος «Ἀνέκδοτοι λόγοι», Ἔκδ. Ἑτ.Ἰω. Καμπανᾶ Α.Ε., Ἀθήνα, 1970, Β΄ Ἔκδ., σελ. 189).
.               Τὸ 1843 ὁ Τερτσέτης δημιουργεῖ τὸ περιοδικὸ «Ὁ Ρήγας», τοῦ ὁποίου εἶναιἐκδότης καὶ συντάκτης καὶ ἐξηγεῖ γιατί τοῦ ἔδωσε τὸ ὄνομα τοῦ ἐθνομάρτυρα – ἐθνεγέρτου: «Ἐνόμισα ὅτι εἰς τοῦτον τὸν καιρόν μας τὸ ἐθνολάτρευτον ὄνομα τοῦ Ρήγα, θέμενον ἐπὶ κεφαλῆς πονήματος… ὅτι χρησιμεύει βεβαίως ὡς κανὼν ὀρθῆς κρίσεως, σημαία ἑνώσεως, εὐχὴ νὰ κατευοδώνη τὴν μελέτην, ἢ τὰ ἔργα τῶν ζώντων, ρομφαία τέλος ξεγυμνωμένη ἐναντίον τῶν ἐχθρῶν τῆς Ἑλληνικῆς Ἐλευθερίας». (Γ. Τερτσέτη Μελέτες Β΄ Τόμος «Λόγοι καὶ Δοκίμια», Ἔκδ. Ἑτ.Ἰω. Καμπανᾶ, 1η Ἔκδ, Ἀθήνα, 1970, σελ. 280). Θυμίζουμε τοὺς πρώτους στίχους τοῦ Θούριου:
.               «Ὣς πότε παλληκάρια νὰ ζοῦμεν στὰ στενά, μονάχοι σὰ λιοντάρια, στὲς ράχες στὰβουνά; Σπηλιὲς νὰ κατοικοῦμεν, νὰ βλέπωμεν κλαδιά, νὰ φεύγουμ’ ἀπ’ τὸν κόσμον καὶ τὴν πικρὴ σκλαβιά; Νὰ χάνωμεν ἀδέλφια, Πατρίδα καὶ γονεῖς, τοὺς φίλους, τὰ παιδιά μας κι ὅλους τοὺς συγγενεῖς;
Κάλλιο ᾽ναι μιᾶς ὥρας ἐλεύθερη ζωή, παρὰ σαράντα χρόνοι σκλαβιὰ καὶ φυλακή!».  
.               Ὁ Ρήγας συνέθεσε καὶ τὸν ἐπαναστατικὸ παιάνα «Ὕμνος Πατριωτικός τῆς Ἑλλάδος καὶ ὅλης τῆς Γραικίας πρὸς ξαναπόκτησιν τῆς αὐτῶν ἐλευθερίας». Στὴν πρώτη στροφὴ γράφει: «Ὅλα τὰ ἔθνη πολεμοῦν καὶ στοὺς τυράννους τους ὁρμοῦν, ἐκδίκησιν γυρεύουν καὶ τοὺςἐξολοθρεύουν, καὶ τρέχουν γιὰ τὴν δόξαν μὲ χαρὰ στὴ φωτιά!». Καὶ στὴν τέταρτη, ποὺ τὴν ξεκινᾶμὲ τὸ «ὣς πότε;» τοῦ Θούριου, γράφει: «Ὣς πότ’ ἡμεῖς ὑπομονὴ καὶ νὰ μὴ βγάνωμεν φωνή; Σὰ νά ᾽μαστε δεμένοι ζοῦμεν τυραννισμένοι καὶ καταφρονεμένοι, στὴ φωτιά, μπρὲ παιδιά!».
.               Στὴν ἐνίσχυση τοῦ φρονήματος τῶν ραγιάδων ἐντάσσονται ἡ ἐκ μέρους τουἔκδοση τῆς εἰκόνας τοῦ Μεγάλου Ἀλεξάνδρου καὶ τῶν βιβλίων τοῦ «Ἀνάχαρσις» καὶ «Τὰ Ὀλύμπια».Ἡ ἐκ μέρους τοῦ Ρήγα ἔκδοση τῆς εἰκόνας τοῦ Μεγάλου Ἀλεξάνδρου ἦταν συνέχεια τῶν ὅσωνἐγράφησαν γιὰ τὸν μεγάλο στρατηλάτη ἐπὶ βυζαντινῆς ἐποχῆς καὶ ἐπὶ τουρκοκρατίας. (Βλ. σχ. Ἁγνῆς Βασιλικοπούλου «Ὁ Μέγας Ἀλέξανδρος τῶν Βυζαντινῶν (Οἱ Βυζαντινοὶ ἐπίγονοι τοῦΜεγάλου Ἀλεξάνδρου)» Ἐπιστημ. Ἐπετηρὶς Φιλοσοφικῆς Σχολῆς ΕΚΠΑ, τόμ. ΛΒ΄, 1998-2000, σελ. 413).
.               «Ἡ φυλλάδα τοῦ Μεγαλέξανδρου τοῦ Μακεδόνος» γράφτηκε περὶ τὸ 300 μ.Χ. καὶἦταν δημοφιλὲς ἀνάγνωσμα στοὺς Βυζαντινοὺς χρόνους. Διασώζεται ἔντυπη ἔκδοσή της, τοῦ 1680. Διασώζεται ἐπίσης ἔκδοση τῆς Φυλλάδας τοῦ Μεγ. Ἀλεξάνδρου τοῦ 1858, ἀπὸ τὴν ἐνορία τοῦ Ἁγίου Γεωργίου Βενετίας. Ὁ Ρήγας κυκλοφόρησε τὴν εἰκόνα τοῦ Ἀλεξάνδρου τὸ 1797, μὲ δίγλωσση (ἑλληνικὰ – γαλλικὰ) περίληψη τοῦ βίου καὶ τῶν κατορθωμάτων του.
.               Ὁ Ρήγας ἐνίσχυσε τὴν ἰδιοπροσωπία τῶν Ἑλλήνων καὶ μὲ τὴν ἔκδοση σὲμετάφραση ἀπὸ τὰ γαλλικά τοῦ 4ου Τόμου «Νέος Ἀναχαρσις», τοῦ Ζὰν Ζὰκ Μπαρτελεμύ. ὉΜπαρτελεμὺ φυλακίσθηκε τὸ 1793, ἀλλὰ γλύτωσε τὴν γκιλοτίνα. Ὁ Ρήγας ἔκαμε πολιτικὲς παρατηρήσεις ἐπὶ τοῦ κειμένου, καθὼς καὶ διορθώσεις. Τὸ 1797 ὁ Ρήγας ὁλοκληρώνει τὴν ἔκδοση τῆς δωδεκάφυλλης Χάρτας τῆς Ἑλλάδας, ποὺ  βοήθησε τοὺς Ἕλληνες στὴν κατανόηση τῆς ἱστορίας καὶ τῆς γεωγραφίας τῆς Πατρίδας τους. Ἐπίσης μὲ τὴ μετάφραση τοῦ ἰταλικοῦ ἔργου «τὰ Ὀλύμπια» τοὺς ἐνημερώνει γιὰ τοὺς Ὀλυμπιακοὺς Ἀγῶνες.
.               Τὸ 1797 καὶ κρυφὰ ἀπὸ τὴν αὐστριακὴ ἀστυνομία κυκλοφορεῖ τὰ ἔργα:Ἐπαναστατικὴ Προκήρυξις, τὰ Δίκαια τοῦ Ἀνθρώπου, τὸ Σύνταγμα. Γιὰ τὸ Σύνταγμά του ὁ Ρήγας εἶχε ὡς πρότυπό του τὸ Ἐπαναστατικὸ Γαλλικὸ Σύνταγμα τοῦ 1793 (Σήμ. Ποτὲ δὲν ἐφαρμόστηκε στὴ Γαλλία. Ἀντικαταστάθηκε τὸ 1795…). («La Revolution Francaise», Ed. Hatier, 1989, p. 87). ὉΡήγας στὰ «Δίκαια τοῦ ἀνθρώπου» ἐμπνέεται ἀπὸ τὴν παράδοση τῆς πατρίδας του καί,  ἀντίθετα πρὸς τὴν Γαλλικὴ Ἐπανάσταση, δίνει μεγάλη σημασία στὴν ἐθνικὴ συνέχεια, στὴν ἐκπαίδευση καὶτῶν κοριτσιῶν, στὴν ἀποκήρυξη τῆς δουλείας καὶ στὴν κατάργηση τῆς θανατικῆς ποινῆς.
.               Ἀπὸ τὸ συγγραφικό του ἔργο ὁ Ρήγας ἀποδεικνύεται πιστὸς Ὀρθόδοξος Χριστιανός, ὅπως ἀποδεικνύει στὴν ἐμπεριστατωμένη μελέτη του «Ρήγας καὶ Ὀρθόδοξη Πίστη» ὁ Δημ. Καραμπερόπουλος (Ἔκδοση Ἐπιστ. Ἑτ. Μελέτης Φερῶν-Βελεστίνου-Ρήγα). Ὁ Θεσσαλὸςἐθνεγέρτης  ζώντας στὸν καιρὸ τῆς Γαλλικῆς Ἐπανάστασης ἀσφαλῶς ἐντυπωσιάστηκε ἀπὸ ὅσαἄκουγε. Ὅμως ἀπὸ τὰ γραπτά του ἀποδεικνύεται ὅτι ἡ ἐπιδίωξή του ἦταν πατριωτικὴ καὶ ὄχι ταξικὴκαὶ ἀντιχριστιανική, ὅπως στὴ Γαλλία. Ἐχθρός του ἦταν ὁ τύραννος Τοῦρκος, ὄχι οἱ προύχοντες ἢ ἡὈρθοδοξία. Ἡ χαώδης διαφορά του πρὸς τοὺς Μαρά, Ροβεσπιέρο καὶ Νταντὸν εἶναι ὅτι τὸ κράτος, ποὺ ἐπιδιώκει νὰ δημιουργήσει ἔχει βασικό του θρησκευτικὸ στοιχεῖο ὄχι «τὸ ὑπέρτατο ὄν», ἀλλὰτὴν Ὀρθοδοξία, ὅπως φαίνεται στὸ Σύνταγμά του (Βλ. Ἄρθρο 4).
.                  Τὸν Ρήγα τὸν στραγγάλισαν οἱ Τοῦρκοι, ἀλλὰ δὲν μπόρεσαν νὰ στραγγαλίσουν τὸ μήνυμά του. Ὅπως γράφει στὸ τέλος τῶν «Μαυρόλυκων» ὁ Θανάσης Πετσάλης – Διομήδης ὅταν ὁ ἀγάς, προτοῦ τὸν στραγγαλίσει, τὸν ρώτησε «Ποιούς εἶχες μαζί σου συνωμότες;» ὁ Ρήγας τοῦ ἀπάντησε: «Ὅλο τὸ Γένος». Λίγα χρόνια μετὰ τὸ μαρτύριό του, τὸ Γένος ἀπάντησε στὸν ἐθνομάρτυρα: «Ναί! Γι᾽ αὐτὸ ὁ σπόρος σου κάρπισε τὴν ἐλευθερία μας».-  

ΠΗΓΗ:  ΚΛΙΚ