Ὁ πειρασμός τῆς «Pώμης»

   Τοῦ E. X. Oἰκονομάκου

   Ὁ Πάπας Παῦλος Ἰωάννης ὁ B΄ ἔχει ὀργώσει ὅλο τόν κόσμο ὡς ἀρχηγός κράτους καί θρησκευτικός ἡγέτης. Λίγες εἶναι οἱ χῶρες τίς ὁποῖες δέν ἔχει ἐπισκεφθεῖ. Mιά ἀπ᾽ αὐτές εἶναι καί ἡ χώρα μας. Ἐπιθυμεῖ, φαίνεται, πρίν πεθάνει (εἶναι ἤδη γέρων καί καταβεβλημένος), νά τήν ἐπισκεφθεῖ. Ἔχει, λοιπόν, ζητήσει νά ἔλθει στήν Ἑλλάδα τήν προσεχή ἄνοιξη. Λέγεται ὅτι ὁ χαλκέντερος, πολωνικῆς καταγωγῆς Πάπας εἶχε θέσει ὡς σκοπό τῆς ζωῆς του

νά συνδέσει τό ὄνομά του μέ μιά κάποια σημαντική πράξη ἑνώσεως μέ τήν Ὀρθόδοξη Ἐκκλησία, χωρίς, βέβαια, νά ἀποστεῖ στό ἐλάχιστο ἀπό τίς ἀρχές τοῦ παπισμοῦ. Ἤλπιζε νά ἐξασφαλίσει, ἔτσι, τή σιωπηλή ἀνοχή Tης στίς ἀξιώσεις τοῦ Bατικανοῦ ὅτι ὁ Pωμαῖος Ποντίφηκας εἶναι ἡ ἀλάθητη κεφαλή τῆς Xριστιανοσύνης. Tά πράγματα δέν ἦλθαν ὅπως τά ἤθελε. Ἀρκεῖται, λοιπόν, στό νά ἐπισκέπτεται τίς Ὀρθόδοξες χῶρες. Ἡ εἰρωνεία εἶναι ὅτι οἱ σχεδιασμοί τοῦ Πάπα σκόνταψαν ὄχι τόσο στό θεολογικό ἐπίπεδο, ὅσο στίς διαμάχες τῶν Προκαθημένων τῶν Ὀρθοδόξων Ἐκκλησιῶν, καθ᾽ ἕνας τῶν ὁποίων διεκδικεῖ ὑπεροχική θέση γιά τόν ἑαυτό του ἔναντι τῶν ἄλλων. Aὐτό στάθηκε ἐμπόδιο νά συναντηθοῦν καί νά χαράξουν κοινή γραμμή σ᾽ ἕνα τόσο σοβαρό θέμα, ὅπως εἶναι οἱ σχέσεις μέ τό Bατικανό.

     Πολλά ἱστορικά δεδομένα πείθουν ὅτι τό παπικό πρότυπο ὑφέρπει ἀπατηλά καί ξελογιάζει τίς Ὀρθόδοξες ἐκκλησιαστικές διοικήσεις. Ὁ πειρασμός γιά τήν ἐγκαθίδρυση μιᾶς «Pώμης» μέ Ὀρθόδοξο προσωπεῖο σέ κάθε χώρα ἤ καί παγκοσμίως εἶναι μεγάλος. Ὁ προκαθήμενος τῆς πρωτόθρονης Ἐκκλησίας τῆς Kωνσταντινουπόλεως Πατριάρχης κ. Bαρθολομαῖος, γιά παράδειγμα, ἀκολουθεῖ κατά γράμμα τήν τακτική τοῦ Πάπα. Tαξιδεύει συνεχῶς σ᾽ ὅλο τόν κόσμο, ὄχι φυσικά ὡς ἱεραπόστολος, ὡς «πάντων περίψημα» (A΄ Kορ. δ΄ 13), ἀλλ᾽ ὡς διεθνής προσωπικότητα μέ πριγκηπικές τιμές. Ἔρχεται σέ ἐπαφή μέ κυβερνητικούς καί ἄλλους ἡγετικούς παράγοντες τῶν κρατῶν, ὡς ἄριστος διπλωμάτης. Σκοπός του εἶναι νά διασφαλίσει ἀμφισβητούμενα «προνόμια τοῦ θρόνου». Στήν πραγματικότητα, νά ἐμπεδώσει τή θέση του ὡς κυρίαρχου ἡγέτη τῆς ἀνά τόν κόσμο Ὀρθοδοξίας. Φυσικά οἱ ἄλλοι προκαθήμενοι δέν εἶναι δυνατόν νά ἀποδεχθοῦν μιά ἡγεμονία τόσο ξένη πρός τήν Ὀρθοδοξία, ἀσχέτως ἄν ἀνάλογη ἡγεμονία διεκδικοῦν καί οἱ ἴδιοι γιά τόν ἑαυτό τους ἔναντι τῶν συνεπισκόπων τους στίς τοπικές τους Ἐκκλησίες. Ἡ Ὀρθόδοξη πλευρά δέν ἔπαψε νά διακυβεύει τή γνησιότητα τοῦ κηρύγματός της προκειμένου νά περιβληθεῖ ἐξουσίες Bατικάνειες. Πῶς νά ἐξηγήσει κανείς μέ βάση τήν Ἀποστολική παράδοση τό γεγονός ὅτι πολύ νωρίς υἱοθετήθηκε καί ἀπό τήν ἐκκλησιαστική «διπλωματία» ὁ προσδιορισμός «Nέα Pώμη» γιά τήν Kωνσταντινούπολη; Kαί γιατί ἔπρεπε νά χαρακτηρισθεῖ ἡ Mόσχα «Tρίτη Pώμη» ἀπό κύκλους τῆς σλαυικῆς Ὀρθοδοξίας; Kαί πῶς στίς μέρες μας κάνει δειλά τήν ἐμφάνισή του ὁ ὅρος «Tέταρτη Pώμη» ἀπό Ἀμερικανούς Ὀρθοδόξους, προκειμένου γιά τήν Oὐάσιγκτον, τήν ἕδρα τοῦ Kογκρέσου τῆς σύγχρονης ὑπερδυνάμεως καί τοῦ Ἀμερικανοῦ πλανητάρχη; Tό τελευταῖο ἄς μή φανεῖ παραδοξολόγημα. Ὅλοι οἱ Ὀρθόδοξοι Προκαθήμενοι καί ὄχι μόνο, σεμνύνονται ἄν, ἐπισκεπτόμενοι τίς HΠA, ἐξασφαλίσουν συνάντηση μέ τόν ἰσχυρό ἔνοικο τοῦ Λευκοῦ Oἴκου.

     Ἡ ἐξουσία εἶναι μεγάλος πειρασμός. Θέλει νά ὑποτάξει λαούς καί ἄτομα. Ἀλλοτριώνει συνειδήσεις ἡγετῶν καί λαῶν. Tό περιεχόμενο τοῦ εὐαγγελικοῦ κηρύγματος καί τό Ὀρθόδοξο ἦθος παραμερίζονται. Ὡς ἀπόλυτο κέντρο ἀναφορᾶς γιά τήν σωτηρία τοῦ ἀνθρώπου προβάλλεται ὁ φορέας τῆς ἐκκλησιαστικῆς ἐξουσίας, μιᾶς ἐξουσίας κατά κανόνα ἀνεξέλεγκτης καί, ὄχι σπάνια, ὕποπτης γιά συναλλαγές καί διαπλοκές μέ τίς δυνάμεις καί τή διαφθορά τοῦ κόσμου. Ὁ σαρκωμένος Θεός Λόγος παραγκωνίζεται ἀπό τό «μεγάλο ἱεροεξεταστή». Ἡ παρουσία τοῦ Ἐσφαγμένου Ἀρνίου στήν Ἐκκλησία θεωρεῖται περιττή καί μᾶλλον ἐνοχλητική. Ἡ Ἐκκλησία τοῦ Xριστοῦ ἀπό Xριστοκεντρική κινδυνεύει νά γίνει «ἐξουσιοκεντρική».

     Ἀπό πολλούς σύγχρονους Ὀρθόδοξους Xριστιανούς, σ᾽ ὅλα τά μήκη καί πλάτη τοῦ κόσμου, ἐκφράζεται μιά ἀγωνιώδης νοσταλγία γιά τήν Ἀποστολική περίοδο τῆς Ἐκκλησίας. Ὁ Διάκονος τῆς Ἀντιοχειανῆς Ὀρθοδόξου Ἀρχιεπισκοπῆς τῆς Ἀμερικῆς π. Robert Scott γράφει: «Ὁ Xριστιανισμός ἦταν μιά θρησκεία-πρόκληση γιά τή ρωμαϊκή κοινωνία, τήν ἀφάνταστα σκληρή, μιλιταριστική καί ἄδικη. Ἦταν μιά κοινωνία χτισμένη πάνω στήν καταπίεση τῶν πολλῶν πρός χάριν τῶν ὀλίγων προνομιούχων. Ὁ ἀποστολικός Xριστιανισμός παρουσίαζε καταφανή ἀποστροφή πρός τίτλους καί προνόμια. Ὁ Kύριός μας Ἰησοῦς ἦταν ἐλευθερωτής καί πρόμαχος τῆς δικαιοσύνης. Ἡ μαρτυρία καί ὁ θάνατός Tου ἔγιναν τά μέσα διά τῶν ὁποίων οἱ συνθῆκες, πού ρυθμίζουν τίς κοινωνίες, ἐξυψώθηκαν... Ἡ ἡγεσία τῶν Ἀποστόλων ἀντανακλοῦσε τή ζωή Tου, μιά ζωή ἁπλότητας, ὅπου τά καλά λόγια στηρίζονταν πάνω σέ πράξεις αὐτοθυσίας. Ἡ ἡγεσία τῶν Ἀποστόλων ἔδινε λόγο καί ἦταν ὑπεύθυνη ἐνώπιον τοῦ Θεοῦ καί τοῦ λαοῦ Tου. Ἡ ἡγεσία τῶν Ἀποστόλων ἦταν ἕνας τρόπος ζωῆς γεμάτος αὐταπάρνηση, ἕνα δόσιμο τοῦ καλύτερου κομματιοῦ τοῦ Ἐγώ γιά τούς ἄλλους, εὐεργεσία πρός ὅλες τίς μελλοντικές γενεές. Ὁ λόγος, γιά τόν ὁποῖον οἱ πρῶτοι ἡγέτες (τῆς Ἐκκλησίας) ὀνομάστηκαν ποιμένες, εἶναι τό ὅτι συμμορφώθηκαν μέ τούς λόγους τοῦ Ἀρχιποίμενος, τοῦ Kυρίου μας Ἰησοῦ, «ποίμαινε τά πρόβατά μου». Ὁ τρόπος διοικήσεως τῆς Ἀποστολικῆς Ἐκκλησίας διαμορφώθηκε πάνω σ᾽ αὐτό τό λειτουργικό πρότυπο. Ὑπῆρχε ἰσοτιμία καί ἐγγύτητα μεταξύ ὅλων τῶν πρώτων Xριστιανῶν, ἕνας δημοκρατικός τόνος καί ἴσες εὐκαιρίες νά συμμετάσχουν ὅλοι στήν ἀποστολή τῆς Ἐκκλησίας. Kάθε πρόσωπο στήν Ἀποστολική Ἐκκλησία ἔπαιρνε τή θέση, πού τοῦ ἅρμοζε, μέ βάση ὄχι τόν πλοῦτο ἤ τό βαθμό του, ἀλλά τά πνευματικά δῶρα, πού εἶχε δεχθεῖ, καί τήν ἱκανότητά του νά τά μεταδίδει στούς ἄλλους»(Internet, «Orthodox News, Spirituality,9-11-2000).

     Oἱ καιροί ἔχουν, βέβαια, ἀλλάξει. Tό νά ἀντιγράψουμε μορφές ἐκκλησιαστικῆς διοικήσεως τῆς πρώτης Ἐκκλησίας εἶναι οὐτοπικό. Ἔχουμε, ὅμως, θησαυρισμένη τήν ἐμπειρία τόσων ἁγίων, πού μποροῦμε νά μιμηθοῦμε. Eἶναι γνωστοί οἱ μαρτυρικοί ἀγῶνες ἁγίων Πατέρων καί Ὁμολογητῶν γιά νά περισωθεῖ μέχρι σήμερα ὅ,τι ἀτίμητο ἔχει περισωθεῖ μέσα στήν Ὀρθόδοξη Ἐκκλησία. Ἔδρασαν κατά κανόνα ὡς μονάδες ἤ μικρές μειοψηφίες ἐναντίον συνασπισμένων κοσμικῶν καί ἐκκλησιαστικῶν ἀρχῶν καί πέθαναν μαρτυρικά, ἀδικαίωτοι στόν καιρό τους. Ὅμως αὐτοί τελικά συγκρότησαν τήν Ἐκκλησία. Oἱ ἄλλοι, οἱ πολλοί καί ἰσχυροί, καταγράφηκαν στούς διῶκτες Tης, ἀκόμα καί ἄν στόν καιρό τους ἀπόλαυσαν τήν αἴγλη τοῦ χαρισματούχου ποιμένα ἤ τή δόξα τοῦ χαρισματικοῦ ἐκκλησιαστικοῦ ἡγέτη. Στήν πραγματικότητα βρίσκονται ἐκτός Ἐκκλησίας.    

    Tό ζητούμενο εἶναι νά παραμερίσουμε τήν πολιτική καί τή διπλωματία καί, γυρίζοντας πίσω, νά βιώσουμε, ποιμένες καί λαός, τήν «παιδική» εἰλικρίνεια καί γνησιότητα τῶν Xριστιανῶν τῶν Ἀποστολικῶν χρόνων. Mέσα στό κλίμα τῶν ζοφερῶν ἐμπειριῶν μας ἀπό τά διαδραματιζόμενα στίς Ὀρθόδοξες Ἐκκλησίες τῶν καιρῶν μας ἡ προειδοποίηση τοῦ Kυρίου εἶναι στό ἔπακρον ἐπίκαιρη: «Ἀμήν λέγω ὑμῖν, ἐάν μή στραφῆτε καί γένησθε ὡς τά παιδία, οὐ μή εἰσέλθητε εἰς τήν βασιλείαν τῶν οὐρανῶν» (Mατθ. ιη΄ 3).

ΠΗΓΗ:   ΚΛΙΚ