Αλχημεία

π. Αντωνίου Αλεβιζοπούλου

Σχετικά με την προέλευση του όρου «αλχημεία» δεν υπάρχει συμφωνία στις απόψεις που έχουν διατυπωθεί. Κατά μία θεωρία ο όρος προέρχεται από το αραβικό άρθρο al και τη λέξη Kemi, την κοπτική ονομασία της Αιγύπτου. Άλλοι υποστηρίζουν πως προέρχεται από την ελληνική λέξη «χυμός» και χρησιμοποιήθηκε στον Με­σαίωνα μέχρι τον ΙΖ' αιώνα, για να προσδιορίσει τη χη­μεία. Από τότε όμως που η χημεία έλαβε επιστημονική μορφή, ο όρος αλχημεία χρησιμοποιείται προκειμένου να δηλώσει τις

προσπάθειες μεταβολής μη ευγενών με­τάλλων σε ευγενή, με στόχο την παραγωγή χρυσού.

Οι αλχημιστές οργανώθηκαν κατά τον ΙΘ' αιώνα σε αλχημικές εταιρείες, που δρούσαν ως μικρές «υπερμυστικές ομάδες», λόγω τού εχθρικού περιβάλλοντος. Όμως κατά τα τέλη τού ΙΘ' αιώνα δημιουργήθηκε η Αλχη­μική Εταιρεία της Γαλλίας, που δρα πλέον φανερά. Η εταιρεία αυτή ισχυρίζεται πως διατηρεί δεσμούς με την διεθνή κίνηση των Ροδοσταύρων και έβαλε ως στόχο τη διατήρηση της κληρονομιάς των «απόκρυφων» επιστη­μών της Γαλλίας και των μεγάλων ερμητικών παραδό­σεων, που θεωρούν τη φύση στο σύνολο της ως την «α­νώτερη εκδήλωση της ζωής».

 Ερμής ο Τρισμέγιστος

Η αλχημική παράδοση συνδέεται με το όνομα του Ερμή του Τρισμέγιστου. Πρόκειται για μυθικό πρόσω­πο, για τον Αιγυπτιακό θεό Thoth ή Thot. Κατά την μυ­στική παράδοση ήταν γυιός του Δία και της κόρης τού βασιλέα της Πελοποννήσου Άτλαντα Μαρίας.

Thoth Ένα από τα έργα που αποδίδονται στον Ερμή φέρει το όνομα «Ερμής ο Τρισμέγιστος» (Hermes Trismegiste, έκδ. Societe d' Edition «Les Belles Lettres», Paris 1980. Στα ελληνικά: Π.I. Ιωαννίδη, «Ερμής ο Τρισμέγιστος. Ο ιδρυτής της θρησκείας του μονοθεϊσμού, 9000 π.Χ.», Θεσσαλονίκη 1985).

Σύμφωνα μ' αυτό το έργο ο Ερμής ανυψώθηκε στα «πεδία του φωτός» και δέχθηκε «θεία αποκάλυψη». Κλή­θηκε να κατέβει πάλι στη γη, να γίνει «οδηγός στους ά­ξιους, γιατί χάρη σε σένα θα σωθεί το ανθρώπινο γένος» (σ. 19).

Στον Ερμή αποδίδεται ο «Σμαράγδινος Πίναξ», ένα σύντομο κείμενο, που θεωρείται κατά τον Π. Γκράβιγγερ «ως το Σύμβολον Πίστεως των Ερμητιστών, ευρισκόμενον εντός πλείστων αλχημικών συγγραμμάτων και αποτε­λούν είτε τον πρόλογον είτε την ερμηνευτικήν κλείδα αυτών». Κατά τους αλχημιστές είναι «το αρχαιότερο κεί­μενο που ασχολείται με την αλχημεία» (Ερμού τού Τρι­σμέγιστου, Ο Σμαράγδινος Πίναξ. Κείμενον και σχόλια. Δευτέρα έκδοσις συμπεπληρωμένη, έκδ. περιοδικού Σφίγξ, Αθήνα 1983, σ. 2-3).

Η ερμητική διδαχή είναι μονιστική. Σύμφωνα με το κείμενο «Ερμής ο Τρισμέγιστος», «η Μονάς είναι η αρ­χή και η ρίζα τού παντός» (σ. 23). «Ο Θεός γεννά τον αιώνα, ο αιών γεννά τον κόσμο, ο κόσμος τον χρόνο, ο χρόνος τη γέννηση» (σ. 55)· «πρώτα είναι ο Θεός, δεύτε­ρος ο κόσμος και τρίτος ο άνθρωπος» (σ. 60). Ο κόσμος είναι δεύτερος θεός, που γέννησε ο Πατέρας (σ. 27). Ο άνθρωπος δημιουργήθηκε «κατ' εικόνα τού κόσμου» (σ. 28). Τα πάντα δημιουργήθηκαν από το Θεό «με το Λόγο του» (σ. 21). Ο κόσμος είναι υιός τού Θεού και ο άνθρωπος υιός τού κόσμου. Έτσι έχουμε την ερμητική Τριάδα: τον Πατέρα Θεό, τον κόσμο, τον άνθρωπο (σ. 32).

Δεν υπάρχει διάκριση ουσίας ανάμεσα στον «Πατέρα», στον κόσμο και στον άνθρωπο˙ είναι όλα «ομοούσια» «τα πάντα είναι στο είναι σου» (σ. 25)· «και ο Θεός και η δημιουργία είναι το ίδιο πράγμα» (σ. 48)· «το παν είναι Θεός» (σ. 41), «μόρια τού Θεού είναι τα πάντα»· «έξω από τον Θεό τίποτα δεν υπάρχει» (σ. 51).

Ο Ερμής, σύμφωνα με το κείμενο στο οποίο αναφε­ρόμαστε, κηρύττει 4 διαφορετικούς «χώρους» στο σύμ­παν τον ουρανό όπου κατοικούν οι θεοί με άρχοντα το δημιουργικό όλων, τον αιθέρα όπου απλώνονται τ' αστέ­ρια στα οποία κυριαρχεί ο Ήλιος, τον αέρα όπου κατοικούν οι ψυχές των δαιμόνων με άρχοντα τη σελήνη, τη γη όπου κατοικούν οι άνθρωποι και τα άλλα ζώα με άρχοντα τον εκάστοτε βασιλιά (σ. 66). Τα πάντα αποτελούν κατά τον Ερμή ενιαίο ζωντανό οργανισμό, που ταυτίζεται με τον Θεό. «Ο ουρανός, τα νερά, η γη, ο αέρας, η ζωή, η φύση, η ψυχή και ο νους είναι μέρη τού Θεού» (σ. 41). Ε­δώ δεν πρόκειται για προσωπικό Θεό, αλλά για απρόσω­πη δύναμη ή ενέργεια, που καλείται και «ανάγκη», συγ­κρατεί και περιέχει τα πάντα. «Η συγκρατούσα και πε­ριέχουσα τον κόσμο δύναμη είναι η ανάγκη, η δε ειμαρ­μένη (= μοίρα) φέρνει και σέρνει τα πάντα κι αναγκάζει τη φύση να γίνει η αιτία της γέννησης και της φθοράς» (σ. 62).

Η φύση των πάντων, λέγει ο «Ερμής», έχει «ύλη κι­νητή». Αυτή η ύλη θερμαίνεται και γίνεται «πυρ και νε­ρό». «Και το μεν πυρ είναι ισχυρό, το δε νερό πάσχον. Το πυρ όμως εναντιούμενο στο νερό, ξηραίνει κι έτσι έγινε η γη, οχούμενη επάνω στα νερά. Και καθώς αποξηραίνον­ταν στα νερά, από το πυρ και το νερό, έγινε αέρας (η α­τμόσφαιρα)» (σ. 62). «Όλα αυτά έγιναν σύμφωνα με το λόγο της αρμονίας, θερμά, ψυχρά, ξερά και υγρά κι από τα σώματα όλων αυτών των στοιχείων έγινε πνεύμα και σπέρμα, ανάλογα προς το περιεχόμενο πνεύμα» (σ. 62-63).

Ο άνθρωπος, ο δεύτερος θεός, θέλησε να δημιουργή­σει και «βλέποντας τη μορφή του στα νερά, θέλησε να κατοικήσει εκεί, και μόλις σκέφθηκε αυτό, το θέλημά του ενεργοποιήθηκε και κατοίκησε την άλογο μορφή της φύσης. Αυτή δε τον αγκάλιασε, περιπλέχθηκε μαζί του στην ύλη κι έσμιξε αυτόν (κι έγινε ο άνθρωπος της γης)» (σ. 16). Με αυτόν τον τρόπο «οι ψυχές» «παράκουσαν τις θειες εντολές και από αγνές και ασώματες» φυλακίστη­καν σε υλικά σώματα που δημιουργήθηκαν και «τιμωρή­θηκαν» για την έπαρσή τους (σ. 65).

Από αυτή την πτώση ο άνθρωπος αρχίζει την ανοδική πορεία της αυτοεξέλιξης. Η ψυχή ανέρχεται οκτώ «ζώ­νες» και με τις «δικές της δυνάμεις»θα φθάσει στην ό­γδοη ζώνη και θα «συγχωνευθεί» με τις άλλες ψυχές (σ. 19). Οι ασεβείς ψυχές θα αναγκαστούν να ξαναγυρίσουν στη γη και να ενσαρκωθούν ξανά σε νέο ανθρώπινο σώμα, για να συνεχίσουν την αυτοεξέλιξή τους (σ. 33). Αυτό ση­μαίνει συγχώνευση της ψυχής με τη μία πραγματικότητα, το Θεό, γιατί «εφ' όσον η ψυχή είναι θείο πλάσμα, δεν εί­ναι δυνατό να αναμιχθεί με άλλα στοιχεία αλλά με τον θεό» (σ. 69).

Αυτή η «σωτηρία» ταυτίζεται με τη «γνώση», που είναι η αρετή της ψυχής (σ. 31-32). Αντίθετα ο βασανισμός του ανθρώπου, η κόλαση, είναι η άγνοια (σ. 44). Η γνώ­ση συνίσταται στην αντίληψη πως τα πάντα δεν έχουν πραγματική ύπαρξη, αλλά αποτελούν ψευδαίσθηση, φαν­τασία. «Κι ο άνθρωπος είναι φαντασία... κι η φαντασία είναι ακρότατο ψεύδος» (σ. 53). Όλα τα πράγματα μετα­βάλλονται και κάτι. Κάτι που μεταβάλλεται δεν υφίσταται, είναι ψεύτικο και αποτελεί ταυτόχρονα «ενέργεια της α­λήθειας» (σ. 54). Δεν υπάρχει τίποτε άλλο εκτός από το «θεό». «Ψυχή λοιπόν, ζωή και ύλη. Ποιος δε είναι αυτός; Ποιος άλλος ει μη ένας, ο Θεός» (σ. 36).

Ο άνθρωπος καλείται να φθάσει σ' αυτή τη «γνώση», βοηθούμενος από τους «δαίμονες». Κατά την αντίληψη τού «Ερμή», Σωτήρας «παντός γένους» είναι ο Ήλιος (σ. 50). Ο Ήλιος, με το νοητικό και αισθητικό του κόσμο, «χορηγεί στο σύμπαν τα αγαθά της θείας δημιουργίας». Γύρω από τον ήλιο κινούνται οκτώ πλανήτες ή «σφαί­ρες», που εξέρχονται από αυτόν. Από αυτές τις σφαίρες εξαρτώνται οι δαίμονες κι από αυτούς τους δαίμονες ε­ξαρτώνται οι άνθρωποι και μ' αυτό τον τρόπο «τα πάντα από τον Θεό εξαρτώνται» (σ. 51)· ο Ήλιος είναι «ο μεγα­λύτερος από τους Θεούς των άστρων»(σ. 24). Οι δαίμονες είναι «θεοί δικαστές», που «δοκιμάζουν τους ανθρώπους» (σ. 29)· «τιμωρούν την ανθρώπινη κακία που προέρχεται από την πλάνη τους ή την τόλμη ή την ανάγκη, στοιχεία που τα ονομάζουν ειμαρμένη, ή την άγνοια» (σ. 50).

 Ο αλχημιστικός πίνακας τού Ερμή

Η βάση της Αλχημείας εκφράζεται με τη μονιστική αντίληψη τού «Σμαράγδινου Πίνακα», ο οποίος αποτελεί το θεμέλιο των αλχημιστών. Υπάρχει μόνο μία και αμε­τάβλητη ουσία και το κάθε τι προέρχεται από την ουσία αυτή. Αλλά και όταν έλθει η ώρα του, ξαναγυρίζει σ' αυ­τήν. Αυτή η αρχή ονομάζεται στον Σμαράγδινο Πίνακα τού Ερμή «τέλεσμα».

Η «δευτέρα εντολή» τού «Σμαράγδινου Πίνακα» ανα­φέρει: «Το προς τα κάτω αναλογεί τω προς τα άνω, και το προς τα άνω αναλογεί τω προς τα κάτω, προς τέλεσιν των θαυμάσιων ενός μόνου πράγματος».

Αυτό μπορεί να ερμηνευθεί με ποικίλους τρόπους. Ση­μαίνει ότι «το υλικόν άτομον το οποίον εύρηται προς τα κάτω επί της Γης, είναι ανάλογον ως προς την κατα­σκευήν του προς το Σύμπαν τού οποίου λαμβάνομεν αντίληψιν παραληρούντες τον Ουρανόν, όστις κείται προς τα άνω, υπεράνω ημών». Όμως ολόκληρο το Σύμπαν, που αποτελείται από άτομα, αποτελεί «εν σύνολον πλήρες, εν μόνον πράγμα» (P. Piobb, βλ. Ο σμαράγδινος Πίναξ, σ. 27).

Κατά τους αλχημιστές το κάθε τι είναι «ζωντανό» και διακρίνεται από το βαθμό εξέλιξης. Κάποτε θα φθάσει στην τελειότητα, στο «τέλεσμα». Με τη φυσική πορεία των πραγμάτων η τελείωση αυτή διαρκεί μακρό χρονικό διάστημα. Μέσα στη φύση τα πάντα βρίσκονται σε κα­τάσταση ροής και μεταστοιχείωσης. Οι αλχημιστές ι­σχυρίζονται πως μπορούν να συντομεύσουν το χρόνο αυ­τής της «ροής», που είναι αναπόφευκτη. Η συντόμευση γίνεται όταν ο άνθρωπος βρει το μυστικό «καταλύτη», που οι αλχημιστές ονομάζουν «φιλοσοφική λίθο». Πρό­κειται για την ύλη που αποτελεί την πρωταρχική μορφή των πραγμάτων. Οι αλχημιστές υποστηρίζουν πως έχει τη δυνατότητα να διαλύει τα πάντα στα στοιχεία τους, να ξανανεώνει τον άνθρωπο, να απομακρύνει κάθε ασθένεια, να μεταβάλλει τα μη ευγενή μέταλλα σε ευγενή. Οι αλχη­μιστές κάνουν λόγο για το «κόκκινο λιοντάρι», το μαγκιστέριουμ ή και το «μεγάλο ελιξήριο».

Η «τέταρτη εντολή» τού «Σμαράγδινου Πίνακα» ανα­φέρει: «Πατήρ του είναι ο Ήλιος, μήτηρ του η Σελήνη, ο άνεμος έφερεν αυτό εν γαστρί, η γη είναι η τροφός του». Οι αλχημιστές αναφέρουν τη διακήρυξη αυτή στη «φιλοσοφική λίθο», που είναι «το παράγωγον των γάμων τού Ηλίου και της Σελήνης». Ο Ήλιος είναι η αρσενι­κή Αρχή και η Σελήνη η θηλυκή και αντιστοιχούν στο θείο και στον υδράργυρο, που είναι οι «γονείς» της «φι­λοσοφικής λίθου». Κατά το ίδιο κείμενο η «Λίθος» απο­τελείται από τα τέσσερα στοιχεία· από τον ήλιο, δηλαδή τη φωτιά, τη σελήνη που αντιστοιχεί με το νερό, τον αέ­ρα και τη γη.

Η πέμπτη εντολή αναφέρει πως πατέρας της τελείω­σης όλου τού κόσμου είναι η «Λίθος»: «Ο πατήρ τού παντός είναι το Τέλεσμα. Η δύναμις αυτού γίνεται μεγί­στη, όταν μετατροπή εις γην». Αυτό το ελιξήριο, αν και είναι υλικό σώμα, διατηρεί ολόκληρη την ενέργειά του και μπορεί να οδηγήσει στην τελείωση.

 Η «Τέχνη» της Αλχημείας

Η τέχνη της αλχημείας συνίσταται στην ανεύρεση των καταλλήλων ελιξηρίων που ταιριάζουν στις ανάγκες τού κάθε ευγενούς μετάλλου. «Αφού διαπιστωθούν οι ε­πιθυμητές αναλογίες ενός σώματος, εισάγουμε μια απαι­τούμενη ποσότητα αντιστοίχου στοιχείου, ώστε να εξου­δετερώσει την επιβλαβή φύση σε βαθμό που να μη την φθείρει και την οδηγούμε στη φυσική κατάσταση. Στην περίπτωση π.χ. που υπερισχύει το στοιχείο τού νερού, πρέπει να χρησιμοποιήσουμε το στοιχείο της φωτιάς. Με αυτό τον τρόπο μπορούμε να μεταστοιχειώσουμε τα μη ευγενή μέταλλα σε ευγενή».

Κάθε τι, λένε οι αλχημιστές, αποτελείται από μια α­προσδιόριστη ύλη. Όταν οι τέσσερεις ιδιότητες τού θερ­μού, τού ψυχρού, τού υγρού και τού ξηρού αποτυπωθούν σ' αυτή όπως αποτυπώνεται μια σφραγίδα σε λιωμένο κε­ρί, τότε παράγονται τα τέσσερα στοιχεία, δηλαδή γη, αέ­ρας, φωτιά και νερό. Οι διαφορετικές αναλογίες αυτών των στοιχείων μας δίνουν την ποικιλία των πραγμάτων. «Όταν τροποποιήσουμε την αναλογία των τεσσάρων συ­στατικών στοιχείων σε μια ουσία, τότε θα μπορούσαμε να μετατρέψουμε το ένα πράγμα σε άλλο» (Άλλισον Κόουν-Εβρ, Αλχημεία. Η φιλοσοφική λίθος, Αθήνα 1984, σ. 12-13).

Ο Roger Bacon (1214-1298), στο έργο του «Ο αληθι­νός καθρέφτης της χημείας», αναφέρει: «Αν θέλεις να μεταμορφώσεις ένα μεταλλικό σώμα σε άλλο, μπορείς με πρόσθεση και αφαίρεση να βάλεις περισσότερο μέρος από ένα στοιχείο και λιγότερο από ένα άλλο και να τα βράσεις μαζί, για καλό ή κακό, σύμφωνα με την επιθυμία σου» (Α. Κόουντερ, σ. 13).

Η γη, λόγου χάρη, σχηματιζόταν με την αποτύπωση στην πρώτη ύλη των ιδιοτήτων τού ξηρού και του κρύου. Αν αντικαταστήσουμε την ιδιότητα του ξηρού με την ι­διότητα τού υγρού, θα έχουμε αμέσως νερό. Αν τώρα στο νερό αντικαταστήσουμε την ιδιότητα τού κρύου με την ιδιότητα τού ζεστού θα το μεταβάλουμε σε αέρα. Για να αλλάξει μία ουσία έπρεπε να αλλάξει η μορφή. Αν λοι­πόν εύρισκαν τη «μορφή τού χρυσού», τότε θα μπορού­σαν να επιτύχουν την μετατροπή άλλων μετάλλων σε χρυσό.

Το πρώτο στάδιο ήταν να αφαιρεθεί η τωρινή «μορφή» ενός μετάλλου και να ξαναγυρίσει στην «πρώτη ύλη». Αυτός χαρακτηρίζεται «θάνατος», που προηγείται μιας καινούργιας «γέννησης». Τα πάντα στη φύση βαδίζουν προς την «τελείωση», προς την τέλεια «μορφή». Το τε­λειότερο από όλα τα μέταλλα είναι ο χρυσός. Επομένως όλα τα μέταλλα βρίσκονται στο δρόμο της μεταμόρφωσής τους σε χρυσό.

Η διαδικασία της φύσης διαρκεί μακρότατο χρονικό διάστημα, μέσα από ειδικές συνθήκες. Ο χρόνος μπορεί να συντομευθεί με τις αλχημιστικές πρακτικές. Ο R. Ba­con, στο βιβλίο του «Libellus de Alchimia, cui Titulus: Speculum Alchemix» αναφέρει:

«Αφού ανακαλύψουμε μια ύλη, όπου ο υδράργυρος θα είναι ήδη ενωμένος με την αναγκαία ποσότητα τού θειαφιού, πρέπει να μιμηθούμε τη φύση. Τα μέταλλα δη­μιουργούνται μέσα στα ορυχεία. Συνεπώς είναι απαραίτη­τη η κατασκευή μιας "πυροστιάς", που θα μοιάζει με ορυ­χείο αναφορικά με τη διαμόρφωσή της. Οι αλχημιστικές διαδικασίες απαλλάσσουν το μέταλλο από τις "ακαθαρ­σίες" και αποδίδουν αυτό που «εν δυνάμει» είναι το κάθε μέταλλο, δηλαδή το χρυσό».

 Η πνευματική αλχημεία

Εκτός από την «πρακτική αλχημεία», που αποσκο­πούσε στην ανεύρεση της φιλοσοφικής λίθου αναπτύ­χθηκε και η μυστική αλχημεία. Εδώ δεν αναζητείται κά­ποια φιλοσοφική λίθος για την μεταβολή των μη-ευγενών μετάλλων σε ευγενή, αλλά η ουσία εκείνη, που θα μπορούσε να αποβάλλει τα μη ευγενή μέταλλα με άλλη σημασία, δηλαδή τα πάθη και τις αμαρτίες, προκειμένου να αναζητήσει κανείς τον «πνευματικό χρυσό» και να α­νοικοδομήσει τον παράδεισο.

Και εδώ προϋποτίθεται η ολιστική θεώρηση τού κό­σμου· το σύμπαν αποτελεί κατά την αντίληψη αυτή ένα ενιαίο οργανισμό. Τα πάντα βρίσκονται σε ενιαία εξελι­κτική κλίμακα και αποτελούν «ζωντανές υπάρξεις», ακό­μη και οι γαλαξίες:

«Ο άνθρωπος είναι ευφυής και το μυρμήγκι, ακόμα και το βακτηρίδιο, όλο το ζωικό βασίλειο, αντιδρά με ευφυΐα: γιατί λοιπόν κι ένας γαλαξίας, που αποτελεί μια ζωντανή ύπαρξη, να μη είναι κι αυτός, ένα νοήμον ον, που έχει τις δικές του αξίες και τους ιδιαίτερους στόχους του;». Κατά την αντίληψη αυτή η ζωή υπάρχει παντού˙ μόνο η μορφή της ποικίλλει. Υπάρχει μια συνεχόμενη «αλυσίδα», που καταλήγει στα «θεμελιακά συστατικά της ύλης» (Jacques Carles / Michael Granger, Η αλχημεία ε­ξωγήινη υπερεπιστήμη; Μετάφρ. Λούσκα Αβαγιάνου, Αθήνα 1978, σ. 107).

Η συνέχεια της ζωής είναι «το πέρασμα των ατόμων και των μορίων από το ένα σώμα στο άλλο, από το ένα φυτό στο άλλο... για να μπορέσουν τα μόρια να νιώσουν καινούργιες εντυπώσεις και ν' αποκτήσουν καινούργιες γνώσεις». Έτσι κατά τους αλχημιστές, «η καθαυτό ζωή», που είναι παρούσα σε κάθε στιγμή και σε κάθε σημείο του χώρου, είναι «το ταραγμμένο κύμα τού μικρόκοσμου των ατόμων και των μορίων» (Carles-Granger, σ. 116-117).

Κατά το βιβλίο Kore Kosmou, που αποδίδεται στον Ερμή τον Τρισμέγιστο και πραγματεύεται την «ερμητι­κή γνώση», ο σκοπός του μυημένου τού Kore Kosmou είναι η κατασκευή τού «μίγματος εμψύχωσης», όπως και ο σκοπός τού αλχημιστή είναι να φτιάξει το «φιλοσοφι­κό υδράργυρο» για να ζωογονήσει τα μέταλλα. Κάθε ζώο έχει μια «ζωική πνοή», που περνάει από το ένα ζώο στο άλλο και μ' αυτό τον τρόπο υφίσταται μια συνεχή βελτίω­ση. Το ζώο που κατέχει τη ζωική πνοή που έχει φτάσει στην υψηλότερη πνευματική βαθμίδα, είναι ο άνθρωπος (Carles-Granger, σ. 123).

Οι πνευματικοί αλχημιστές χρησιμοποιούσαν την αλχημιστική ορολογία με πνευματικό νόημα. Αναζητούσαν το πνεύμα, που ήταν κρυμμένο στην ύλη και χρησι­μοποιούσαν αλχημικούς όρους. Μεταξύ αυτών ήταν και ο Philippus Aurelius Paracelsus (Theophrastus Bombastus von Hohenheim, 1493-1541). Ήταν γιατρός, χημικός, θεοσόφος και αναζητούσε τη «φιλοσοφική λίθο» και το ελιξήριο για όλες τις αρρώστιες.

Το ελιξίριο της μακροζωίας

Για τους αλχημιστές το ελιξίριο της μακροζωίας φαί­νεται ως κάτι τελείως λογικό. Αν κανείς βρει την ουσία αυτή, δηλαδή αυτό το μυστικό θαυματουργικό φάρμακο των αλχημιστών, μπορεί να κάνει μια «επιλεκτική αφαί­ρεση τού βαρέως ύδατος που γερνάει τα κύτταρα. Μ' αυτό το μυστικό ο Μύστης μπορούσε να εναρμονίσει το φυ­σιολογικό του χρόνο με τον αστρικό και να ελευθερωθεί από τη διάσταση τού χρόνου.

Αυτό το ελιξίριο της μακροζωίας χαρακτηρίζεται και «μυστικό τού πόσιμου χρυσού», ιδιαίτερα στον αποκρυφιστικό χώρο τού ονομαζόμενου «Κόμητος τού Σαίν Ζερμαίν», ο οποίος δήθεν «δεν έχει πεθάνει» και ανήκει «στο μικρό κύκλο των αληθινών αθανάτων που αγρυπνούν πάνω από την ανθρωπότητα» (J. Caries-M. Granger, σ. 112-113). Όμως αν ερευνήσει κανείς τα ληξιαρχικά βιβλίο της Εκκλησίας τού Eckernforde τού Schleswig-Holstein, θα δει καταχωρημένο το θάνατο τού Saint-Germain (1710­-1784) (βλ. φωτοτυπία εν Η. Miers, Lexikon des Geheim-wissens, έκδ. 7η, Augsburg 1987, σ. 354).

Ο πιστός της αλχημείας δεν συμμερίζεται την εν Χρι­στώ ελπίδα τού χριστιανού. Πιστεύει πως μόνος του θα βρει το μυστικό της ζωής και της ευτυχίας ενδοκοσμικών διαστάσεων. Αντίθετα η ελπίδα τού χριστιανού δεν είναι αυτός ο βίος, αλλά η ζωή. Αυτή την ελπίδα του δεν την στηρίζει στην ανεύρεση κάποιου ελιξιρίου, αλλά στην ανάσταση τού Χριστού, τού «πρωτοτόκου εκ των νεκρών», που έχει ως συνέπεια την ανάσταση όλων εκείνων που είναι τού Χριστού, κατά τη δευτέρα παρουσία τού Κυ­ρίου.

Η αλχημεία των Ροδοσταύρων

Σε τρίπτυχο φυλλάδιο της «Ροδοσταυρικής Εται­ρείας», που εκδόθηκε για λογαριασμό τού Lectorium Rosicrusiannus, με τίτλο «Η Αλχημεία των Ροδοσταύρων», αναφέρονται οι ακόλουθες βασικές θέσεις:

Η αληθινή αλχημεία, δηλαδή «η αληθινή τέχνη παρασκευής χρυσού» έχει να κάνει «όχι με τον εξωτερικό, γήινο χρυσό, αλλά με κρυφές μικροκοσμικές διαδικασίες. Από το πιο μακρινό παρελθόν αυτές οι διαδικασίες αποτελούν τον πυρήνα των θείων μυστηρίων. Έτσι η μετάλλαξη των μη ευγενών μετάλλων σε χρυσό θα έπρεπε να εννοηθεί συμβολικά. Η αληθινή παρασκευή χρυσού αφορά πνευματικές διαδικασίες που σκοπό έχουν την ολική αναγέννηση, την ολική επαναδόμηση τού ανθρώπου. Η αληθινή αλχημεία λοιπόν αφορά τον Χρυσό τού Πνεύματος».

«Η Φιλοσοφική Λίθος, για την οποία τόσοι και τόσοι έχουν ψάξει μάταια, δεν μπορεί να βρεθεί στο ορυκτό βα­σίλειο. Αυτή η θεϊκή δομική λίθος βρίσκεται θαμμένη σαν σπόρος στην καρδιά του ανθρώπου. Το Βασίλειο τού Θεού βρίσκεται μέσα στον ίδιο τον άνθρωπο: Η ουσία τού Πνεύματος είναι συγκεντρωμένη σ' ένα κρυφό σημείο στην ανθρώπινη καρδιά. Εκεί μπορεί να βρεθεί η Φιλο­σοφική Λίθος.

Στην κορυφή της δεξιάς καρδιακής κοιλίας υπάρχει ένα μυστηριώδες πνευματικό κέντρο. Ονομάζεται «ο σπόρος του Ιησού» ή «το Ρόδο του Πνεύματος» ή «το άτο­μο σπινθήρας τού Πνεύματος» ή «το Χριστικό άτομο». Σ' αυτόν το σπόρο της Ψυχής βρίσκεται κοιμισμένη η πα­νίσχυρη ικανότητα που μπορεί ν' αφυπνίσει τον εσωτερι­κό ουράνιο άνθρωπο, που είναι φτιαγμένος από τη χρυσή πρωταρχική ουσία.

Η ανάπτυξη τού εσωτερικού αυτού ανθρώπου, τού φο­ρέα τού φωτός, είναι μια αληθινά βασιλική τέχνη. Δεν είναι μια φυσική διαδικασία με τη συνηθισμένη έννοια της λέξης, αλλά μια πνευματική, αλχημική διαδικασία. Είναι γι' αυτόν το λόγο που η διαδικασία αυτή πρέπει ν' αρχίσει στο άτομο σπινθήρα τού Πνεύματος στην καρδιά. Μόνο το άτομο σπινθήρας τού Πνεύματος που βρίσκεται βυθισμένο στον άνθρωπο σαν ένα χρυσό ελιξίριο, μια Φι­λοσοφική Λίθος, μπορεί — αφού αφυπνιστεί — να μεταλ­λάξει το μόλυβδο της φύσης σε Χρυσό τού Πνεύματος».

«Ο σύνδεσμος με το Θείο Πνεύμα αποκαθίσταται γι' αυτόν που είναι ικανός να δομήσει ένα τέτοιο ένδυμα φω­τός. Κατ' αυτόν τον τρόπο, με τη σύντηξη Ψυχής και Πνεύματος, μ' αυτόν τον «Αλχημικό Γάμο» (όπως ονό­μαζαν οι παλιοί Ροδόσταυροι αυτήν την αλχημική διαδι­κασία), γεννιέται ο Υιός της Πληρότητας ή ο Εσωτερι­κός Ουράνιος Άνθρωπος».

Η «φιλοσοφική λίθος» λοιπόν, ο «σπόρος τού Ιη­σού», το «Χρυσό Ελιξίριο», το «Χριστικό άτομο» που συνιστά την «Πανίσχυρη ικανότητα που μπορεί να αφυ­πνίσει τον εσωτερικό ουράνιο άνθρωπο από χρυσή πρω­ταρχική ουσία» είναι κοιμισμένη και στην καρδιά. Από εδώ πρέπει να αρχίσει η «αλχημική εργασία» για να αφυ­πνιστεί «το άτομο σπινθήρας τού πνεύματος» και να με­ταλλάξει «το μόλυβδο της φύσης σε χρυσό τού πνεύμα­τος». Όμως στο ίδιο κείμενο προστίθεται:

«Η διδασκαλία τού Σύγχρονου Ροδόσταυρου αναφέ­ρει ότι εκτός από την ατομική εστία στην καρδιά που ήδη αναφέραμε, υπάρχει επίσης και μια ατομική εστία στο ιερό της κεφαλής. Αυτό το εγκεφαλικό άτομο, που ονομάζεται επίσης εωσφορικό άτομο, κάποτε αναφλεγόταν στο φως τού καρδιακού ή Χριστικού ατόμου. Η ενότητα καρδιάς και κεφαλής, ήταν έτσι γεγονός και η σκέψη κα­τευθυνόταν από τον Θεό, από το Πνεύμα. Αυτή η ένδοξη ενότητα όμως έχει εδώ και πολύ καιρό διαρρηχθεί. Σ' ένα αφάνταστα μακρινό παρελθόν, το Εωσφορικό άτομο στο Ιερό της κεφαλής, έπαψε να υπακούει στο Χριστικό άτο­μο της καρδιάς. Ανέλαβε την καθοδήγηση ολόκληρου του ανθρώπινου συστήματος ζωής, αποδιοργανώνοντας το δομικά από κάθε άποψη. Η ανθρώπινη διάνοια ανα­φλέγεται στον Εωσφόρο και έτσι ο άνθρωπος ωθείται από την παρόρμηση της αλυσιδωτής αντίδρασης των σκέψεών του. "Ο γεννημένος από τη φύση άνθρωπος δεν κατευθύνει τη ζωή του, κατευθύνεται"».

Το «εγκεφαλικό» λοιπόν άτομο δεν βρίσκεται πλέον σε «ενότητα» με το «Χριστικό άτομο», που ταυτίζεται με το Θεό η ανθρώπινη διάνοια «αναφλέγεται» πλέον από τον Εωσφόρο. Από αυτή την υποδούλωση μπορεί ο άνθρωπος να ελευθερωθεί μόνον με την αλχημεία˙ η μόνη ελπί­δα τού ανθρώπου βρίσκεται στην αλχημική διαδικασία, όχι στην εν Χριστώ σωτηρία:

«Σαν αποτέλεσμα αυτής της ανόσιας νοητικής δύνα­μης, η αλχημική διαδικασία που γίνεται μέσα στον άνθρωπο εμφανίζει μια διπλή δραστηριότητα, που χαρακτηρίζεται εξωτερικά από έκρηξη και καταστροφή, και εσωτερικά από κρυστάλλωση και θάνατο. Μόνον όταν ο άνθρωπος επιστρέφει στην αληθινή αλχημεία, για την πραγματοποίηση της οποίας η αναγέννηση της Ψυχής είναι μια απαραίτητη προϋπόθεση, θα γίνει ικανός να ε­λευθερώσει τον Εσωτερικό Ουράνιο Άνθρωπο, κι έτσι ν' αποκτήσει αιώνια ελευθερία».

ΑΠΟ ΤΟ ΒΙΒΛΙΟ ΤΟΥ π.ΑΝΤΩΝΙΟΥ ΑΛΕΒΙΖΟΠΟΥΛΟΥ

«Ο ΑΠΟΚΡΥΦΙΣΜΟΣ ΣΤΟ ΦΩΣ ΤΗΣ ΟΡΘΟΔΟΞΙΑΣ»

ΠΗΓΗ:   ΚΛΙΚ