ΠΑΡΕΠΟΜΕΝΑ ΤΗΣ ΣΥΝΟΔΟΥ ΣΤΗΝ ΚΡΗΤΗ

Παρεπόμενα τῆς Συνόδου στὴν Κρήτη

Τοῦ Γιώργου Ν. Παπαθανασόπουλου

.         Μὲ τὴν Ἐγκύκλιο τῆς Ἱερᾶς Συνόδου τῆς Ἐκκλησίας τῆς Ἑλλάδος «Πρὸς τὸν Λαό», γιὰ τὴν «Ἁγία καὶ Μεγάλη Σύνοδο τῆς Κρήτης» φαίνεται ὅτι πανορθοδόξως ἔχει κλείσει ὁ κύκλος τῶν ὅσων συνέβησαν πρό, κατὰ καὶ μετὰ ἀπὸ αὐτήν. Ἀπὸ τὶς 14 Αὐτοκέφαλες Ἐκκλησίες οἱ τέσσερις (Ἀντιοχείας, Ρωσίας, Βουλγαρίας καὶ Γεωργίας), οἱ ὁποῖες δὲν συμμετέσχον στὴ Σύνοδο τῆς Κρήτης, δήλωσαν ὅτι δὲν δεσμεύονται ἀπὸ τὶς ἀποφάσεις Της.
.         Ἀπὸ τὶς ὑπόλοιπες δέκα οἱ Ἐκκλησίες Ἀλεξανδρείας, Ἱεροσολύμων, Σερβίας, Ρουμανίας, Πολωνίας καὶ Τσεχίας κρατοῦν μία διακριτικὰ ἀδιάφορη στάση, γιὰ τοὺς δικούς της λόγους ἡ κάθε μία. Ἡ Ἐκκλησία τῆς Ἀλβανίας καὶ ἰδιαιτέρως ἡ Ἐκκλησία τῆς Κύπρου ὑποστηρίζουν μὲ θέρμη τὶς ἀπόψεις τοῦ Φαναρίου, τὸ ὁποῖο ἔχει ἀποδυθεῖ σὲ μία προσπάθεια νὰ πείσει τοὺς πιστούς, ὅτι ἡ Σύνοδος στὴν Κρήτη ἦταν πετυχημένη καὶ ἰσάξια τῶν Οἰκουμενικῶν Συνόδων…
.         Ἡ Ἱερὰ Σύνοδος Ἐκκλησία τῆς Ἑλλάδος φαίνεται πὼς ἔκλεισε πρόσφατα τὸ θέμα τῆς Συνόδου στὴν Κρήτη, μὲ τὴν ἐκδοθεῖσα Ἐγκύκλιό της «Πρὸς τὸν Λαό». Σημειώνεται ὅτι αὐτὴ σὲ διάφορες Μητροπόλεις δὲν ἀνεγνώσθη στοὺς πιστούς. Μετὰ τὴν ἔκτακτη Σύνοδο τῆς Ἱεραρχίας, τὸν περασμένο Νοέμβριο, ἡ ΔΙΣ ἀρχικὰ σκέφθηκε νὰ μείνει στὰ περὶ τῆς Συνόδου ἐκδοθέντα Δελτία Τύπου καὶ νὰ μὴν προβεῖ σὲ ἄλλη ἐνέργεια. Ἡ ἄποψη αὐτὴ στηρίχθηκε στὸ γεγονὸς ὅτι στὴν εἰσήγησή του ὁ Μητροπολίτης Σερρῶν κ. Θεολόγος εἶπε μεταξὺ τῶν ἄλλων: «Τελικῶς, πολυσέβαστοι Πατέρες, ἡ ὅποια ἀξιολογικὴ μὲ ἐκκλησιολογικούς, ἁγιοπνευματικοὺς καὶ πνευματικοὺς πάντοτε ὅρους, προσέγγισις τῆς ἐν Κολυμπαρίῳ Κρήτης συνελθούσης Ἁγίας καὶ Μεγάλης Συνόδου ἐπαφίεται στὴν νηφαλίως καὶ ἀδεκάστως ἐνεργοῦσαν ἱστορίαν καὶ κυρίως στὴν ἐγρηγοροῦσαν καὶ ἔνθεον συνείδησιν τοῦ ἐκκλησιαστικοῦ Σώματος». (Σελ. 38 εἰσηγήσεως. Οἱ ὑπογραμμίσεις τοῦ ὑπογρ.).
.       Στὴν ἴδια εἰσήγησή του ὁ Σέβ. Σερρῶν προέβη σὲ προτάσεις «ἀξιοποίησης τῶν προτάσεων τῆς Συνόδου στὴν Κρήτη», γιὰ τὶς ὁποῖες ἀναφέρει ὅτι ἡ Ἐκκλησία τῆς Ἑλλάδος θὰ ἠδύνατο νὰ ἀναθέσει τὴ μελέτη τους σὲ ἁρμοδία ἢ καὶ σὲ εἰδικὴ Συνοδικὴ Ἐπιτροπή. Ἡ δυνητικὴ εὐκτική, κατὰ τὴν ἄποψη Συνοδικῶν Μητροπολιτῶν, ἄφηνε στὴν κρίση τῆς Δ.Ι.Σ. τὴν ἀπόφαση νὰ ὑλοποιηθοῦν ἢ ὄχι οἱ προτάσεις του… Ἐξ ἄλλου ἡ δημόσια δήλωση τῶν Μητροπολιτῶν Κυθήρων καὶ Καλαβρύτων, ὅτι κατὰ τὴν Ἱεραρχία τοῦ Νοεμβρίου 2016 οὐδεμία ἀπόφαση ἐλήφθη περὶ ὑλοποιήσεως τῶν προτάσεων τοῦ Μητρ. Σερρῶν, δὲν διεψεύσθη ἀπὸ τὴν Ἱερὰ Σύνοδο καὶ ἀποδυνάμωσε περαιτέρω τὴ διάθεση ὁρισμένων Μητροπολιτῶν, ὑποστηρικτῶν τῶν διαθέσεων τοῦ Φαναρίου, νὰ ἐπιμείνουν στὸ νὰ ὑπάρξει ἐκστρατεία ἐνημέρωσης, περὶ τῶν θετικῶν ἀποτελεσμάτων τῆς Συνόδου στὴν Κρήτη.
.         Ὁ Πατριάρχης κ. Βαρθολομαῖος πληροφορήθηκε τὶς σκέψεις, ποὺ ἐπικράτησαν στὴ Διαρκῆ Ἱερὰ Σύνοδο, νὰ μὴν ἐξαπολυθεῖ Ἐγκύκλιος «Πρὸς τὸν λαό», γιατί θὰ μποροῦσε νὰ γίνει αἰτία προκλήσεως νέων ἀντιδράσεων στοὺς κόλπους τῆς Ἑλλαδικῆς Ἐκκλησίας καὶ ἐπικοινώνησε μὲ τὸν Ἀρχιεπίσκοπο κ. Ἱερώνυμο. Τοῦ ζήτησε ἡ Ἐκκλησία τῆς Ἑλλάδος νὰ ἐκδώσει Ἐγκύκλιο, προφανῶς μὲ θετικὰ σχόλια γιὰ τὴ Σύνοδο στὴν Κρήτη, ὅπως τὸ ἔπραξε ἡ Ἐκκλησία τῆς Κύπρου. Τὴν ἐξαπόλυση τῆς Ἐγκυκλίου ὁ Πατριάρχης τὴ θεώρησε ἀπαραίτητη, πρὸς «διαφύλαξη καὶ προάσπιση τοῦ κύρους τοῦ Φαναρίου», τὸ ὁποῖο εἶναι σὲ δύσκολη θέση, μετὰ τὴ στάση ἄλλων τοπικῶν Ὀρθοδόξων Ἐκκλησιῶν. Ὁ Ἀρχιεπίσκοπος μετέφερε στὴν Δ.Ι.Σ. τὰ διατρέξαντα μὲ τὸν Πατριάρχη καὶ ζήτησε νὰ ἐκδοθεῖ ἡ Ἐγκύκλιος, γιὰ νὰ μὴν ὑπάρξει νέα αἰτία ἔντασης μὲ τὸ Φανάρι…
.         Ἡ Δ.Ι.Σ. δέχθηκε ὁμοφώνως τὴν πρόταση καὶ ἀνέθεσε στὸν Μητροπολίτη Ἐδέσσης κ. Ἰωὴλ τὴ σύνταξη κειμένου, γιὰ νὰ κυκλοφορηθεῖ ὡς Συνοδικὴ Ἐγκύκλιος «Πρὸς τὸν Λαό». Στὸ κείμενο, ποὺ πρότεινε ὁ κ. Ἰωήλ, ὑπῆρξαν στὴν Δ.Ι.Σ. τροποποιήσεις καὶ ἔτσι πῆρε τὴν τελική του μορφή, ποὺ δημοσιεύθηκε. Θεολόγοι, ἐγκρατεῖς στὰ κανονικὰ καὶ ἐκκλησιολογικὰ ζητήματα, σχολίασαν τὸ κείμενο τῆς Δ.Ι.Σ. Ἀπὸ τὸν ὑπογράφοντα ὀκτὼ ἐπισημάνσεις:
.           Ἡ πρώτη εἶναι πὼς δὲν ἔχει τὸ ὑποστηρικτικὸ περιεχόμενο τοῦ Μηνύματος τῆς Ἐκκλησίας τῆς Κύπρου. Παράδειγμα: Στὴν πρώτη παράγραφο ἀναγράφεται: «Κύριος σκοπὸς τῆς Ἁγίας καὶ Μεγάλης Συνόδου ἦταν ἡ ἐνίσχυση καὶ ἡ φανέρωση τῆς ἑνότητας ὅλων τῶν Ὀρθοδόξων Ἐκκλησιῶν, ἀλλὰ καὶ ἡ ἀντιμετώπιση διαφόρων συγχρόνων ποιμαντικῶν ζητημάτων». (Σημ. Ὁ τονισμὸς τοῦ ὑπογρ.). Μὲ τὸ «ἦταν» ἡ ΔΙΣ ἀπέφυγε νὰ πάρει θέση στὸ ἂν τελικὰ ἐπετεύχθη ἢ ὄχι ὁ σκοπὸς νὰ φανερωθεῖ στὴν Κρήτη ἡ ἑνότητα τῶν Ὀρθοδόξων…
.           Ἡ δεύτερη ἐπισήμανση εἶναι πὼς ἡ Συνοδικὴ Ἐγκύκλιος διευκρινίζει ὅτι «ἡ Ὀρθόδοξη Ἐκκλησία ἐκφράζει τὴν ἑνότητα καὶ καθολικότητά Της διὰ τῶν Ἱερῶν Μυστηρίων». Ὁ ἀναγνώστης τῆς Ἐγκυκλίου ἀντιλαμβάνεται ὅτι παραλείφθηκε μὲν ἡ ἐπισήμανση, πὼς στὴ Σύνοδο τῆς Κρήτης φανερώθηκε ἡ ἔλλειψη ἑνότητας μεταξὺ τῶν Ὀρθοδόξων, κάτι ποὺ θὰ ἦταν ἀκριβής, ἀφοῦ ἔλειψαν ἀπὸ αὐτὴν τέσσερις τοπικὲς Ὀρθόδοξες Ἐκκλησίες, ἀλλὰ τονίσθηκε τὸ ἐκκλησιολογικῶς ὀρθό, ὅτι ἡ ἑνότητα ἐκφράζεται στὰ «Κοινὰ Μυστήρια». Ἀλλὰ τὸ «Κοινὸ Ποτήριο» τῶν δεκατεσσάρων Ὀρθοδόξων Ἐκκλησιῶν ἐκφράστηκε ὄχι στὴν Κρήτη, ἀλλὰ στὴ Μόσχα, κατὰ τὴν ἐκεῖ πανηγυρικὴ Θεία Λειτουργία τῶν 70ῶν γενεθλίων του Πατριάρχου κ. Κυρίλλου…
.         Ἡ τρίτη εἶναι πὼς αὐτὸ ποὺ γράφεται στὴ συνέχεια τῆς Ἐγκυκλίου, ὅτι «ἡ Συνοδικότητα ὑπηρετεῖ τὴν ἑνότητα καὶ διαπνέει τὴν ὀργάνωση τῆς Ἐκκλησίας, τὸν τρόπο ποὺ λαμβάνονται οἱ ἀποφάσεις Της καὶ καθορίζει τὴν πορεία Της» εἶναι βασικὴ Ἀρχὴ τῆς Ὀρθοδόξου Ἐκκλησίας, ἀλλά, στὴν περίπτωση τῆς Συνόδου τῆς Κρήτης, δὲν φάνηκε αὐτὴ ἡ Συνοδικότητα, λόγῳ τῆς ἀπουσίας τεσσάρων Αὐτοκεφάλων Ἐκκλησιῶν, τῆς ἀτελοῦς σύνθεσής Της καὶ τοῦ τρόπου διεξαγωγῆς Της.
.       Ἡ τέταρτη ἐπισήμανση εἶναι πὼς στὴ σύντομη ἀναφορά της στὰ θέματα, ποὺ συζητήθηκαν καὶ ἐλήφθησαν ἀποφάσεις στὴν Κρήτη ἡ Ἐγκύκλιος «Πρὸς τὸν λαὸ» δὲν ἐνημερώνει ἐπαρκῶς καὶ δὲν λύνει ἀπορίες. Ὁ πιστὸς διαβάζοντας ἢ ἀκούγοντάς την διερωτᾶται ἂν χρειαζόταν μία Σύνοδος γιὰ νὰ καταλήξει στὸ αὐτονόητο καὶ βασικὸ στοιχεῖο τῆς πίστης τῶν Ὀρθοδόξων, ὅτι «Οἱ Ὀρθόδοξες Αὐτοκέφαλες Ἐκκλησίες δὲν ἀποτελοῦν συνομοσπονδία Ἐκκλησιῶν, ἀλλὰ τὴν Μία, Ἁγία, Καθολικὴ καὶ Ἀποστολικὴ Ἐκκλησία». Ἂν χρειαζόταν μία Σύνοδος γιὰ νὰ ἐπιβεβαιώσει ὅτι στὴ Διασπορὰ ἐπεκτείνεται ἐπ’ ἀόριστον ἡ ἀντικανονικὴ παρουσία πολλῶν Ὀρθοδόξων Ἐπισκόπων σὲ μίαν Ἐπισκοπή. Ἂν χρειαζόταν μία Σύνοδος γιὰ νὰ τονίσει τὴν ἀξία τῆς οἰκογένειας καὶ γιὰ νὰ ἐπαναλάβει τὰ περὶ νηστείας ἰσχύοντα ἀπὸ αἰώνων στὴν Ἐκκλησία.
.       Ἡ πέμπτη ἐπισήμανση εἶναι πὼς στὴν Ἐγκύκλιο σχεδὸν ἀποσιωπᾶται τὸ θέμα τῆς σχέσης τῆς Ὀρθοδόξου Ἐκκλησίας μὲ τοὺς ἑτεροδόξους. Προφανῶς κρίθηκε ὅτι ἂν φουντώσει πάλιν ἡ συζήτηση γι’ αὐτήν, ἐντάσεις θὰ προκαλέσει, καὶ ὄχι ὄφελος στὴν ἑνότητα τοῦ εὐσεβοῦς πληρώματος τῆς καθ’ Ἑλλάδα Ἐκκλησίας…
.      Ἡ ἕκτη ἐπισήμανση εἶναι πὼς ἡ Ἐγκύκλιος τῆς Ἐκκλησίας τῆς Ἑλλάδος δὲν ἀναφέρει τὴ σχετικοποίηση τῶν ἱερῶν κανόνων περὶ γάμου καὶ περὶ νηστείας, ὅπως τὸ κάνει τὸ Μήνυμα τῆς Ἐκκλησίας τῆς Κύπρου, πρὸς τὸ πλήρωμά της. Σ’ αὐτὸ ἀναφέρεται ὅτι ἡ Σύνοδος στὴν Κρήτη «ἔδωσε τὸ δικαίωμα σὲ κάθε Αὐτοκέφαλη Ἐκκλησία νὰ ρυθμίζει τὶς ἐπὶ μέρους διατάξεις τῆς νηστείας, ἀνάλογα μὲ τὶς κλιματολογικὲς καὶ ἄλλες συνθῆκες τῆς περιοχῆς» καὶ ἐπίσης ὅτι «παρέχει σὲ κάθε Αὐτοκέφαλη Ἐκκλησία τὸ δικαίωμα νὰ κρίνει κατὰ τὶς τοπικὲς συνθῆκες διατάξεις, γιὰ τὴν τέλεση γάμου μεταξὺ ὀρθοδόξων καὶ ἑτεροδόξων». Ἡ ἀποδοχὴ τῆς σχετικοποίησης τῶν περὶ τῆς νηστείας Κανόνων καὶ ἡ «ἐξουσιοδότηση» κάθε Ἐκκλησίας νὰ ἐπιλέγει τὸν τρόπο τῆς νηστείας τῶν πιστῶν Της δυσχεραίνει τὴν ἑνότητα τῶν Ὀρθοδόξων. Πλέον θὰ εἶναι πιθανότατο σὲ μία Διορθόδοξη Σύναξη ἕνας Ἐπίσκοπος νὰ τρώγει ψάρι, ἄλλος λαδερὸ καὶ ἄλλος ξηρὰ τροφή… Τὰ περὶ συγχύσεως τοῦ πανορθοδόξου πληρώματος ἰσχύουν καὶ ἀπὸ τὴ σχετικοποίηση τῶν περὶ γάμου Κανόνων… Οἱ Σύνοδοι, ἕως τὴν Κρήτη, ἔλυναν ζητήματα, δὲν τὰ περιέπλεκαν… Οἱ Σύνοδοι, ἕως τὴν Κρήτη, κατέληγαν σὲ ξεκάθαρες ἀποφάσεις, ποὺ δὲν ἔμοιαζαν μὲ χρησμοὺς τῆς Πυθίας… Οἱ ἀποφάσεις τῶν Συνόδων, ἕως τὴν Κρήτη, εἶχαν γενικὰ ἀποδεκτὸ χαρακτήρα καὶ δὲν ἐπιδέχονταν ἀμφισβητήσεις.
.       Ἡ ἕβδομη ἐπισήμανση εἶναι πὼς ἡ Σύνοδος στὴν Κρήτη προκάλεσε ἕνα ἀκόμη σοβαρὸ ζήτημα. Οἱ ἀποφάσεις Της ἀπορρίφθηκαν ἀπὸ τὶς τέσσερις μὴ προσελθοῦσες σὲ Αὐτὴν τοπικὲς Ἐκκλησίες. Πῶς θὰ ἀντιμετωπίσει τὴν ἀπόρριψη τὸ Φανάρι; Θὰ λάβει μέτρα σὲ βάρος τους; Θὰ προκαλέσει ἔτσι σχίσμα στοὺς Ὀρθοδόξους; Καὶ ἂν δὲν ἐπιβάλλει μέτρα, τότε ποιά ἡ ἀξία ὅσων ἀποφάσεων ἐλήφθησαν;… Ὁ κ. Βαρθολομαῖος θὰ ἔπρεπε νὰ σκεφθεῖ ἐγκαίρως, νηφάλια καὶ μὲ πυξίδα τὴν ἑνότητα τῆς Ὀρθοδοξίας τὶς συνέπειες τῆς ἀπόφασής του νὰ διεξαχθεῖ ἡ Σύνοδος στὴν Κρήτη χωρὶς τέσσερις τοπικὲς Ὀρθόδοξες Ἐκκλησίες.
.           Ἡ ὄγδοη καὶ τελευταία ἐπισήμανση εἶναι πώς, συμπερασματικά, ἡ Δ.Ι.Σ., μὲ τὰ ὅσα γράφει στὸ κείμενό Της «Πρὸς τὸν Λαό», καὶ καταλήγοντας μὲ τὸ ὅτι τὰ κείμενα τῆς Συνόδου στὴν Κρήτη «ἀποτελοῦν ἀντικείμενο ἐμβαθύνσεως καὶ περαιτέρω μελέτης» δὲν πρέπει νὰ ἔχει ἀφήσει ἱκανοποιημένο τὸ Φανάρι…-

ΠΗΓΗ:  ΚΛΙΚ