H EΣΤΑΥΡΩΜΕΝΗ ΖΩΗ ΚΑΤΑ ΤΟΝ AΓ. ΚΟΣΜA τὸν Αἰτωλό

Ἡ ἐσταυρωμένη ζωή κατά τόν ἅγιο Κοσμᾶ[1]

(ἀπόσπασμα μελέτης ὑπὸ τὸν τίτλο:
«Ἡ ἐσωτερική, ἡσυχαστική, ζωή
τοῦ ἁγίου Κοσμᾶ τοῦ Αἰτωλοῦ» 

Τοῦ Κωνσταντίνου Ἡρ. Δεσπότη

βλ. σχετ.: O ΑΓ. ΚΟΣΜΑΣ ὁ ΑΙΤΩΛΟΣ ὡς ΙΕΡΑΠΟΣΤΟΛΟΣ «Δέν ὑπάρχει ἄλλο παράδειγμα ἁγίου τῆς Ἐκκλησίας μας, πού νά ἐκοπίασε τόσο πολύ ἱεραποστολικά μετά τόν ἀπόστολο Παῦλο ὅσο ἐκοπίασε ὁ ἅγιος Κοσμᾶς!»

.          «Προσκυνώντας τό Τίμιο Ξύλο, προσκυνοῦμε τόν ἐν αὐτῷ προσπαγέντα Κύριο∙ τόν Ἐσταυρωμένο Λυτρωτή μας. Ἐκεῖνος, ὁ Ἐσταυρωμένος, δίνει ἀξία καί σημασία καί χάρι καί ἁγια-σμό στό ξύλο, τό ὁποῖο πρό τῆς θυσίας Του ἦταν ἕνα ὅργανο ἐγκλήματος, ἦταν ἡ φοβερωτέρα καί τρομερωτέρα θανατική ἐκτέλεσις….Εἶναι ἡ ἐσταυρωμένη ζωή. Ὁ λόγος τῆς Ἐκκλησίας γιά ζωή ἐσταυρωμένη, φαίνεται λόγος σκληρός. Φαίνεται λόγος μελαγχολικός καί ἀπαισιόδοξος. Φαίνεται λόγος βαρύς καί δυσβάστακτος στήν γενεά μας, περισσότερο ἀπό οἱαδήποτε ἄλλη γενεά ἴσως, γιατί ἡ γενεά μας γεύεται χορταστικά τό ποτό τῆς ἀπολαύσεως, τῆς χλιδῆς, τῆς ἀνέσεως. Ἐσταυρωμένη ζωή! Πόσο τήν ἐπόθησαν καί τήν ἀγάπησαν οἱ Ἅγιοι Ἀπόστολοι, Ἀποστολικοί πατέρες, Μάρτυρες, Νεομάρτυρες. Τήν ἐπόθησαν καί τήν ἀγάπησαν, γιατί ἐπόθησαν καί ἀγάπησαν τόν Ἐσταυρωμένο Χριστό μας, τόν Λυτρωτή μας [….]
.           Ἅμα ἀγαπᾶς ἀληθινά καί γνήσια, ὑποβάλλεις τόν ἑαυτό σου σέ θυσίες. Καί ὅσο περισσότερο ἀγαπᾶς, τόσο καί σέ μεγαλύτερες θυσίες ὑποβάλλεσαι. Ἄν τό πρόσωπο πού ἀγαπᾶς ἀξίζει θυσίες, τότε δέν ὑπολογίζεις τό τίμημα. Ἔστω καί ἄν εἶναι θάνατος, φρικτός καί ἐξευτελιστικός, ἔστω καί ἄν εἶναι Σταυρός. Γιά τήν ἀγάπη τοῦ Χριστοῦ ὅλα γίνονται σκύβαλα, καί μαζί μέ τόν Ἀπ. Παῦλο, αὐτός πού ἀγαπᾶ τόν Χριστό διακηρύσσει λόγοις καί ἔργοις «Ἐμοί τό ζῆν Χριστός καί τό ἀποθανεῖν κέρδος»[2]. Τήν ἐσταυρωμένη ζωή γιά τήν ἀγάπη τήν ἄπειρη τοῦ Λυτρωτοῦ ὑπέστη ὁ ἀσκητής καί ἰσαπόστολος, ὁ Προφήτης καί μάρτυρας τῆς Ὀρθοδοξίας μας καί τοῦ Γένους μας, ὁ ἅγιος Κοσμᾶς ὁ Αἰτωλός. Ὁ πολιοῦχος καί προστάτης τῆς Μητροπόλεώς μας καί ὁλοκλήρου τοῦ Γένους μας.
.                Ἀπό μικρό παιδί ὁ ἅγιος τοῦ Χριστοῦ Κοσμᾶς ὁ Αἰτωλός ἐμαθήτευσε στήν ἐσταυρωμένη ζωή. Πρῶτοι τοῦ τήν δίδαξαν οἱ εὐσεβεῖς γονεῖς του. Ἔμαθε ἀπό μικρός τί σημαίνει νά στερεῖσαι γιά τό Χριστό, νά κάνης θυσίες γιά τό Χριστό, νά παραδίδεσαι διά τῆς πίστεως στήν πρόνοιά Του. Γι’ αὐτό καί ἀργότερα, φωτισμένος ἀπό τό Πνεῦμα τοῦ Θεοῦ, δίδασκε στούς γονεῖς πού τόν ἄκουγαν: «Ὅταν τό παιδί σου σηκώνεται τό ταχύ ἀπό τόν ὕπνον καί εὐθύς σοῦ γυρεύη ψωμί, ἐσύ μή τοῦ δώσης, ἀλλά ἔπαρέ το καί πήγαινέ το εἰς τήν εἰκόνα τοῦ Χριστοῦ καί εἰπέ του: «Ἐγώ, παιδί μου, δέν ἔχω ψωμί, ὁ Χριστός μας ἔχει. Ἔλα, κάμε τόν σταυρό σου, νά τόν προσκυνήσωμεν καί νά τόν παρακαλέσουμε νά μᾶς δώση. Καί ἔτσι συνηθίζει τό παιδί ἀπό μικρόν εἰς τό καλόν»[3]. Ἔτσι μεγάλωσε μέ τήν νηστεία, μέ τίς μετάνοιες, μέ τό κομποσχοίνι, μέ τόν κόπο τῆς ἐργασίας στό Μέγα Δένδρο, τό χωριό του, μέ τόν κόπο τῆς ἀσκήσεως.
.             Ἀνακούφιζε μέ τήν στοιχειώδη κατ’ ἀρχάς ἄσκησιν ἀπό μικρό παιδί τό πληγωμένο Ἄχραντο Σῶμα τοῦ Ἐσταυρωμένου. Κι’ ὅσο περνοῦσαν τά χρόνια, τόσο καί ἐπρόσεχε καί ἐπαίδευε τόν ἑαυτό του στήν ἄσκησι καί στήν κακοπάθεια, στήν ἐσταυρωμένη ζωή. Ἐκεῖνα τά χρόνια, τά παιδικά καί τά ἐφηβικά, ὁ Χριστός μας τοῦ ἐμφύτευσε μέσα στήν καρδιά του τόν πόθο τῆς ἀφιερώσεως στόν Θεό, στόν Ἐσταυρωμένο, καί ἄφησε γι’ ἀργότερα τήν διδασκαλική ἕδρα (δίδασκε ἤδη τά γράμματα τά κοσμικά) καί μετέβη ποῦ; Ποῦ ἀλλοῦ; Στό Ἁγιώνυμο Ὄρος, στήν Ἀκρόπολη τῆς Ὀρθοδοξίας μας, τῆς σοφίας ἀλλά καί τῆς ἐσταυρωμένης ζωῆς. «Ἦτο δέ ἀκόμη λαϊκός, Κώνστας καλούμενος, πλήν καί εἰς τό σχῆμα ὅντας τῶν λαϊκῶν ἐφαίνετο ἐστολισμένος μέ τήν σεμνότητα τοῦ μοναχικοῦ σχήματος, καί κατά πάντα ἠγωνίζετο, καί τόν ἑαυτό του τόν ἐγύμναζε πρός τελείαν ἄσκησιν» λέει ὁ βιογράφος καί πιστός μαθητής του Σάπφειρος Χριστοδουλίδης. Στήν Ἱερά Μονή τοῦ Φιλοθέου: «Καί ἐκεῖ μέν πρῶτον ἐκουρεύθη μοναχός καί εἰς τούς πόνους τῆς μοναχικῆς ζωῆς ἐχώρησε προθυμότατα», συνεχίζει ὁ συναξαριστής του. Δεκαεπτά ὁλόκληρα χρόνια ἔζησε τήν ἐσταυρωμένη ζωή στό Ἅγιον Ὄρος. Ἐκεῖ, στήν ἡσυχία τῆς ἐρήμου αἰσθάνθηκε τόν Ἐσταυρωμένο, Τόν ἔζησε, Τόν ἀγάπησε ὁλόθερμα, φλόγισε τήν καρδιά του ἡ ἀγάπη τοῦ Χριστοῦ, μέ τό νά ἐντοπίζη, νά πολεμᾶ καί νά ξεριζώνη τά πάθη τῆς καρδιᾶς του. Ἐκεῖ ἔμαθε, ἀπέκτησε ἐμπειρία τοῦ τί ἐστί πόλεμος τοῦ Σατανᾶ, ἐπαναστάσεις παθῶν, καθημερινός θάνατος.Ἡ ὀρθόδοξη ἡσυχία εἶναι σταύρωση τοῦ παλαιοῦ ἀνθρώπου»[4].
.                 Ἐκεῖ στό ἀπέριττο κελλί του γνώρισε πάνω στά πράγματα τό γεροντικό ἐκεῖνο λόγιο: «Τό κελλίον ἐστί χαλκεῖον, μία δίνεις, μία παίρνεις». Ἐκεῖ γνώρισε θλίψεις, ἀποθαρρύνσεις τῆς ψυχῆς ἀλλά καί νίκες καί συντριβή τοῦ ἀρχεκάκου δράκοντος. Ἐκεῖ ἔζησε τήν Μεγάλη Παρασκευή τοῦ Ἐσταυρωμένου Ἰησοῦ, ἡ ὁποία βέβαια τοῦ ἔδειχνε μέ πόνο τήν Ανάστασιν. Ὥσπου ἡ χάρις τοῦ Θεοῦ τόν κυρίευσε.
.                 Δοκιμασμένος, ἐσταυρωμένος πάντα, περιχαρακωμένος ἀπό τόν πόνο τοῦ Σταυροῦ τῆς ἀσκήσεως, μέ πίστι ἀκράδαντη, ἀνέλαβε καί ἕναν ἄλλο Σταυρό. Τόν Σταυρό τῆς πατρίδος, τῆς Ἐσταυρωμένης Ἑλλάδος. Αἰσθάνθηκε τήν ἀδικία εἰς βάρος ἑνός λαοῦ ὁ ὁποῖος παρά τά ἐλαττώματά του ἐπίστευε στόν Χριστό, στόν Ἐσταυρωμένο Λυτρωτή τοῦ κόσμου. Πόνεσε μαζί μέ τόν ἐσταυρωμένο λαό. Ἄκουε καθημερινῶς τόν ἐσταυρωμένο λαό. Ἄκουε καθημερινῶς τούς θρήνους του ἀπό τήν φρικτή καταπίεσι, ἀπό τήν ἐκμετάλλευσι, ἀπό τήν ἁρπαγή, ἀπό τήν προσβολή τῶν τυράννων. Ἔκλαυσε σάν ἄλλος Ἱερεμίας τήν αἰχμαλωσία τοῦ περιουσίου λαοῦ καί σάν ἀληθινός Ἀπόστολος ἀπεσταλμένος, διότι «οὐχ ἑαυτῶ τις λαμβάνει τήν τιμήν, ἀλλά καλούμενος ὑπό τοῦ Θεοῦ, καθάπερ καί Ἀαρών» (Ἑβρ. ε΄, 4). Πέταξε σ’ ὅλη τήν Ἑλληνική γῆ, τήν πατρίδα, καί παρηγόρησε τούς δακρυσμένους ἀδελφούς. Τόν Σταυρόν του αὐτόν τόν ἐσήκωσε ἑκουσίως, ὁλοπρόθυμα. Γι’ αὐτό ἔλεγε: «ἄφησα τήν ἰδικήν μου προκοπήν, τό ἰδικόν μου καλόν, καί ἐβγῆκα νά περιπατῶ ἀπό τόπου εἰς τόπον καί νά διδάσκω τούς ἀδερφούς μου». Κήρυξε τόν Σταυρό καί τήν ἐσταυρωμένη ζωή. Κήρυξε διότι ἐπίστευε πρῶτα ὁ ἴδιος στήν ἐσταυρωμένη ζωή. Ἀγάπησε τόν Σταυρό, ὁ ἅγιος Κοσμᾶς ὁ Αἰτωλός. Γι’ αὐτό καί ἤθελε νά στήνονται παντοῦ Σταυροί. Κάτω ἀπό τήν σκιᾶ τοῦ Σταυροῦ μιλοῦσε, καί σώζονται σταυροί σέ πολλά σημεῖα ἀπ’ ὅπου πέρασε καί δίδαξε, οἱ ὁποῖοι καί θαύματα ἔκαναν. Στό τέλος τῶν διδαχῶν του μοίραζε μικρούς Σταυρούς, σταυρουδάκια στούς πιστούς. Ὀνόμαζε δέ τόν Σταυρό αὐλάκι πού διασχίζει ὅλη τήν γῆ. «Ὁ Τίμιος Σταυρός, ἔλεγε, εἶναι αὔλαξ ὅλης τῆς γῆς. Ὁ Τίμιος Σταυρός ἁγιάζει τά πέρατα, ὅλα τά θεῖα καί ἅγια τῶν Ἐκκλησιῶν». Σέ ὅλες σχεδόν τίς διδαχές του θίγει τό θέμα τοῦ σημείου τοῦ Σταυροῦ. Δίδασκε πώς ἀκριβῶς καί μέ εὐλάβεια νά κάνουν οἱ Χριστιανοί τό σημεῖο τοῦ Σταυροῦ, καί συνιστοῦσε μέ ἐπιμονή οἱ Χριστιανοί νά σταυρώνουν σωστά τό σῶμα τους, νά ἀρχίζουν κάθε τους πρᾶξι μέ τό σημεῖο τοῦ Σταυροῦ. Σέ μία προφητεία του γράφει: «Νά ἔχετε τόν Σταυρό στό μέτωπο, γιά νά σᾶς γνωρίσουν ὅτι εἶσθε Χριστιανοί». Κυρίως ὅμως κεντοῦσε τίς συνειδήσεις τῶν σκλάβων Ἑλλήνων, ὥστε νά αἰσθανθοῦν τήν ἀγάπη του Ἐσταυρωμένου καί τήν ἀγάπη πρός τόν Ἐσταυρωμένο. «Χριστιανέ μου», ἔλεγε, «τόν Χριστόν δέν πρέπει νά τιμᾶς καί νά ἐντρέπεσαι, ὅπου σοῦ ἐχάρισε τόσα καλά καί ἐσταυρώθηκε διά τήν ἀγάπην σου; Ποῖος πατέρας ἐσταυρώθηκε διά τά παιδιά του καμμίαν φοράν; Καί ὁ γλυκύτατός μας Ἰησοῦς Χριστός ἔχυσε τό αἷμα του καί μᾶς ἐξηγόρασεν ἀπό τάς χεῖρας τοῦ Διαβόλου». Αὐτή ἡ ἀγάπη τοῦ Ἐσταυρωμένου ἔπρεπε καί πρέπει ὅλους μας νά μᾶς παρακινῆ, ὥστε νά γινόμαστε συμμέτοχοι τῶν παθημάτων τοῦ Χριστοῦ μας, διά τῆς ἐσταυρωμένης ζωῆς, τῆς ζωῆς τῆς κατά Θεόν ἀσκήσεως.
.            Εἰς τί συνίσταται ἡ ἐσταυρωμένη ζωή τοῦ Χριστιανοῦ κατά τόν ἅγιο Κοσμᾶ; Ἐσταυρωμένη ζωή π.χ. σημαίνει νηστεία, ἐγκράτεια, κακοπάθεια. «Ἐνήστευσεν ὁ Μωυσῆς» λέγει ὁ ἅγιός μας, «σαράντα ἡμερόνυκτα καί ἔγινεν ὡσάν ἄγγελος». «Ἔτσι καί ἡμεῖς νά κάμωμεν, νά νηστεύσωμεν τήν Τετάρτην, διότι ἐπωλήθη ὁ Χριστός μας, καί τήν Παρασκευήν, διότι ἐσταυρώθη». «Ὁμοίως ἔχωμεν χρέος νά νηστεύσωμεν καί τάς Τεσσαρακοστάς, καθώς ἐφώτισεν τό Ἅγιον Πνεῦμα τούς ἁγίους Πατέρας τῆς Ἐκκλησίας, καί ἐνομοθέτησαν νά νηστεύωμεν, διά νά νεκρώνωμεν τά πάθη καί νά ταπεινώνωμεν τό σῶμα, καί μάλιστα μέ τά ὁλίγα ζῶμεν μέ εὐκολίαν.» Ἐγώ ἠμπορῶ νά ζήσω μέ ἑκατόν δράμια ἄρτου. Ἐκεῖνα τά εὐλογεῖ ὁ Θεός, διότι εἶναι ἀναγκαῖα, καί ὄχι νά τρώγωμεν ἑκατόν δέκα. Ἐκεῖνα τά δέκα τά καταρᾶται, διότι εἶναι χαράμι. Εἶναι ἐκείνου ὅπου πεινᾶ. Φυλάγετε αὐτάς τάς τέσσαρας τεσσαρακοστάς Χριστιανοί μου; Ἐδῶ πῶς πηγαίνετε; Ἄν εἶσθε χριστιανοί πρέπει νά φυλάγετε μάλιστα τήν Μεγάλην Τεσσαρακοστήν. Κρατεῖτε τό τριήμερον ἐδῶ; Τήν Καθαράν Δευτέραν εἶναι καλόν καί ἅγιον ὅποιος τήν φυλάγει.» Ὅποιος νηστεύει τό τριήμερον ἔχει μισθόν εἰς τήν ψυχήν του, καί πάλιν δέν λέγω ἐκεῖνον ὅπου δέν δύναται.» Καί μίαν ἡμέραν νά νηστεύση, ὡφελεῖται». Θά ἦταν μακρύς ὁ λόγος ἄν παραθέταμε ὅλες τίς ἀναφορές τοῦ ἁγίου Κοσμᾶ γιά τήν ἐσταυρωμένη ζωή τοῦ χριστιανοῦ, δηλαδή τήν ζωή τῆς προσευχῆς, τῆς ἐγκρατείας, τῆς προσοχῆς τῶν αἰσθήσεων, τῆς νεκρώσεως τῶν παθῶν, ὅπως τοῦ ἐγωισμοῦ. Καί εἶναι ἀληθές, ἀγαπητοί, ὅτι ὁ ἄνθρωπος, καί ὁ πιστός ἀκόμη χριστιανός, αἰσθάνεται σάν καρφωμένος πάνω σέ Σταυρό, ὅταν δέν μπορεῖ νά γευθῆ τίς ἡδονές αὐτοῦ τοῦ μάταιου κόσμου. ὅπως ἔγραφε ὁ Παῦλος στήν πρός Γαλάτας ἐπιστολή του: «Οἱ τοῦ Χριστοῦ τήν σάρκα ἐσταύρωσαν σύν τοῖς παθήμασι καί ταῖς ἐπιθυμίαις» (Γαλ. ε΄, 24). .              Ἐντοπίζει τήν ἐσταυρωμένη ζωή ὁ ἅγιος Κοσμᾶς καί μέσα στήν οἰκογένεια, μάλιστα στήν εὐαίσθητη περιοχή τῆς τεκνογονίας καί τῆς ἐν παιδεία καί νουθεσία Κυρίου ἀνατροφῆς τῶν τέκνων. Συνιστᾶ, χωρίς καμιά δυσκολία, τήν σωφροσύνη καί τήν πολυτεκνία. Κηρύσσει σεβασμό μέσα στήν συζυγία, ἀλληλοκατανόησι, ταπείνωσι, συγχωρητικότητα, ἀκόμη καί σέ περιπτώσεις ἀδικίας. Κηρύττει ὑπεράνω ὅλων τήν εἰλικρινῆ καί ὁλοκάρδια ἀγάπη. Καί ἐπειδή ἀναφερόμαστε στό εὐαίσθητο αὐτό σημεῖο, νά τονίσουμε ὅτι πολλές φορές καί μέ πάλιν ἔντονο ὕφος, ὁ ἅγιός μας μίλησε γιά τήν ἀξία τῆς γυναίκας καί τῆς μητρότητος, τῆς πνευματικῆς καί ἠθικῆς ἰσότητος μέ τόν ἄνδρα. Καί τά ἔλεγε αὐτά σέ ἐποχή πού ἡ ἀξία τῆς γυναίκας δέν ἦταν τόσο αὐτονόητη. Θά ἦταν παράλειψις ἄν δέν ἀναφέραμε ὅτι ὁ ἅγιος Κοσμᾶς, ἕνεκα καί τῆς προσωπικῆς του ἐμπειρίας, ὑπογραμμίζει καί τήν ἐσταυρωμένη ζωή τῶν κληρικῶν καί τῶν μοναχῶν. Τολμηρός καί ἀποφασιστικός, πύρινος καί θεοφώτιστος, δίνει ριζικές λύσεις στό θέμα τῆς καθαρότητος τῶν κληρικῶν καί μάλιστα τῶν ἱερομονάχων. «Εἶσαι ἄγγελος;» λέει, «γίνε ἱερεύς». Ἀποδεικνύεται ἔτσι ὁ ἀλλοιωμένος ἀπό τήν χάριν τοῦ Θεοῦ καί καθαρός σάν ἄγγελος ἑαυτός του. Ἔτσι θέλει τόν ἱερέα. Καθαρό, ὑψιπέτη ἀετό, νά πετάη στά ὕψη, καί ὄχι νά εἶναι ἕνα σάρκινο πλάσμα, ἀχθοφόρο ἐλεεινό τῆς πεπτωκυΐας φύσεώς του. Τέλος, δέν ξεχνοῦσε ποτέ τήν ἐσταυρωμένη πατρίδα. Ὅταν ἔστηνε Σταυρό καί μιλοῦσε στούς σκλάβους ἀδελφούς, ἦταν σάν νά ἔλεγε: «Ἕλληνες, ἡ πατρίδα εἶναι ἐσταυρωμένη. Μήν πτοεῖσθε. Μετά τόν Σταυρό ἀκολουθεῖ ἡ Ἀνάστασις».

.           Ὁ ἅγιος γιά τήν Σταύρωση τοῦ Κυρίου ἀναφέρει τά ἑξῆς: «Νά ξεύρετε μαθηταί μου, πώς ἕνας ἀπό ἐσᾶς θέ νά μέ πουλήση εἰς τούς Ἑβραίους διά τριάκοντα φλωρία καί θέ νά μέ περιγελάσουν οἱ Ἑβραῖοι, νά μέ ὑβρίσουν, νά μέ δείρουν, νά μέ σταυρώσουν. Ὅμως μή λυπᾶσθε, μαθηταί μου, διατί ἐγώ θέλω νά σταυρωθῶ διά νά σταυρώσω τήν ἁμαρτίαν καί τόν Διάβολον καί νά δώσω ζωήν εἰς τούς ἀνθρώπους καί τήν τρίτην ἡμέραν ἔχω νά ἀναστηθῶ καί ἡ ἀνάστασίς μου θέλει προξενήσει χαρά εἰς τόν οὐρανόν, χαρά εἰς τήν γῆν, χαρά εἰς τόν Ἅδην, φαρμάκι καί σπαθί δίστομο εἰς τήν καρδίαν τῶν Ἑβραίων καί μάλιστα τοῦ Διαβόλου»[5]. Καί ὅταν ἦτο εἰς τόν σταυρόν, ἔπασχεν ἡ ἀνθρωπότης, ἡ ὕλη τῆς σαρκός, ἡ δέ θεότης ἔμεινε ἀπαθής. Καί καθώς ὅταν ὁ ἥλιος φωτίζη τό δένδρον καί ὁ δενδροκόπτης κόπτοντας μέ τό τσεκούριον, τό μέν δένδρον πάσχει κοπτόμενον, αἱ δέ ἀκτῖνες τοῦ ἡλίου, ὁπού εἶναι ἐπάνω εἰς τό δένδρον,ἄκοπτες καί ἀβλαβεῖς μένουν, οὕτω καί ἡ θεότης τοῦ Χριστοῦ μας ἄν καί δέν ἐχωρίσθη ἀπό αὐτήν, καθώς ὁ ἥλιος ἀπό τό δένδρον καί δέν ἔπαθε, οὕτω καί ἡ ἀνθρωπότης ἔπαθεν ὡς τό δένδρον, ἡ δέ θεότης ἔμεινεν ἀβλαβής ὡς ὁ ἥλιος»[6]. Τό νά πάσχει κανείς ὑπέρ Χριστοῦ εἶναι, νά ὑπομένει τίς δοκιμασίες πού τοῦ συμβαίνουν..».
.          «Ἀπτόητος ὁ Κοσμᾶς ἐξακολούθησε τό κήρυγμά του περιοδεύοντας σ’ ὁλόκληρο σχεδόν τό νησί (Κέρκυρα). Ὅπου δίδασκε ἀκολουθοῦσαν φανατικοί πιστοί. Κατά τό σύστημά του ἔστηνε παντοῦ ξύλινους σταυρούς. Ἡ κοινωνική του θέση ἀνησύχησε τους χρυσοβιβλικούς. Στό τέλος κατάφεραν νά θεωρηθεῖ ἀπό τίς ἀρχές «ἀνατρεπτικός τοῦ κοινωνικοῦ συστήματος». Ἡ χρυσοβιβλική τάξη και ἡ πλούσια ἑβραϊκή παροικία ἦταν οἱ δύο ἐπικίνδυνοι ἐχθροί του.
.           Στήν Κέρκυρα ὅπου τόν μετέφεραν τό κοινό μέτωπο τῆς ἀριστοκρατία καί τῶν ἑβραίων πλήρωσαν μπράβους, γιά νά χτυπήσουν τόν κοινό τους ἐχθρό καί μέ μισθωμένο καράβι τόν ἔστειλαν κρυφά στούς Ἁγίους Σαράντα «ὑπό ἀσφαλῆ συνοδείαν»[7].
.           «Ὁ ἅγιος Κοσμᾶς, χωρίς νά τρομοκρατηθεῖ ἀπό τίς ἀντιδράσεις, συνέχισε τό ἱεραποστολικό του ἔργο. Αἴρει τό δικό του σταυρό καί ἀνεβαίνει πρός τό δικό του Γολγοθά. Οἱ Γραμματεῖς καί Φαρισαῖοι τῆς ἐποχῆς του, οἱ κοτζαμπάσηδες κι οἱ ἄσπονδοι ἐχθροί του, οἱ Ἑβραῖοι, τοῦ κήρυξαν ἀμείλιχτο πόλεμο! Τελικά τόν παρουσίασαν σάν πράκτορα τῶν Ρώσων, μέ εἰδική ἀποστολή νά ξεσηκώνει σ’ ἐπανάσταση τούς χριστιανούς»[8].

.             «Τό ἔργο του στήν Ἤπειρο ὑπῆρξε καταλυτικό γιά τήν ἀναζήτηση τῆς ἐθνικῆς αὐτογνωσίας. Ὁ Κοσμᾶς στρέφεται ἐνάντια στήν τουρκική τυραννία, καυτηριάζει τήν ἄνιση κατανομή τῶν φόρων ἀπό τούς Κοτσαμπάσηδες, συμβάλλει στήν περίθαλψη τῶν φτωχῶν καί ὀρφανῶν καί συμβάλλει ἀποτελεσματικά στή βελτίωση καί στήν ἀνθρωπινότερη λειτουργία τῶν κοινοτήτων. Γίνεται καθημερινός μάρτυρας τοῦ ἀβάσταχτου φορολογικοῦ καθεστῶτος τῶν συμπατριωτῶν του. Οἱ δημοσιευμένες μαρτυρίες μνημονεύουν ἀνάμεσα στίς πολυάριθμες καί τρομακτικές φορολογικές ἐπιβαρύνσεις τή δεκάτη, τό χαράτσι, τόν τελωνειακό φόρο (5%), τό φόρο γιά τά ἀνήλικα ἄρρενα (σπέντζα), τό τζελέπικο καί προβατονόμιο, τό ἐδαφονόμιο, τούς φόρους ὁδοφυλακῆς, ἐπισκευῆς φουρίων, μισθοδοσίας στρατοῦ, συντήρηση ταχυδρομίων, στρατιωτικοῦ ἐπισιτισμοῦ τοπάρχη, ἀμοιβῶν διοικητικῶν ὑπαλλήλων καί πολλούς ἄλλους»[9].
.              «Πάνω ἀπό ἕξι μῆνες ὁ ἅγιος καυτηρίαζε κάποιους χωροδεσπότες τῆς Μακρυνείας, τούς Μπαρλαίους, πού κατοικοῦσαν σέ ἐπώνυμό τους συνοικισμό, λίγο βορεινότερα ἀπό τό Σαμάρι. Ἀπό τό κοντινό τους κάπως κελλί του ὁ ἅγιος πήγαινε τίς Κυριακές καί τίς γιορτές ἐκεῖ καί κήρυττε. Τά πύρινα κηρύγματά του ἄναβαν τά πνεύματα τῶν καταπιεζομένων χωρικῶν καί οἱ ἀντεκλήσεις μεταξύ τοῦ λαοῦ, πού φανατικά ἔκλιναν μέ τό μέρος τοῦ ἁγίου, καί τῶν ἀρχόν των τέλος δέν ἔπαιρναν. Γιά νά σταματήσουν τό στηλευτικό κήρυγμα τοῦ ἀνεπιθύμητου ρασοφόρου, καταφεύγοντας σέ τρομοκρατικά μέτρα. Παράβαλαν τά τσομπανόσκυλά τους νά τόν κατασπαράξουν, καί τόσα δεινά τόν κακοποίησαν, πού μόνο τρέχοντας κατώρθωσε νά ξεφύγη ἀπό τά χέρια τους. Ἔβαλαν ἀκόμα τόν τοῦρκο διοικητή τοῦ Ἀποκόρου νά τόν ἀπελάση στά Μπιτόλια ἀλλά δέν πραγματοποιήθηκε ἡ ἀπέλαση γιατί οἱ χριστιανοί τῆς πειροχῆς ἐξαγόρασαν μέ 40 50 γρόσια. Στό «Βαθύρρεμα» τίναξε τά παπούτσια του. Ὁ συνοικισμός δέν ἄργησε νά ρημάξη. Λίγα φτωχόσπιτα σήμερα στή θέση του θυμίζουν τό περιστατικό»[10].
.            «Στήν Κεφαλλονιά ἀκροατής του σημειώνει: «…Δέν ἠμπορεῖ νά κατηγορηθῆ ἡ ἐπιστροφή ἐκ μέρους τοῦ θεορήτορος. Τοῦτος ἐλέγχεται καί κατακρίνεται ἀπό τούς Ζακυνθινούς ἄρχοντας πώς ἦτον ἀμαθής, πώς ἔκανε λόγους οὐδεμιᾶς συνθέσεως ρητορικῆς καί προκοπῆς, ὅμως ἐσύλλεξε πολύν πνευματικόν καρπόν ἀπό τούς ἀκροατάς του. Φαίνεταί μοι πώς εἶναι ἄξιος ἐπαίνου καί θαυμασμοῦ, ἐπειδή καί ἠξεύρομεν ὅτι οἱ ἱεροί κανόνες ὁπού μάθησιν καί φήμην εἶχον μεγάλην, δέν ἐπροξένησαν παρόμοιαν[11] εἰς τούς ταπεινούς ἀκροατάς. Ἐδέχθη[12] τοῦτος ὁ ἱερεύς μέ ψυχρόν πρόσωπον εἰς τήν πατρίδα τῆς Ὑμετέρας Πᾳνιερότητος, δημοσίως ὑβρίσθη καί ὠνιδείσθη ἀπό τούς εὐγενεῖς καί ταπεινούς ἀνθρώπους. Τοιαύτας πράξεις ἀτάχους καί ὀλίγον χριστιανικάς μέ μίαν ἑκούσιον σιωπήν ἔδειξε ἡ Ὑμετέρα Πανιερότης πώς δέν τάς κατηγορεῖ…»[13].
.          «Ἀσκήσει πρότερον τόν βίον ἁγνισάμενος καί ἀπαθεία, ἀνθ’ ὧν Ὁ Χριστός πλουσίαν θαυμάτων χορήγηκές σοι τήν ἐνέργειαν», «Ἀρετήν πᾶσαν ἤσκησας, ἀσκητῶν ἐγκαλώπισμα…»[14].

[1] Τοῦ Σεβασμιωτάτου Μητροπολίτου Αἰτωλίας καί Ἀκαρνανίας κ. ΚΟΣΜΑ, ὁμιλία πού πραγματοποιήθηκε

στόν Κατανυκτικό Ἑσπερινό τῆς Γ΄ Κυριακῆς τῶν Νηστειῶν (τῆς Σταυροπροσκυνήσεως) στόν Ἱερό Μητροπολιτικό Ναό Παντανάσσης Λεμεσοῦ Κύπρου. Δημοσιεύθηκε στό 9^ο τεῦχος τοῦ Περιοδικοῦ «ΑΓΙΟΣ ΚΟΣΜΑΣ Ο ΑΙΤΩΛΟΣ».

[2] Φιλιπ. α΄, 21

[3] Ἰωάννης Μενοῦνος, «Κοσμᾶς ὁ Αἰτωλός….» Α2, 79

[4] Σεβ. Ναυπάκτου κ.κ. Ἱεροθέου, Παρέμβαση, ἐφημερίδα τῆς Ἱερᾶς Μητροπόλεως Ναυπάκτου, Φεβρουάριος,

2005

[5] Ἰωάννης Μενοῦνος, «Κοσμᾶς ὁ Αἰτωλός….» Δ 167,168

[6] Ἰωάννης Μενοῦνος, «Κοσμᾶς ὁ Αἰτωλός….» Παραδείγματα σ. 218

[7] Νέα Ἑστία τόμος 25^ος Ἰανουάριος Ἰούνιος 1979,σελ. 728 748 Ν. Τζουγανάτου Κοσμᾶς ὁ Αἰτωλός (ἀνα

κοίνωση μιᾶς ἀδημοσίευτης διδαχῆς του στήν Κεφαλλονιά)

[8] Σπ. Ἀραβαντινοῦ «Ἱστορία τοῦ Ἀλῆ Πασᾶ Τεπελενλῆ, Ἀθήναις 1895, σ.30

[9] Κων/νου Βακαλοπούλου, Ἱστορία τῆς Ἠπείρου, ἐκδ. Ἡρόδοτος»,Θεσ/λονίκη, 2003,σελ.122

[10] Ὁ ἅγιος Κοσμᾶς στή λαϊκή ψυχή, τοῦ Κ.Σ.Κώνστα, Λαογραφία, Δελτίον Ἑλληνικῆς Λαογραφικῆς Ἑταιρείας, τόμ. ΚΖ΄ 1971, Ἀθήνα 1971, 221222

[11] μάθηση μεγάλην

[12] ἔγινε δεκτός

[13] Κεφαλληνιακά Χρονικά τόμ. 4^ος, 19801982. Γ. Ἀλισανδράτου: Ὁ Κοσμᾶς ὁ Αἰτωλός στήν Κεφαλλονιά καί τή

Ζάκυνθο, 1777,σ. 188, ἀνέκδοτη ἐπιστολή ἑνός ἀκροατή του.

[14] Σαπφείρου Χριστοδουλίδου, Ἐπισκ. Αὐγουστίνου Καντιώτου Κοσμᾶς ὁ Αἰτωλός ἐκδ. «ὁ Σταυρός» Λιτήν.

ΠΗΓΗ:   ΚΛΙΚ