10 Ἀπριλίου 1821 μαρτύρησε ὁ ἅγιος Γρηγόριος ὁ Ε΄

10 Ἀπριλίου 1821 μαρτύρησε ὁ ἅγιος Γρηγόριος ὁ Ε΄

Ὁ ἅγιος Γρηγόριος ὁ Ε΄ καὶ ἡ ἐπανάσταση

Ἡ κατασυκοφάντηση τοῦ ΣΩΤΗΡΑ τῶν Ἑλλήνων

Ξένοι τῶν Ἑλληνικῶν ἰδανικῶν, καὶ ἀμέτοχοί της ἐθνικῆς συνείδησης τῶν Ἑλλήνων, οἱ Νεοπαγανιστὲς κατηγοροῦν τὸν ἅγιο Γρηγόριο τὸν Ε΄ γιὰ προδοσία, καὶ συμμαχία μὲ τοὺς Τούρκους. Αὐτὸν ποὺ σκότωσαν οἱ Τοῦρκοι μαρτυρικά, ἐπειδὴ βοήθησε τὸ ἔθνος στὴν ἀπελευθέρωσή του! Αὐτὸν ποὺ οἱ ἀπελευθερωμένοι Χριστιανοὶ Ἕλληνες, δήλωσαν ὅτι ἀναγνωρίζουν ὡς ΑΓΙΟ καὶ ΕΘΝΟΜΑΡΤΥΡΑ.

Παράλληλα, στὰ παρακάτω ντοκουμέντα, θὰ γίνει ἐμφανές, ὅτι ἡ ἐπανάσταση τοῦ 1821, δὲν ἦταν ἡ ἐπανάσταση ἑνὸς ἄθρησκου Ἑλληνικοῦ ἔθνους. Ἀντίθετα, ἦταν ἐπανάσταση τῶν Χριστιανῶν, ἐνάντια στοὺς Μουσουλμάνους δυνάστες. Κάτι ποὺ πρέπει νὰ σκεφθοῦν ὅλοι αὐτοὶ ποὺ ζητοῦν νὰ ἀπογυμνώσουν τὴν Ἑλλάδα ἀπὸ τὸ Χριστό...

*******

Φανατικοὶ ἰδεολογικοὶ ψευδοκατήγοροι

Οἱ ἐχθροί της ἐκκλησίας χαλᾶνε τὸν κόσμο, φωνάζοντας ὅτι ὁ Πατριάρχης ἦταν ὁ χειρότερος «Τουρκόφιλος», «μισέλληνας», «προδότης τοῦ γένους» κλπ., ἀφοῦ ἀφόρισε τὴν Ἐπανάσταση καὶ ἰδίως τοὺς πρώτους ἡγέτες τῆς Ἀλέξανδρο Ὑψηλάντη καὶ Μιχαὴλ Σοῦτσο.

Καὶ τὸ μὲν ἀφοριστικὸ εἶναι αὐθεντικό. Γεννᾶται ὅμως τὸ ἐρώτημα: Τὸ ἀξιολογοῦν οἱ κατήγοροι σωστά; Καὶ τὸ ἐρώτημα γίνεται πιὸ σοβαρὸ ὅταν βλέπουμε τοὺς Ἕλληνες, τόσες γενεές, καὶ μάλιστα τοὺς ἴδιους τους ἀφορισμένους, νὰ τὸ ἀξιολογοῦν ἐντελῶς διαφορετικά. Καὶ γι’ αὐτὸ τὸν τιμοῦν σὰν τὴν ἱερότερη ἐθνικὴ μορφή. Καὶ τοῦ ἔστησαν ἀνδριάντα στὸ...Πανεπιστήμιο.

Περὶ τῆς σωστῆς ἀξιολόγησης τοῦ θέματος αὐτοῦ, ἀπάντηση πρέπει νὰ δώσει ὄχι ἡ ἰδεολογία, ἀλλὰ τὰ ἱστορικὰ δεδομένα. Γιατί αὐτοὶ ποὺ κατηγοροῦν τὸν ἅγιο, τὸ κάνουν μόνο καὶ μόνο ἀπὸ ἀντιχριστιανικὴ προκατάληψη, καὶ μίσος γιὰ τὸν Χριστιανισμό, καὶ ὄχι γιὰ ἱστορικοὺς λόγους.

Ἂς δοῦμε λοιπὸν ἕνα - ἕνα τὰ γεγονότα, γιὰ νὰ βγάλουμε στὸ τέλος ἕνα καθαρὸ συμπέρασμα, πέρα ἀπὸ τὶς ἰδεολογικὲς φωνασκίες τῶν ἐχθρῶν της Ἐκκλησίας.

Τὰ ἱστορικὰ γεγονότα τῆς ἐποχῆς ἐκείνης

1. Λίγα χρόνια πρὶν ἀπὸ τὸ 1821 εἶχε συσταθεῖ μὲ πρωτοβουλία τοῦ Τσάρου Ἀλεξάνδρου Παύλοβιτς ἡ περίφημη Ἱερὴ Συμμαχία, ποὺ στόχο εἶχε τὴν πρόληψη καὶ καταστολὴ κάθε ἐπανάστασης. Μετεῖχαν: Ρωσία, Αὐστρία, Ἀγγλία, Γαλλία, κλπ. Κόκκινο πανὶ γιὰ τὴν Ἱερὴ Συμμαχία ἦταν οἱ ἰδέες τῆς Γαλλικῆς Ἐπανάστασης.

Συμπέρασμα πρῶτο: Κάθε ἐπανάσταση, ἀκόμη καὶ ἡ πιὸ καλὰ ὀργανωμένη, κινδύνευε νὰ ἀποτύχει λόγω ἐχθρικότητας τῶν τότε μεγάλων δυνάμεων.

2. Ἡ Ἑλληνικὴ Ἐπανάσταση εὐθὺς ἐξ ἀρχῆς στιγματίστηκε, διότι φαινόταν ἔντονη ἡ ἐπίδραση τῶν ἀρχῶν τῆς Γαλλικῆς Ἐπαναστάσεως. Καὶ τὸ κίνημα τοῦ Ρήγα, καὶ ἡ ὀργάνωση τῆς Φιλικῆς Ἑταιρείας καὶ ὁ τρόπος διακυβέρνησης τοῦ Μοριά, ἔκαναν ἀκόμη καὶ σὲ τυφλὸ φανερὴ τὴν γαλλικὴ ἐπίδραση.

Συμπέρασμα δεύτερο: Ἡ Ἑλληνικὴ Ἐπανάσταση ἦταν βέβαιο, ὅτι ἐκτὸς ἀπὸ τὴν ὀργὴ τοῦ Σουλτάνου θὰ ἀντιμετώπιζε καὶ τὴν μήνη τῶν τότε ὑπερδυνάμεων.

3. Ἡ Ἐπανάσταση τοῦ Ἀλέξανδρου Ὑψηλάντη στὴν Βλαχία ἐξόργισε τὸν Σουλτάνο σὲ ἀφάνταστο βαθμό, διότι:

α) ὁ ἀρχηγὸς τῆς ἦταν πρίγκιπας τῆς Ρωσίας.

β) ὁ ἡγεμὼν τῆς Βλαχίας Μιχαὴλ Σοῦτσος ἦταν Φαναριώτης,

γ) συνθήκη ἀπαγόρευε στὸν Σουλτάνο νὰ παρεμβαίνει στὶς παραδουνάβιες ἡγεμονίες χωρὶς ἄδεια τοῦ Τσάρου.

Συμπέρασμα τρίτο: Ὁ θυμὸς τοῦ Σουλτάνου δὲν ἦταν καλὸ πράγμα. Οἱ Τοῦρκοι μέχρι καὶ σήμερα ἀλλοῦ πονοῦν καὶ ἀλλοῦ χτυποῦν (βλέπε Κύπρος-Κωνσταντινούπολις).

4. Πρῶτα ἀπ’ ὅλα ὁ Σουλτάνος ξέσπασε στοὺς Ρωμηοὺς τῆς Πόλης. Τὰ γεγονότα τοῦ 1956 ὠχριοῦν μπροστὰ στὶς θηριωδίες ποὺ ὑπέμειναν οἱ Ἕλληνες τῆς Πόλης τοῦ 1821. Ἔπειτα ὁ Σουλτάνος ζήτησε ἐξηγήσεις ἀπὸ τὸν Μιλὲτ-μπασῆ, δήλ. ἐθνάρχη τῶν Ρωμιῶν, Γρηγόριο Ε΄ καὶ τὸν Τσάρο τῆς Ρωσίας Ἀλέξανδρο Ἃ΄ Παύλοβιτς. Ὁ μὲν Γρηγόριος προσπάθησε νὰ τὸν καλμάρει μὲ ψέματα: ὅτι τάχα δὲν ἤξερε τίποτε (ἐνῶ τὰ ἤξερε ὅλα, ὅπως μᾶς λένε ὅλοι οἱ σύγχρονοί του ἱστορικοί, ἄσχετα ἂν ὁ ἴδιος δὲν ἦταν σύμφωνος). Ὁ δὲ Τσάρος ἔσπευσε νὰ δώσει τὶς ἑξῆς πληροφορίες στὸν «ἐν τυραννία ἀδελφό» του Σουλτάνο:

α) Ὁ πρίγκιπας Ἄλ. Ὑψηλάντης ἐπαύθη ἀπ’ ὅλα του τὰ ἐν Ρωσία καθήκοντά του καὶ ἀπεκηρύχθη.

β) Ὁ Τσάρος δὲν εἶχε καμία ἀνάμειξη.

γ) Ὁ Σουλτάνος ἀφήνεται ἀπόλυτα ἐλεύθερος νὰ ἀντιδράσει ὅπως ξέρει καὶ νὰ συγυρίσει τοὺς στασιαστές. (Τὸ ἔγγραφό του Τσάρου μας τὸ διέσωσε πλῆρες ὁ Σπ. Τρικούπης στὸν Ἃ΄ Τόμο τῆς Ἱστορίας τῆς Ἕλλην. Ἐπαναστάσεως).

Συμπέρασμα τέταρτο: Ἄρα οἱ Ἕλληνες ἔπρεπε νὰ ἀντιμετωπίσουν μόνοι τους, ἀβοήθητοι, τὴν Ὀθωμανικὴ Αὐτοκρατορία. Εἶναι ἀστεῖο νὰ πιστεύει κανείς, ὅτι μποροῦσαν οἱ Ρωμιοὶ νὰ νικήσουν τότε τὴν Ὀθωμανικὴ αὐτοκρατορία. Αὐτὸ τὸ ἔδειξε περίλαμπρα, δυστυχῶς, ἡ ἐκστρατεία τοῦ Ἰμπραὴμ Πασᾶ στὴν Πελοπόννησο, ποὺ διέλυσε σὰν ἱστοὺς ἀράχνης ὅλες τὶς ἀμυντικὲς γραμμὲς τῶν Ἑλλήνων. Καὶ ἀλίμονο ἂν δὲν ἐπενέβαιναν οἱ ξένοι!

5. Ἡ ἱστορία μᾶς μιλάει γιὰ τὴν ὀξύτητα, μὲ τὴν ὁποία ὁ Σουλτᾶν Μαχμοὺτ Β΄ ἀντέδρασε στὴν Ἐπανάσταση.

α) Ἔπαυσε δύο μεγάλους Βεζίρηδες σὲ διάστημα ὀλίγων ἡμερῶν μὲ μόνο αἰτιολογικὸ τὴν ἐπιεικῆ τους στάση ἔναντι τῶν Ρωμηῶν. Τὸ γεγονὸς εἶναι πολὺ ἐνδεικτικό.

β) Κάλεσε τὸν Σεϊχουλισλάμη, δήλ. τὸν ὑπέρτατο θρησκευτικὸ ἀρχηγὸ ὅλου του Ἰσλάμ, καὶ τὸν διέταξε νὰ ἐκδώσει φετβά, δήλ. διακήρυξη, μὲ τὴν ὁποία νὰ καλεῖ τοὺς Μουσουλμάνους νὰ ἐξαφανίσουν κάθε ἴχνος χριστιανῶν ἀπὸ τὴν Αὐτοκρατορία ὁλόκληρη, ποὺ ἔτσι θὰ γινόταν ἀμιγῶς ἰσλαμική. Ὁ Σεϊχουλισλάμης ὅμως ἦταν ἄνθρωπος δίκαιος καὶ εὔσπλαχνος. Καὶ γι’ αὐτὸ ζήτησε διορία νὰ τὸ σκεφτεῖ.

Ὁ Πατριάρχης Γρηγόριος τὸ πληροφορήθηκε. Καὶ συνοδευόμενος ἀπὸ τὸν Πατριάρχη Ἱεροσολύμων Πολύκαρπο, ποὺ πρὸς τιμὴν τοῦ βλέπουμε τὴν ὑπογραφή του σὲ ὅλα τὰ ἀφοριστικὰ ἐκεῖνα, τοὺς μεγάλους δραγουμάνους Κωνσταντῖνο καὶ Νικόλαο Μουρούζηδες, καὶ τὸν αὐθέντη Καλλιμάχη, ἐπισκέφτηκε τὸν Σεϊχουλισλάμη. Καὶ τὸν ἔπεισε νὰ ἀρνηθεῖ νὰ ἐκδώσει τὸν φετβά, ἀναλαμβάνοντας καὶ αὐτὸς κάποια ὑποχρέωση ἔναντί του εὔσπλαχνου καὶ φιλανθρώπου ἐκείνου μουσουλμάνου, ποὺ πίστευε μὲ ὅλη του τὴν καρδιά, ὅτι – ὅπως γράφει τὸ Κοράνι - «μία ὥρα δικαιοσύνης εἶναι πολυτιμότερη ἐνώπιόν του Θεοῦ ἀπὸ ἑξήντα χρόνια προσευχῆς». Ὁ Σεϊχουλισλάμης ἀρνήθηκε νὰ ἐκδώσει τὸν φετβά. Καὶ ὁ σουλτάνος ἔγινε θηρίο ἐναντίον του: Τὸν καθαίρεσε καὶ τὸν κρέμασε.

Συμπέρασμα πέμπτο: Πόσος φόβος ἔπρεπε νὰ ρίχνει τὴν καταθλιπτική του σκιὰ στὴν Κωνσταντινούπολη, ὅταν ὁ Σουλτάνος ἔπαυε λόγω εὐνοίας τους πρὸς τοὺς Ρωμηοὺς δύο πρωθυπουργούς του καὶ κρεμοῦσε ἕναν Σεϊχουλισλάμη;

6. Ταυτόχρονα ἄρχισαν οἱ κατ’ ἐντολὴ τοῦ Σουλτάνου ἐκτελέσεις τῶν ἐπιφανῶν Ρωμηῶν μὲ ἔναρξη ἀπὸ τοὺς Μουρούζηδες καὶ Μητροπολίτες, ποὺ ἐθεωροῦντο σὰν τὰ πιὸ ἀπαραβίαστα πρόσωπα.

7. Διορίστηκε ἄλλος Σεϊχουλισλάμης, ὁ Φεΐζ. Αὐτὸς ἐξέδωσε χωρὶς πολλοὺς δισταγμοὺς καὶ συζητήσεις τὸν φετβὰ ποὺ ὅριζε ὅτι ἱερὸ χρέος τῶν μουσουλμάνων ἦταν νὰ μὴ μείνει στὴν ὀθωμανικὴ αὐτοκρατορία ζωντανὸς οὔτε ἕνας Χριστιανός.

8. Οἱ Δυτικοὶ ἦταν καὶ πάλι μὲ τοὺς Τούρκους.

9. Ἡ ἐπανάσταση ἔφτασε στὸ «ἀμὴν» τόσο, ὥστε ὁ ἀτρόμητος Γέρος τοῦ Μοριὰ «ἐμβῆκεν εἰς τὴν Ἐκκλησίαν, ἔκαμε τὸν σταυρόν του, ἔμεινε πολλὴν ὥραν σύννους καὶ ἀσπασθεῖς τὴν εἰκόνα τῆς Θεοτόκου εἶπε: "Παναγία μου, βοήθησε τοὺς Χριστιανούς. Τοὺς ἐπήραμε στὸ λαιμὸ μᾶς"» (Σπ. Τρικούπη, Ἱστορία τῆς Ἕλλην. Ἐπαναστάσεως, τόμος Ἅ΄, σέλ.206).

10. Ἡ ἐκστρατεία τοῦ Ἰμπραὴμ διέλυσε σὰν ἱστὸ ἀράχνης τοὺς Ἕλληνες. Καὶ γέμισε τὴν Πελοπόννησο θρήνους, αἵματα, ἐρείπια καὶ συμφορές.

Γιὰ νὰ τὰ προδεῖ κανεὶς αὐτὰ δὲν χρειαζόταν νὰ ἔχει μυαλὸ πιὸ πολὺ ἀπὸ τὸ μέτριο. 

Γι’ αὐτὸ καὶ ὁ Γρηγόριος τάχθηκε μὲ σταθερότητα καὶ ἀποφασιστικότητα ἐναντίον τῆς Ἐπαναστάσεως γιὰ νὰ σωθεῖ ἡ Ρωμηοσύνη ἀπὸ τὴν ὁλοκληρωτικὴ ἐξόντωση. Καὶ ἐνεργώντας φαναριώτικα ἔριξε στάχτη στὰ μάτια τοῦ Σουλτάνου: ἀφοριστικὰ κατὰ τῆς ἐπανάστασης. Τὰ ἔγραψε καὶ γιὰ τοὺς Ἕλληνες, νὰ ἡσυχάσουν. Καὶ κυρίως γιὰ τὸν Σουλτάνο νὰ τὰ διαβάσει καὶ νὰ καλμάρει. Καὶ κάλμαρε μὲ πολὺ λίγες – σχετικὰ - σφαγὲς στὴν Πόλη.

Οἱ Πατριάρχες Θεοληπτος καὶ Ἱερεμίας Ἃ΄ ἔκαναν γιὰ τὴν σωτηρία τοῦ Γένους μᾶς ψεύτικους ὅρκους. Ὁ Πατριάρχης Γρηγόριος ἔβγαζε ψεύτικα ἀφοριστικὰ - στάχτη στὰ μάτια τοῦ Σουλτάνου - γιὰ τὸν ἴδιο λόγο. Ὁ ἴδιος ὁ Ἀλέξανδρος Ὑψηλάντης παρότι ἦταν εὐσεβέστατος δὲν τὰ ἔλαβε καθόλου ὑπ’ ὄψιν του. Δὲν ταράχτηκε. Οὔτε κακίωσε ἐναντίων του Πατριάρχη. Τὸν συμπόνεσε. Ὁρίστε τί ἔγραφε στοὺς Σουλιῶτες:

«Ὁ Πατριάρχης βιαζόμενος ὑπὸ τῆς Πόρτας σᾶς στέλνει ἀφοριστικὰ καὶ ἐξάρχους παρακινώντας σας νὰ ἑνωθῆτε μὲ τὴν Πόρταν. Ἐσεῖς ὅμως νὰ τὰ θεωρεῖται αὐτὰ ὡς ἄκυρα, καθότι γίνονται μὲ βίαν καὶ δυναστείαν καὶ ἄνευ τῆς θελήσεως τοῦ Πατριάρχου».

Ἀλλὰ καὶ ἀργότερα, ὅταν τὸ στράτευμά του εἶχε πλέον διαλυθεῖ, ὁ Ἄλ. Ὑψηλάντης ὄχι μόνο δὲν ἀπέδωσε τὴν καταστροφή του στὸν ἀφορισμό, ἀλλὰ μὲ ἡμερήσιά του διαταγὴ 8.6.21 ἀπεκύρηξε τοὺς στρατιῶτες του, ποὺ δὲν ἐπέμειναν στὸν ἀγώνα, νὰ ἐκδικηθοῦν «τὸ ἱερὸν αἷμα τῶν κατασφαγέντων ἀπανθρώπως κορυφαίων "ὑπουργῶν" τῆς θρησκείας: πατριαρχῶν (Γρηγορίου Ε΄ καὶ Κυρίλλου ΣΤ΄), ἀρχιερέων καὶ μυρίων ἄλλων ἀθώων ἀδελφῶν» (Σπ. Τρικούπη, Ἱστορία τῆς Ἕλλην. Ἐπαναστάσεως, τόμος Ἅ΄, σέλ.128).

[…]

Στὴν Ἱστορία τοῦ Τρικούπη (Τόμ. Ά΄) ὅποιος θέλει μπορεῖ νὰ δεῖ:

Ά) Τὸ πλῆρες κείμενο τῶν ἀφοριστικῶν, ὅπου ὁ Πατριάρχης ἀναφέρει ξεκάθαρα, ὅτι ὁ πρέσβης τῆς Ρωσίας τοῦ ἀπέκλεισε ρητὰ κάθε ἐνίσχυση πρὸς τοὺς ἐπαναστάτες.

Β) Τὰ κείμενο τοῦ διατάγματος τοῦ Τσάρου, ποὺ καταδίκαζε τὴν Ἐπανάσταση καὶ ἄφηνε τὸν Σουλτάνο ἐλεύθερο νὰ σφάξει τοὺς Ρωμηούς.

Γ) Τὸ διάταγμα τοῦ Σουλτάνου, μὲ τὸ ὁποῖο ἐπαύθη ὁ τρίτος κατὰ σειρὰ μέγας Βεζύρης Μπεντερλὴ Ἀλήπασας, «ἐπειδὴ ἠθέλησε νὰ φεισθῆ τῆς ζωῆς τῶν Ἑλλήνων», καὶ διορίστηκε ὁ Σαλήχπασας. Γιατί ἐπαύθη ὁ Ἀλήπασας; «Ἐπειδὴ ἐτόλμησε νὰ ἐναντιωθεῖ εἰς τὴν τιμωρίαν τοῦ ἀξιοκαταφρόνητου τούτου Ἔθνους (τῶν Ρωμηῶν)»!

Καὶ μετά, σοὺ λένε ἔκανε ἄσχημα ὁ Πατριάρχης ποὺ κοπάνησε μερικὲς κατάρες στὸν ἀέρα καὶ ἔβαλε τὸν Σουλτάνο νὰ κυνηγάει μόνο τοὺς "ἐνόχους" (ἄντε πιάσε τοὺς ἂν μπορεῖς!) Καὶ ἀντὶ νὰ τοῦ στήσουν καὶ ἄλλο ἕνα ἄγαλμα, στὸ μνημεῖο τοῦ ἀγνώστου στρατιώτου αὐτὴ τὴ φορά, ζητοῦν νὰ φύγει τὸ ἄγαλμά του ἀπὸ τὸν χῶρο τοῦ Πανεπιστημίου! Ἀνεύθυνοι καὶ ἀκαταλόγιστοι φανατικοί!

Γιατί;

Ἐπειδὴ εἶχε τὴν ἀτυχία νὰ εἶναι Πατριάρχης. Καὶ τί; Πατριάρχες θὰ ἔχουμε γιὰ πρότυπα; Ἀστεῖο πράγμα! Ἔξω λοιπόν!

[…]

13. Στὸν Πατριάρχη Γρηγόριο ὁ πρέσβης τῆς Ρωσίας καὶ οἱ Φαναριῶτες ποὺ ἔβλεπαν γιὰ ποῦ βάδιζαν τὰ πράγματα πρότειναν νὰ τὸν φυγαδεύσουν, ἢ στὴ Ρωσία ἢ στὴν Πελοπόννησο γιὰ νὰ τεθεῖ ἐπικεφαλῆς τῆς ἐπαναστάσεως. Ὁ Γρηγόριος ὅμως δὲν λύγισε νὰ δεχτεῖ λύσεις ποὺ θὰ σήμαιναν τὴν ἀρχὴ τῆς σφαγῆς τῶν Ἑλλήνων. Ἐμεῖς θὰ μείνουμε ἐδῶ καὶ θὰ σφαγοῦμε, τόνισε στοὺς ἄλλους ἀρχιερεῖς τοῦ Θρόνου. Ἀλλὰ τὰ Χριστιανικὰ Ἔθνη θὰ ἐκδικηθοῦν τὸν θάνατό μας καὶ θὰ ἐλευθερώσουν τὸ Γένος μας. Ὁ θάνατός μας θὰ εἶναι ἡ σωτηρία.

Ἴσως γιὰ τοὺς κατηγόρους τῆς Ἐκκλησίας καὶ ὁ ἑκούσιος θάνατος νὰ εἶναι δειλία καὶ προδοσία. Οἱ κατήγοροι αὐτοὶ θὰ χαιρόντουσαν ἂν ὁ Γρηγόριος ἀντὶ νὰ ἀφορίσει τὸν Ὑψηλάντη, εἶχε κατακεραυνώσει τὸν Σουλτάνο. Τότε θὰ ἦταν «ἥρωας». Μαζί του θὰ ἦταν «ἥρωες» καὶ μερικὲς ἑκατοντάδες χιλιάδες Ρωμηοί, ποὺ θὰ σφάζονταν σὰν ἀρνιὰ ἐξ αἰτίας της… ἡρωικῆς παρρησίας του. Θὰ ἦταν ἥρωας τότε. Ὁ Θεὸς ὅμως δὲν θὰ τοῦ συγχωροῦσε ποτὲ τὴ σφαγὴ τῶν ἀθώων. Καὶ οἱ φιλογενεῖς θὰ τὸν καταριόντουσαν, σὰν αἴτιο τοῦ ὀλέθρου τῆς σκλάβας Ρωμηοσύνης, ποὺ ἔπρεπε νὰ τὴν περιφρουρεῖ, ἕως ἂν παρέλθη ἡ ὀργὴ τοῦ Κυρίου. Γι’ αὐτὸ οἱ Ρωμηοὶ ἀξιολόγησαν πολὺ διαφορετικὰ τὴν ἐνέργειά του.

α) Οἱ ἀφορισμένοι Ρωμιοὶ ἐπαναστάτες δὲν ἔβγαλαν τὸ συμπέρασμα τῶν πολεμίων τοῦ Γρηγορίου. Ὄχι μόνο δὲν τὸν μίσησαν ἀλλὰ τὸν ἀνακήρυξαν μέγιστο συμπολεμιστή τους! Γιὰ τὸν ἀφορισμὸ ἔλεγαν: Τὸ στόμα καταριόταν. Ἡ καρδία εὐλογοῦσε. Οἱ ἀφορισμοὶ ἐγράφησαν μὲ βία καὶ δυναστεία.

β) Ὁ ἀφορισμένος Ἀλέξανδρος Ὑψηλάντης ἔγραφε στοὺς Σουλιῶτες: «Ὁ Πατριάρχης βιαζόμενος ὑπὸ τῆς Πόρτας σᾶς στέλνει ἀφοριστικὰ καὶ ἐξάρχους παρακινώντας σας νὰ ἑνωθῆτε μὲ τὴν Πόρταν. Ἐσεῖς ὅμως νὰ τὰ θεωρεῖται αὐτὰ ὡς ἄκυρα, καθότι γίνονται μὲ βίαν καὶ δυναστείαν καὶ ἄνευ τῆς θελήσεως τοῦ Πατριάρχου».

γ) O Γάλλος BRUNET λέει ὅτι «ὄφειλε» νὰ τὸ κάνει.

δ) Ὁ Πρέσβης τῆς Ρωσίας στὴν Κωνσταντινούπολη τὸ 1821 Μιχαὴλ Στρόγονωφ δήλωσε, ὅτι ἡ Ὑψηλὴ Πύλη τοῦ εἶπε πὼς «εἶχε τὸ δικαίωμα καὶ τὴν δύναμιν νὰ ἐξολοθρεύση ἅπαν τὸ Ἑλληνικὸν ἔθνος, ἀλλὰ ἀντὶ τούτου, μακροθύμως φερόμενη διέταξε τὸν Πατριάρχην νὰ καταπνίξη τὴν ἐπανάστασιν δὶ’ ἀφορισμοῦ» (Μ.Ε.Ε. τόμ. Ἡ΄ σέλ.725) Τὸ ἴδιο ἀναφέρει καὶ ὁ Ζάχ. Μαθᾶς στὸ βιβλίο τοῦ «Κατάλογος ἱστορικὸς» μὲ τὴν ἐπεξήγηση ὅτι τοῦ ὑποδείχτηκε καὶ τὸ περιεχόμενο τοῦ ἀφοριστικοῦ.

Οἱ κατήγοροί του τὸν βγάζουν «προδότη καὶ τουρκόφιλο»!

Ποιὸς κρίνει ἀντικειμενικά;

14. Σήμερα ἀπολαμβάνουμε ὅλα τὰ ἀγαθὰ ποὺ μᾶς παρέχει ἡ κοινωνία μας. Ζοῦμε μὲ ὅλη μας τὴν ἡσυχία. Οὔτε εὐθύνη ἔχουμε, οὔτε ἀγωνία, φυσικά, γιὰ τὴν καταταλαιπωρημένη Ρωμηοσύνη. Καὶ οἱ κατήγοροί του, κατηγοροῦν ἐκ τοῦ ἀσφαλοῦς!

Ὁ Πατριάρχης Γρηγόριος καθόταν στὰ κάρβουνα. Ἡ ὀργὴ τοῦ Σουλτάνου ἦταν μία τρομερὴ πραγματικότητα. Οἱ σφαγές, ποὺ ἄρχιζαν ἀπὸ τὴν κορυφὴ καὶ ἔφθαναν στὴν βάση, ἦταν μία ἄλλη φρικαλέα πραγματικότητα. Ἡ ἀπειλὴ τῆς σφαγῆς τῶν Χριστιανῶν μία τρίτη, ἀπαίσια ἀκόμη καὶ σὰν πιθανότητα μία τοῖς χιλίοις! Ἡ εὐθύνη γιὰ ὅ,τι γινόταν ΤΟΝ ΒΑΡΥΝΕ σὲ ἀπόλυτο βαθμό, ἀφοῦ ἦταν Μιλετ-μπασῆς (ἐθνάρχης), ἀναγνωρισμένος καὶ ὑπεύθυνος ἔναντί του Σουλτάνου.

Τί θὰ ἔπρεπε νὰ ἔκανε; «Ὤφειλε», λέγει ὁ BRUNET ποὺ ἴσως ποτὲ τοῦ δὲν χώνεψε Ρωμηό. Ἀσυγκίνητοι ὅμως μένουν οἱ «Ρωμηοὶ» κατήγοροί του συνεπαρμένοι ἀπὸ μία «ἰδανικὴ» θεώρηση τῶν πραγμάτων. Ἔκανε κακὸ στὴν ἐπανάσταση, λένε. Ἔτσι… πάει, καταστραφήκαμε, ἐνῶ μπορούσαμε νὰ εἴχαμε σωθεῖ.

Κρίμα ποὺ δὲν ζοῦσαν τότε. Θὰ τοὺς εἶχε ὁ πατριάρχης «συμβούλους» ἐπὶ θεμάτων παιδείας καὶ ἐθνικῆς πολιτικῆς. Καὶ δὲν θὰ γινόταν τίποτε στραβό. Καὶ τὸ ἔθνος θὰ εἶχε μεγαλουργήσει. Θὰ εἶχε πιὸ πολλοὺς ἥρωες. Ἴσως ὅμως δὲν θὰ εἶχαν οἱ ἥρωες αὐτοὶ Ρωμηοὺς ὑμνητές, ἀλλὰ μόνο Φράγκους. Ἴσως νὰ μὴν ὑπῆρχαν πιὰ στὸν κόσμο Ρωμηοί.

15. Τί ὅμως προσπάθησε ὁ ἅγιος ἱερομάρτυς Γρηγόριος Ἐ΄ νὰ πετύχει μὲ τὸν ἀφορισμὸ αὐτό;

Πολλὰ πράγματα. Καὶ συγκεκριμένα:

α) Νὰ κατευνάσει τὸ Σουλτάνο. Νὰ τοῦ ρίξει στάχτη στὰ μάτια, ὅπως καὶ τόσες ἄλλες φορές. Γι’ αὐτὸ ὁ Πατριάρχης μᾶς μιλάει: 1) γιὰ κάποια τερατώδη ἀχαριστία πρὸς τὴν εὐεργετικὴ προστασία, ποὺ οἱ Ἕλληνες ἀπολαυαν ἐκ μέρους τῶν Ὀθωμανῶν, 2) γιὰ τὸ βασίλειο Κράτος τοῦ Σουλτάνου, καὶ 3) γιὰ τὴ μομφὴ ποὺ ἡ ἐπανάσταση προκαλοῦσε εἰς βάρος τῆς ὁμόδοξου Ρωσίας (τὰ λόγια αὐτὰ εἶχαν θέση μόνο ἐφ’ ὅσον λεγόντουσαν γιὰ τὸν Σουλτάνο. Δὲν εἶχαν πέραση γιὰ κανέναν ἄλλο).

β) Νὰ καλμάρει τοὺς Ἕλληνες, ποὺ τοὺς ἔβλεπε μὲ τὰ μάτια τῆς ψυχρῆς λογικῆς, νὰ βαδίζουν σ’ ἕνα βέβαιο χαμό. Γι’ αὐτὸ μιλάει μὲ χρώματα πολὺ ζωηρὰ γιὰ τὸν κίνδυνο ἀφανισμοῦ τοῦ γένους κᾶ χαρακτηρίζει τοὺς ἐπαναστάτες ΜΙΣΕΛΕΥΘΕΡΟΥΣ.

γ) Νὰ πείσει τοὺς ἀρχιερεῖς νὰ κινηθοῦν μὲ εὐθύνη, νὰ ξαναφέρουν τοὺς Ρωμηοὺς στὴν ὑποταγή, ἀφοῦ, ὅπως γράφει στὰ ἀφοριστικά του. 1) Τὸ Ρωσικὸ κράτος οὐδεμία εἴδηση ἢ συμμετοχὴ ἔχει. 2) Ὁ Τσάρος ἀποτροπιάζεται τοῦ πράγματος τὴν βδελυρίαν. 3) Ὁ Τσάρος ἄφηνε ἐλεύθερο τὸν Σουλτάνο νὰ κάνει ὅ,τι καταλάβαινε. 4) Οἱ ἴδιοι οἱ ἀρχιερεῖς ἦταν οἱ μόνοι ὑπεύθυνοι γιὰ τὴν τύχη τοῦ λαοῦ. Γι’ αὐτὸ καὶ τοὺς τονίζει τὴν τρομερὰ μεγάλη εὐθύνη τους μὲ τὰ λόγια: «ἐκ χειρός σου ζητηθήσεται τὸ αἷμα» τῶν ἀθώων Ρωμηῶν, γιὰ τοὺς ὁποίους ὁ Πατριάρχης πονοῦσε πολύ, ἂν ἐγκαταλελειμμένοι στὴν τύχη τοὺς σφάζονταν ἀπὸ τοὺς Ὀθωμανούς.

16. Θὰ ποῦν μερικοί. Δὲν ἔπρεπε νὰ λυγίσει! Δὲν ἔπρεπε νὰ ἀφορίσει! 

Ὅμως τοὺς πρόλαβαν ἄλλοι! Ὁ μητροπολήτης Δερκῶν Γρηγόριος πρότεινε παραπείθοντας τὸν Σουλτάνο νὰ πάει ὁ Πατριάρχης στὴν Πελοπόννησο νὰ τεθεῖ ἐπὶ κεφαλῆς τῆς Ἐπαναστάσεως!

Ὁ Γρηγόριος ἀπάντησε. Καὶ ἐγὼ σὰν κεφαλὴ τοῦ Ἔθνους καὶ ἐσεῖς σὰν Σύνοδος ὀφείλουμε νὰ μείνουμε ἐδῶ κι νὰ ἀποθάνωμε γιὰ τὴν κοινὴ σωτηρία. Ὁ θάνατός μας θὰ δώσει δικαίωμα στὴν Χριστιανοσύνη νὰ ὑπερασπιστεῖ τὸ ἔθνος μας. Ἂν πᾶμε νὰ ἐνθαρρύνουμε τὴν Ἐπανάσταση θὰ δώσουμε τὸ δικαίωμα στὸν Σουλτάνο νὰ ἐξολοθρεύσει ὅλο τὸ ἔθνος μας ὅπως ἤδη ἀπεφάσισε. (Βλέπε Σπηλιάδου, Ἀπομνημονεύματα τῆς Ἑλληνικῆς Ἐπαναστάσεως παρὰ Ἀγγελοπούλου, Τὰ κατὰ Πατριάρχην Γρηγόριον Ἐ΄, σέλ. 169).

Ὁ θάνατος τοῦ Γρηγορίου ἦταν ἑκούσιος. Σὰν τοῦ Κυρίου. Καὶ ὑπὲρ τὸ λαοῦ.

Ἐλᾶτε τώρα καὶ πεῖτε μου ἀπὸ ποῦ συμπεραίνετε ὅτι ἦταν «μισέλληνας καὶ προδότης»;

17. Καὶ ἐπειδὴ πολλοὶ διερωτῶνται, πὼς καὶ τὸ Πατριαρχεῖο δὲν θυμήθηκε νὰ ἄρει τὸν ἀφορισμὸ τοῦ Ὑψηλάντη, ἐνῶ ἦρε τὸ ἀνάθεμα τοῦ 1054 (κατὰ τοῦ Πάπα), ἂς μάθουμε ἐπὶ τέλους ὅτι ὁ ἀφορισμὸς αὐτὸς ἤρθη τὴν Μεγάλη Δευτέρα τοῦ 1821 σὲ μυστικὴ τελετὴ στὸ Πατριαρχεῖο. Γι’ αὐτὸ μέχρι τώρα δὲν ἀπασχόλησε κανένα. Τὸ θέμα εἶναι ἱστορικὰ λυμένο.

Ἡ συνεργασία τοῦ Γρηγορίου τοῦ Ἐ΄ μὲ τὴ Φιλικὴ Ἐταιρία

Στὴν πραγματικότητα, ὁ ἅγιος Γρηγόριος ὁ Ἐ΄ ἦταν «στὸ κόλπο» τῆς ἐπανάστασης, καὶ δροῦσε σὲ συνεργασία μὲ τὴ Φιλικὴ Ἐταιρία, καὶ ἁπλῶς ἔριχνε στάχτη στὰ μάτια τῶν Τούρκων γιὰ νὰ σώσει χιλιάδες ψυχές, καὶ τὸν ἴδιο τὸν Ἀγώνα. Ἂς δοῦμε συνοπτικὰ μερικὰ στοιχεῖα, ποὺ δείχνουν τοὺς λόγους τῶν ἐνεργειῶν του, ἀλλὰ καὶ τὴ σχέση του μὲ τὴ Φιλικὴ Ἐταιρία:

1. Ὁ Πατριάρχης ἦταν συγχρόνως καὶ ἐθνάρχης καὶ συνεπῶς ἡ σωφροσύνη καὶ ἡ σύνεση προεῖχαν τοῦ αὐθορμητισμοῦ (π.χ. Παπαφλέσσας). Ἐπιβαλλόταν λοιπὸν ἀναγκαστικὰ μία μετριοπαθὴς πολιτική.

2. Τὸ ἀποτέλεσμα τῶν πιθανῶν ἀστοχιῶν ἢ λαθῶν του, θὰ εἶχαν αἱματηρὴ ἐπίπτωση στὸν λαὸ τῆς Κωνσταντινούπολης καὶ σὲ ὁλόκληρο τὸ Γένος.

3. Ὑπῆρχε ἡ πικρὴ ἐμπειρία τοῦ ἀποτυχημένου κινήματος τοῦ 1770 καὶ τοῦ «ρεμπελιοῦ τῆς Σμύρνης» (1797), μὲ τὴν ἐπακολουθήσασα σφαγὴ τῶν Ἑλλήνων, γεγονότα ποὺ καθιστοῦσαν τὴ στάση τοῦ Πατριάρχη ἰδιαιτέρως ἐπιφυλακτική.

4. Ἡ μυστικὴ προετοιμασία τοῦ Ἀγώνα, ἐπέβαλε μία στάση ἐξευμενισμοῦ μᾶλλον τοῦ Τουρκικοῦ θηρίου, παρὰ πρόκλησης καὶ ἐρεθισμοῦ του.

5. Ὁ ἀφορισμὸς τοῦ ἀγώνα ἀπὸ τὸν Πατριάρχη, ἀπομάκρυνε τὴν ὑποψία τῆς συμμετοχῆς τοῦ Γένους στὴν ἐξέγερση τῶν Παραδουνάβιων ἡγεμονιῶν, καὶ ἀποσόβησε τὴ σφαγὴ (Θ. Ζήσης, «Ὁ Πατριάρχης Γρηγόριος Ἐ΄ στὴ συνείδηση τοῦ Γένους», Θεσσαλονίκη 1986).

6. Ἄλλωστε ὁ ἴδιος ὁ Α. Ὑψηλάντης, ἀπευθυνόμενος γραπτῶς πρὸς τοὺς Σουλιῶτες, ἀναγνωρίζει τὴν ἑξασκηθεῖσα στὸν Πατριάρχη βία ἐκ μέρους τῆς Τουρκίας, σχετικὰ μὲ τὸν ἀφορισμό.

7. Ἀπὸ τὴν ἀλληλογραφία τοῦ Φιλικοῦ Π. Σέκερη, πληροφορούμαστε ὅτι ὁ Γρηγόριος συνεργαζόταν μὲ τὴν Ἐταιρία, ἂν καὶ δὲν εἶχε ὁρκισθεῖ (Τ. Γριτσόπουλος Γρηγόριος ὁ Ε΄ ΘΗΕ τ. 4, 1964, στ. 739).

8. Εἶχε μάλιστα μεταξὺ τῶν Φιλικῶν, καὶ τὸ συνθηματικὸ προσωνύμιο: «παλαιότερος». Ὑπῆρχε ἐπίσης τὸ λεγόμενο «κιβώτιο τοῦ ἐλέους», μὲ σκοπὸ νὰ συγκεντρώνει χρήματα γιὰ τὸν Ἀγώνα τοῦ Ἔθνους, κατὰ τὴ μαρτυρία τοῦ Ι. Φιλήμονα (Τ. Γριτσόπουλος Γρηγόριος ὁ Ε΄ ΘΗΕ τ.4, 1964, στ. 739).

9. Τὰ ἴδια παραδέχονται ὁ Α. Παπὰς σὲ σχετικὴ ἐπιστολή του καὶ ὁ Α. Λασκαράτος σὲ ἐπιστολή του, τὸ 1872, πρὸς τὸν Α. Βαλαωρίτη, στὴν ὁποία προβάλλει τὸ ἀκούσιό της πατριαρχικῆς ἐνέργειας καὶ τὴν πρόθεση διαφύλαξης τῆς ζωῆς τῶν πολιτῶν. 

10. Ἄλλωστε, ἡ θυσία τοῦ Πατριάρχη, καὶ ἡ κατηγορία τῶν Τούρκων ὅτι δροῦσε κρυφὰ ὑπὲρ τῆς Ἐπανάστασης, δὲν ἦταν δυνατὸν νὰ παραθεωρηθοῦν (Τ. Γριτσόπουλος, Γρηγόριος Ἐ΄ «Μνημόσυνη», Σ΄ 1976 – 1977, σ. 299 – 332).

11. Πέρα ἀπὸ κάθε ἀμφιβολία, «τὸ σχοινὶ τοῦ Πατριάρχη» ἐμψύχωσε καὶ ὤθησε τὸ ἐπαναστατικὸ κίνημα στὴν Ἑλλάδα (Ν. Ζαχαρόπουλος «Γρηγόριος Ἐ΄, Σαφὴς ἔκφρασις τῆς Ἐκκλησιαστικῆς πολιτικῆς ἐπὶ Τουρκοκρατίας» Διατριβὴ ἐπὶ ὑφηγεσία, Θεσσαλονίκη 1974.

Τί ἔχει γραφεῖ γιὰ τὸ θέμα

Για τὸ ζήτημα αὐτό, ἔχουν γραφεῖ πολλά. Ἂς δοῦμε μερικά:

1. Ἡ Ἱστορία τοῦ Ἑλληνικοῦ Ἔθνους, Ἐκδοτικῆς Ἀθηνῶν, τόμ. ΙΒ', σ. 32 καὶ 36 (Α. Δεσποτόπουλος) γράφει σχετικά: "...Ἐπικρίθηκε ἐν τούτοις ὁ Πατριάρχης καὶ ἐπικρίνεται ἀκόμη, ἐπειδὴ ἔστερξε στὸν ἀφορισμὸ καὶ ἔστειλε τὶς νουθετικὲς ἐγκυκλίους. Οἱ ἐπικριτὲς ὅμως δὲν ἀναλογίζονται τί θὰ πάθαινε τὸ ΄Ἔθνος, ἂν ὁ Πατριάρχης τηροῦσε ἀρνητικὴ στάση ἀπέναντι στὶς ἀξιώσεις τοῦ Σουλτάνου. Συμμορφώθηκε, ἄλλωστε, τότε ὁ Πατριάρχης πρὸς τὴν σταθερὴ παράδοση τῆς Ἐκκλησίας, ποὺ μὲ παρόμοια στάση κατόρθωνε σὲ ἀνάλογες κρίσιμες περιστάσεις νὰ σώζει τὸ Γένος. Ἄλλωστε θὰ ἦταν ἐντελῶς παράλογη καὶ ἀνεύθυνη διαφορετικὴ ἀπόφαση. Ἂν δὲν γινόταν ὁ ἀφορισμός, ἦταν σχεδὸν βέβαιο, ὅτι θὰ ἐξοντώνονταν ἑκατοντάδες χιλιάδες ὀρθοδόξων χριστιανῶν".

2. Κατὰ τὴν "Προκήρυξη" τοῦ Σουλτάνου (YAFTA), "ὁ δόλιος Ρωμηὸς Πατριάρχης, καίτοι κατὰ τὸ παρελθὸν εἶχε δώσει πλαστὰ δείγματα ἀφοσιώσεως, ὅμως κατὰ τὴν περίπτωσιν ταύτην, μὴ δυνάμενος νὰ ἀγνοῆ τὴν συνωμοσίαν τῆς ἐπαναστάσεως τοῦ ἔθνους του [...] γνωρίζων δὲ ὁ ἴδιος καὶ ὑποχρεωμένος νὰ γνωστοποιήση καὶ εἰς ὅσους τὸ ἠγνόουν, ὅτι ἐπρόκειτο περὶ ἐπιχειρήσεως ματαίας, ἤτις οὐδέποτε θὰ ἐπετύγχανε [...], ὅμως ἕνεκα τῆς ἐμφύτου διαφθορᾶς τῆς καρδίας του, οὐ μόνον δὲν εἰδοποίησε, οὐδὲ ἐπετίμησε τοὺς ἀφελεῖς [...], ἀλλά, κατὰ τὰ φαινόμενα, αὐτὸς ὁ ἴδιος, ὄπισθεν τῶν παρασκηνίων, ἕδρα κρυφίως, ὡς ἀρχηγὸς τῆς ἐπαναστάσεως.…" (Γ. Ζώρα, ὄπ. π., σ. 9). Ὁ Σουλτάνος, γνώστης τῶν πραγμάτων, δίνει τὴν ἑρμηνεία του, ποὺ ἀποδεικνύεται σοβαρότερη ἀπὸ ἐκείνη νεωτέρων, ὅπως ὁ Γ. Καρανικόλας ἢ ὁ Ἄλ. Τσιριντάνης...

3. Ο Th. Gordon, ἱστορικός του Ἀγώνα (Ἱστορία τῆς Ἕλλην. Ἐπαναστάσεως, μετάφρ. Φ. Βράχα, τόμ. Ά', σ. 134) γράφει: "Δὲν τολμοῦμε νὰ βεβαιώσουμε, πὼς ὁ Πατριάρχης καὶ τὰ μέλη τῆς Συνόδου ἦταν ἀπόλυτα ἀθῶοι συνωμοσίας κατὰ τοῦ κράτους. Ἀντίθετα, ἔχομε λόγους νὰ πιστεύουμε, ὅτι ὁ Γρηγόριος γνώριζε τὴν ὕπαρξη τῆς Ἑταιρείας καὶ ὅτι μερικοὶ ἀπὸ τοὺς ἄλλους Ἱεράρχες ἦταν βαθειὰ πλεγμένοι στὶς μηχανορραφίες της".

4. Πλησίον εἰς τὸν Ἱερέα - ἔλεγε ὁ Θ. Κολοκοτρώνης - ἦτον ὁ λαϊκός, καθήμενοι εἰς ἕνα σκαμνί, Πατριάρχης καὶ τζομπάνης, ναύτης καὶ γραμματισμένος, ἰατροί, κλεφτοκαπεταναῖοι, προεστοὶ καὶ ἔμποροι". Ὁ ἱστορικός του 19ου αἰώνα Χρ. Βυζάντιος σημειώνει: "Προύχοντες, κληρικοί, ἁρματολοὶ καὶ κλέφται, λόγιοι καὶ πλούσιοι, συνεφώνησαν ἢ μᾶλλον συνώμοσαν καὶ παραχρῆμα ἐπαναστάτησαν κατὰ τῆς τουρκικῆς δυναστείας”

5. Ὑπάρχει ἡ μαρτυρία τῶν Τούρκων Ἱστορικῶν γιὰ τὴ δράση τοῦ ἑλληνορθοδόξου Κλήρου στὸν Ἀγώνα τοῦ '21(a). 'Ἔτσι, ὁ Μώραλη Μελὶκ Μπέη δέχεται ὅτι "τὸν λαὸν (τῆς Πελοποννήσου) ὑπεκίνησαν oι ἔχοντες συμφέροντα καὶ σχέσεις μετὰ τούτων, oι ἔμποροι, οἱ πρόκριτοι, καὶ κυρίως oι μητροπολίται καὶ γενικῶς oι ἀνήκοντες εἰς τὸν κλῆρον, δηλαδὴ oι πραγματικοὶ ἠγέται τοῦ Ἔθνους" (b). Ὁ δὲ Ζανὶ Ζαντὲ σημειώνει: "Τὰ σχέδια ἐτηροῦντο μυστικὰ μεταξύ του Πατριάρχου, τῶν Μητροπολιτῶν, τῶν Παπάδων, τῶν Δημογερόντων" (c).

Σημειώσεις:

a). Βλ. τὶς μελέτες: Νικηφ. Μοσχοπούλου, Ἱστορία τῆς Ἑλληνικῆς Ἐπαναστάσεως κατὰ τοὺς Τούρκους ἱστοριογράφους, Ἀθῆναι 1960. Ι. Παπαϊωάννου, Ἱστορικὲς Γραμμές, τ. Ά', Λάρισα 1979.

b). Ν. Μοσχοπούλου, ο. π., σ. 167. Ι. Παπαϊωάννου, ὄπ. π., σ. 240.

c). Ν. Μοσχοπούλου, σ. 107. Ι. Παπαϊωάννου, σ. 240.

6. Ἐνίοτε τὸν 19ο αἰώνα ἐγείρονταν ἀντιδράσεις ὄχι γιὰ τὴν μὴ συμμετοχὴ τῶν Κληρικῶν μας στὸν ἀπελευθερωτικὸ Ἀγώνα, ἀλλὰ ἀντίθετα γιὰ τὴ συμμετοχὴ τοὺς σ' αὐτόν. Χαρακτηριστικὴ εἶναι ἡ περίπτωση τοῦ Κεφαλλονίτη κοσμοκαλόγηρου καὶ ἡσυχαστὴ Κοσμᾶ Φλαμιάτου (1786 - 1852). Κατὰ τὸν Φλαμιάτο ἡ Ἀγγλία ἐκμεταλλεύθηκε τὸν Ἀγώνα τοῦ '21. Μὲ τὴν ἐμπλοκὴ τοῦ Κλήρου σ' αὐτὸν ἐπεδίωξε "ἴνα διεγείρη τὴν παγκόσμιον, εἰ δυνατόν, περιφρόνησιν, μίσος, ἀποστροφὴν καὶ συνωμοσίαν κατὰ τοῦ Κλήρου, τόσον τὴν ἐκ τῶν Ἀρχῶν, ὅσον καὶ τὴν ἐκ τοῦ λαοῦ. Δὶ' αὐτὸν τὸν σκοπὸν πρὸς τοῖς ἄλλοις ἐκίνησεν ἐμμέσως εἰς τοὺς ἀρχηγοὺς τῆς Φιλικῆς Ἑταιρείας καὶ εἰσήχθησαν ἐν αὐτω ὁ Οἰκουμενικὸς Πατριάρχης, πολλοὶ Ἐπίσκοποι καὶ ἄλλοι ἐκ τοῦ Κλήρου τῆς Ἀνατολῆς, καὶ ἐφάνησαν τινὲς ἐξ αὐτῶν ὁπλοφοροῦντες εἰς τὸ στάδιον τοῦ κατὰ τῶν Ὀθωμανῶν πολέμου, φαινόμενον ὅλως μοναδικόν, ἀλλόκοτον καὶ ἀποτρόπαιον, εἰς τὴν Ὀρθόδοξον Ἐκκλησίαν..." ( Κοσμᾶ Φλαμιάτου, "Ἀπάντα" ἐκδόσεις "Σπανός"), Ἀθῆναι 1976, σ. 96/7 )

7. ΄Ἕνα ἀπὸ τὰ ἐπισημότερα θύματα τῆς παρατεινόμενης ἰδεολογικῆς ἀδιαλλαξίας εἶναι ὁ Μέγας Οἰκουμενικὸς Πατριάρχης τοῦ Ἀγώνα, Ἅγιος Γρηγόριος Ε' (a). Ἡ ἑρμηνεία τῆς στάσης του στὸν Ἀγώνα ἀπαιτεῖ ἐπαρκῆ γνώση τῆς ἐποχῆς (ἱστορικά, κοινωνιολογικά, πολιτικά, διπλωματικὰ) καὶ τὴ χρήση ὀρθῶν κριτηρίων, συγχρόνων δηλαδὴ καὶ ὄχι σημερινῶν (ἱστορικὸς ἀναχρονισμός). Ὁ σοφὸς ἐκεῖνος Γενάρχης, πῶς ἦταν δυνατὸ νὰ παραβλέψει τοὺς ἀρνητικοὺς παράγοντες, ποὺ ἀπειλοῦσαν κάθε ἐπαναστατικὴ σκέψη (Ἱερὰ Συμμαχία, Τσάρος, προηγούμενες οἰκτρὲς ἀποτυχίες, π. χ. 1790); Γιατί νὰ ἀπαιτεῖ κανεὶς λιγότερη σύνεση ἀπὸ ἐκείνη τοῦ Κοραῆ καὶ τοῦ Καποδίστρια, ποῦ ἤσαν τελείως ἀρνητικοὶ στὰ σχέδια ἐξεγέρσεως; Καὶ ὅμως, σὲ καμία παρακωλυτικὴ ἢ ἀποτρεπτικὴ ἐνέργεια δὲν προέβη, ἡ δὲ ἀλληλογραφία τοῦ εἶναι σαφῶς θετικὴ καὶ φανερώνει τὴν ἐσωτερικὴ συμμετοχή του στὰ σχέδια τῆς Φιλικῆς (b).

Θὰ ἐρωτήσει, βέβαια, κανείς: καὶ ὁ περιβόητος ἀφορισμὸς τοῦ κινήματος Ὑψηλάντου-Σούτσου; Δὲν εἶναι σαφὴς ἀντίδραση τοῦ Γρηγορίου; Ἔτσι, ἄλλωστε, ἑρμηνεύεται ὡς σήμερα ἀπὸ τὴν ἀρνητικὴ κριτική. Μπορεῖ ὅμως νὰ "ἑρμηνευθεῖ" ὁ ἀφορισμὸς χωρὶς νὰ ληφθεῖ ὑπόψη τὸ κλίμα, μέσα στὸ ὁποῖο ἔγινε; Καὶ ποιὸ ἦταν τὸ κλίμα αὐτό; -΄Ἔκρηξη τῆς ὀργῆς τοῦ Σουλτάνου (ἀπόλυτου κυρίου πάνω σὲ κάθε ὑπήκοο)- ΄Ἄμεσος κίνδυνος γενικῆς σφαγῆς τῶν Ρωμηων (ὁμολογία ἐκθέσεων τῶν Ξένων της Κῶν/πόλεως (c)) Ἀπερίγραπτες θηριωδίες, ποῦ προοιώνιζαν τὴ συνέχεια-Παύση ἀπὸ τὸν Σουλτάνο δύο Μ. Βεζίρηδων, μὲ τὴν κατηγορία τῆς ἐπιεικοῦς στάσεως ἔναντι τῶν Ρωμηῶν -Ἀπαγχονισμὸς τοῦ Σεϊχουλισλάμη (Θρησκευτικοῦ ἀρχηγοῦ), κατηγορουμένου γιὰ ἀπείθεια (δὲν ἐξέδωσε φετφὰ γιὰ τὴν σφαγὴ καὶ ἐξόντωση τῶν Ρωμηῶν(d) Ἐκτελέσεις Φαναριωτῶν (Μουζούρηδων καὶ Μητροπολιτῶν) κ.λπ. 

Σημειώσεις:

a.Τὶς νεώτερες μελέτες γιὰ τὸ πρόσωπο βλ. στὴ Βιβλιογραφία. 

(http://pub88.ezboard.com/ffinalfrontiersdicsusionboard 45123frm29.showMessage?topicID=108.topic )

b. Βλ. Ι. Μ. Χατζηφώτη, ὄπ. π. 

c. Βλ. Γεωργίου Θ. Ζώρα, Ὁ ἀπαγχονισμὸς τοῦ Πατριάρχου Γρηγορίου τοῦ Ἐ' εἰς τὴν ἔκθεσιν τοῦ Ὀλλανδου Ἐπιτετραμμένου Κωνσταντινουπόλεως, Ἀθῆναι 1976, σ. 4 ἔ. 

d. Μπορεῖ νὰ ἀποκληθεῖ πρῶτος μάρτυρας τοῦ Ἀγῶνος τῆς Ἀνεξαρτησίας μας.

Μετὰ ἀπὸ τὰ παραπάνω στοιχεῖα, θεωροῦμε ΑΥΤΑΠΟΔΕΙΚΤΗ, ὄχι μόνο τὴν βοήθεια ποὺ ἡ ἐκκλησία παρεῖχε, ἀλλὰ καὶ τὸ γεγονὸς πὼς ὁ Πατριάρχης ἦταν ὁ πραγματικὸς ἡγέτης τῆς ἐπανάστασης. Ὁ δὲ ψετο-ἀφορισμός, στὴν πραγματικότητα ΕΣΩΣΕ τὸν Ἑλληνισμὸ ἀπὸ βέβαιη σφαγή, καὶ ἔδωσε ἔτσι τὴ δυνατότητα νὰ πετύχει ἡ ἐπανάσταση. Μία ἐπανάσταση ποὺ δὲν ἦταν ἐπανάσταση ἁπλῶς "Ἑλλήνων", ἀλλὰ ἦταν ΕΠΑΝΑΣΤΑΣΗ ΧΡΙΣΤΙΑΝΩΝ ΚΑΤΑ ΜΟΥΣΟΥΛΜΑΝΩΝ. Αὐτὸ πρέπει νὰ τὸ σκεφθοῦν σοβαρὰ ὅλοι αὐτοὶ ποὺ φωνάζουν σήμερα γιὰ ἀπογύμνωση τῆς χώρας ἀπὸ τὴ Χριστιανικὴ πίστη. Γιατί ἡ χώρα αὐτή, ὑφίσταται χάριν ἀκριβῶς τῶν Χριστιανῶν.

Δὲν ντρέπεστε ὅλοι ἐσεῖς οἱ εἰδωλολάτρες νὰ συκοφαντεῖτε καὶ νὰ διαβάλλετε ψευδῶς κάποιον ποῦ πέθανε γιὰ τὴν ἐλευθερία σας; Ἀλλὰ θὰ μοῦ πεῖτε, ἐδῶ διαβάλλετε καὶ συκοφαντεῖτε τὸν ἴδιο τὸν Χριστό. Στὸν ἅγιο Γρηγόριο τὸν Ἐ΄ θὰ ντραπεῖ τὸ ὑψηλὸ «Ἑλληνικό» σας ἦθος;

ΠΗΓΗ: http://www.oodegr.com/neopaganismos/pateres/grigoriosE2.htm

Ἀπό:Ι.Μ.Παντοκράτορος

ΠΗΓΗ:   ΚΛΙΚ