Ἡ ἁγία Θεοδώρα ἡ Αὐγούστα: Ἡ εὐσεβὴς καὶ ἁγία αὐτοκράτειρα τοῦ Βυζαντίου

Ἡ ἁγία Θεοδώρα ἡ Αὐγούστα: Ἡ εὐσεβὴς καὶ ἁγία αὐτοκράτειρα τοῦ Βυζαντίου

Τοῦ Λάμπρου Κ. Σκόντζου,  Θεολόγου - Καθηγητοῦ

Τὴν Α΄ Κυριακὴ τῶν νηστειῶν, τὴν Κυριακή τῆς Ὀρθοδοξίας, ἡ ἁγία μας Ἐκκλησία ἑορτάζει μὲ κάθε λαμπρότητα τὴν ἀναστήλωση τῶν Ἱερῶν Εἰκόνων, ἡ ὁποία σήμανε τὴ λήξη μίας ἑκατονταετοῦς φοβερῆς διαμάχης στὸ Βυζάντιο (726-842).

Πρωταγωνιστικὸ πρόσωπο στὴ λήξη τῆς εἰκονομαχίας ὑπῆρξε ἡ ἁγία Θεοδώρα ἡ Αὐγούστα, ἡ ὁποία, ὡς ἐπίτροπος τοῦ ἀνήλικου γιοῦ της Μιχαὴλ Γ΄, συγκάλεσε σύνοδο στὴν Κωνσταντινούπολη, ἡ ὁποία ἐπικύρωσε τὶς ἀποφάσεις τῆς Ζ΄ Οἰκουμενικῆς Συνόδου, θέτοντας τέλος στὴ θεολογικὴ διαμάχη καὶ στοὺς διωγμοὺς τῶν ὀρθοδόξων ἀπὸ τοὺς φανατικοὺς εἰκονομάχους.

Ἡ ἁγία Θεοδώρα γεννήθηκε στὴν Παφλαγονία τῆς Μ. Ἀσίας τὸ 815. Ἀνῆκε σὲ εὐγενῆ καὶ εὐσεβῆ οἰκογένεια ὀρθοδόξων. Μαζὶ μὲ τὴν εὐσέβειά της ἀπέκτησε καὶ σπουδαία μόρφωση. Ἡ προσωπικότητά της ἐντυπωσίασε τὸν αὐτοκράτορα Θεόφιλο (829-842), τὴν ὁποία νυμφεύτηκε καὶ ἀπέκτησε μαζί της ἕναν γιὸ τὸ Μιχαὴλ καὶ πέντε κόρες. 

Ὅμως δυστυχῶς ὁ Θεόφιλος ἦταν εἰκονομάχος καὶ συνέχισε τὴν πολιτικὴ τῶν προκατόχων του, μὲ ἀπαγορεύσεις καὶ διώξεις τῶν ὀρθοδόξων. Ἀντίθετα ἡ αὐτοκράτειρα Θεοδώρα παρέμεινε πιστὴ ὀρθόδοξη καὶ τιμοῦσε τὶς Ἅγιες Εἰκόνες μὲ τὰ παιδιὰ της κρυφὰ στοὺς γυναικωνίτες τοῦ παλατιοῦ. Μάλιστα ἀναφέρει ἡ παράδοση, πὼς μητέρα καὶ παιδιὰ ἀποκαλοῦσαν τὶς Ἱερὲς...

Εἰκόνες «καλὰ νινιὰ» γιὰ νὰ μὴ καταλάβει κάτι ὁ αὐτοκράτορας.

Τὸ 842 ὁ Θεόφιλος εἶχε ἀρρωστήσει σοβαρὰ ἀπὸ δυσεντερία. Ἦταν τόσο ἄσχημη ἡ ἀσθένειά του ὥστε οἱ γιατροὶ δὲ μποροῦσαν νὰ προσφέρουν καμιὰ βοήθεια στὸν αὐτοκράτορα. Μάλιστα ἐξαιτίας τῆς ἀρρώστιας του εἶχε παραμορφωθεῖ τὸ πρόσωπό του καὶ ὁ λάρυγγάς του εἶχε βγεῖ ἔξω ἀπὸ τὸ στόμα του. Ἡ εὐσεβὴς αὐτοκράτειρα προσεύχονταν κρυφὰ τὰ βράδια μπροστὰ στὴν Ἱερὴ Εἰκόνα τῆς Θεοτόκου νὰ λυπηθεῖ καὶ νὰ βοηθήσει τὸν αὐτοκράτορα σύζυγό της, Κάποιο βράδυ καὶ ὕστερα ἀπὸ θερμὴ προσευχὴ εἶδε ἕνα φοβερὸ ὄνειρο: λαμπροφορεμένους ἀγγέλους νὰ χτυπᾶνε ἀλύπητα τὸν Θεόφιλο. Ὅταν ἔντρομη ξύπνησε ἄκουσε κραυγὲς ἀπὸ τὸν κοιτώνα τοῦ συζύγου της, ὁ ὁποῖος ἔλεγε: «ἀλίμονο σὲ μένα τὸν ἄθλιο καὶ δυστυχῆ, ἐξαιτίας τῶν Ἁγίων Εἰκόνων μὲ χτυπᾶνε»! Ἡ Θεοδώρα μπῆκε ἔντρομη στὸ δωμάτιο τοῦ Θεόφιλου, ξεχνώντας ὅτι εἶχε στὰ χέρια τῆς τὴν Εἰκόνα τῆς Θεοτόκου. Τότε ὁ Θεόφιλος ἅρπαξε τὴν Εἰκόνα, τὴν ὁποία ἀσπάστηκε μὲ δάκρια στὰ μάτια, παρακαλώντας τὴν Μητέρα τοῦ Κυρίου νὰ τὸν ἐλεήσει. Τὸ θαῦμα ἔγινε, σὲ λίγες ἡμέρες ἔγινε ἐντελῶς καλά.

Τὸ θαυμαστὸ αὐτὸ γεγονὸς ὁδήγησε τὸ Θεόφιλο νὰ ἀλλάξει πολιτική, ποὺ ὅμως δὲν πρόλαβε νὰ ἐφαρμόσει, διότι λίγο ἀργότερα πέθανε. Τὸ θρόνο του ἀνέλαβε ὁ μόλις τριῶν ἐτῶν γιὸς του Μιχαήλ, τοῦ ὁποίου τὴν ἐπιτροπεία, ὅπως προαναφέραμε, εἶχε ἀναλάβει ἡ Θεοδώρα. Πρώτη της ἐνέργεια ἦταν νὰ ἀποκαταστήσει τὴν εἰρήνη στὴν Ἐκκλησία καὶ νὰ ἀναστηλώσει στοὺς ναοὺς τὶς Ἱερὲς Εἰκόνες, τὶς ὁποῖες εἶχαν ἀφαιρέσει οἱ εἰκονομάχοι καὶ εἶχαν ἀσβεστώσει τὶς τοιχογραφίες. Κατέβασε ἀπὸ τὸν πατριαρχικὸ θρόνο τὸν εἰκονομάχο Ἰωάννη καὶ ἀνέβασε τὸ Μεθόδιο. Διέταξε τέλος νὰ βγοῦν ἀπὸ τὶς φυλακὲς καὶ νὰ ἀνακληθοῦν ἀπὸ τὶς ἐξορίες ὅλοι οἱ ὀρθόδοξοι ὁμολογητὲς τῆς ταραγμένης ἐκείνης ἐποχῆς.

Τὴν Α΄ Κυριακὴ τῶν Νηστειῶν, στὶς 18 Φεβρουαρίου τοῦ 842, συγκεντρώθηκαν  στὸν περίλαμπρο ναὸ τῆς Ἁγίας Σοφίας ὅσοι πατέρες, μοναχοί, κληρικοὶ εἶχαν γλυτώσει ἀπὸ τοὺς διωγμοὺς τῶν εἰκονομάχων, μὲ ἐπικεφαλῆς τὴν αὐτοκράτειρα καὶ τὸν υἱὸ τῆς Μιχαὴλ καὶ πλῆθος πιστῶν ἔκαμαν τὴν ἐπίσημη ἀνακοίνωση λήξης τῆς εἰκονομαχίας καὶ τὴν ἀναστήλωση τῶν Ἱερῶν Εἰκόνων. Τὴν ἴδια  ἡμέρα μὲ δάκρια χαρᾶς καὶ συγκινήσεως ἔγινε ἡ πρώτη περιφορὰ τῶν Ἱερῶν

Εἰκόνων. Σὲ ἀνάμνηση αὐτῆς τῆς περιφορᾶς, στὸ ἑξῆς περιφέρονται σὲ ὅλους τους ὀρθόδοξους ναοὺς οἱ Ἱερὲς Εἰκόνες καὶ ἑορτάζεται λαμπρὰ μὲ ἰδιαίτερο τελετουργικὸ τὸ μεγάλο γεγονὸς ὡς τὰ σήμερα. 

Ἀργότερα ὁ ἀδελφός της Βάρδας κηδεμόνας καὶ αὐτὸς τοῦ Μιχαὴλ δημιούργησε μεγάλα προβλήματα στὸ παλάτι. Ἀνήθικος, ἀσεβὴς καὶ ραδιοῦργος, ὅπως ἦταν, παρέσυρε τὸν νεαρὸ αὐτοκράτορα ἀνεψιό του σὲ πράξεις ἀκολασίας καὶ ἀσέβειας, γιὰ τὶς ὁποῖες ἡ εὐσεβὴς Θεοδώρα ἀντέδρασε ἔντονα. Δυστυχῶς ὁ Μιχαὴλ συντάχτηκε μὲ τὸ Βάρδα καὶ ἐναντιώθηκε στὴν εὐσεβῆ καὶ συνετὴ μητέρα του. Ὁ Βάρδας ἀποφάσισε νὰ θέσει στὸ περιθώριο τὴν ἐνοχλητικὴ αὐτοκράτειρα. Γι’ αὐτὸ ὀργάνωσε συκοφαντικὴ ἐκστρατεία ἐναντίον της. Τὴν κατηγόρησε γιὰ δῆθεν κατάχρηση τοῦ αὐτοκρατορικοῦ ταμείου καὶ γιὰ δῆθεν ἀπόπειρα δολοφονίας τοῦ υἱοῦ της, καταφέρνοντας νὰ ὑπογράψει ὁ Μιχαὴλ διάταγμα καθαίρεσής της ἀπὸ αὐτοκράτειρα καὶ τὸν βίαιο ἐγκλεισμό της στὴ Μονὴ τῶν Γαστρίων, μαζὶ μὲ τις  κόρες της.

Ἐξανάγκασε τὸν ἀδελφό της Θεοδώρας Πάτρωνα, νὰ ντύσει μοναχὲς τὴν ἴδια καὶ τὶς κόρες της, χωρὶς νὰ τὴ θέλησή τους, ὅπως προβλέπουν οἱ μοναχικοὶ κανόνες. Ἡ Θεοδώρα ἔζησε στὴ Μονή, ὡς τὴν κοίμησή της, διαπρέποντας στὴ μοναχικὴ ζωή. Μὲ ταπείνωση καὶ ἀνεξικακία ἀντιμετώπισε τὴν ἀπομόνωσή της, τὴν ὁποία θεώρησε ὡς δῶρο Θεοῦ γιὰ τὴ σωτηρία της. 

Κοιμήθηκε γαλήνια στὶς 11 Φεβρουαρίου τοῦ 867. Μετὰ ἀπὸ λίγα χρόνια ἔγινε ἀνακομιδὴ τοῦ σεπτοῦ της λειψάνου, τὸ ὁποῖο βρέθηκε ἄφθαρτο καὶ νὰ εὐωδιάζει, ποιώντας πολλὰ θαύματα. Τὸ σεπτό της σκήνωμα μεταφέρθηκε ἀπὸ τὸν Μέγα Φώτιο στὴν Κωνσταντινούπολη, ὅπου φυλασσόταν ὡς τὴν ἅλωση. Τὸ 1456 μεταφέρθηκε στὴν Κέρκυρα, ὅπου φυλάσσεται ἀκέραιο στὸν μητροπολιτικὸ ναὸ τοῦ νησιοῦ, ὡς πολύτιμο κειμήλιο, ἁγιάζοντας τοὺς πιστούς. Η μνήμη τῆς τιμᾶται στὶς 11 Φεβρουαρίου. Τὴν Κυριακή τῆς Ὀρθοδοξίας γίνεται λιτανεία του στὴν πόλη τῆς Κέρκυρας μὲ κάθε μεγαλοπρέπεια.  

ἀκτίνες

ΠΗΓΗ:   ΚΛΙΚ