Χόρτα: θρεπτική και διατροφική αξία

Posted: Αυγούστου 26, 2014 at 4:30 μμ, Last Updated: Αυγούστου 26, 2014 at 11:39 πμ

Τα χόρτα ανέκαθεν αποτελούσαν συστατικό της διατροφής του ανθρώπου. Η διατροφική τους αξία είναι δεδομένη και η προσθήκη τους στη διατροφή μάς προσφέρει αμέτρητα οφέλη για την υγεία.

Τα χόρτα (αγριόχορτα, ήμερα και καλλιεργούμενα χόρτα του αγρού, φυλλώδη λαχανικά) ωφελούν ποικιλλοτρόπως τον οργανισμό. Είναι πλούσια σε φυτικές ίνες, που βοηθούν στον έλεγχο της χοληστερίνης και της αρτηριακής πίεσης, συμβάλλουν στη ρύθμιση του σακχάρου του αίματος και συνεισφέρουν στον έλεγχο της όρεξης. Λόγω της μεγάλης περιεκτικότητάς τους σε νερό, συμβάλλουν στην επαρκή ενυδάτωση και στην υγεία του δέρματος και των μαλλιών.

Ακόμη, αποτελούν πλούσια πηγή μετάλλων (σιδήρου, ασβεστίου, καλίου, μαγνησίου) και βιταμινών (Κ, C, E, βιταμινών του συμπλέγματος Β). Η χαρακτηριστικότερη βιταμίνη που περιέχουν είναι η βιταμίνη Κ, η οποία είναι απαραίτητη για την πήξη του αίματος, ενώ φαίνεται ότι προστατεύει από την οστεοπόρωση, συμβάλλει στην ελάττωση της αθηροσκλήρωσης και ίσως έχει ρόλο-«κλειδί» στην πρόληψη φλεγμονωδών νοσημάτων, όπως η αρθρίτιδα. Αξιοσημείωτες είναι και οι συγκεντρώσεις αντιοξειδωτικών συστατικών (φλαβονοειδών, πολυφαινολών, καροτενοειδών, βιταμινών C και Ε).

Τα αντιοξειδωτικά προστατεύουν από την καταστροφή των κυττάρων και ελαττώνουν τον κίνδυνο για καταρράκτη και εκφύλιση της ωχράς κηλίδας. Η βιταμίνη C βοηθά στη σύνθεση του κολλαγόνου, σημαντικού συστατικού για την ελαστικότητα των αρθρώσεων και την υγεία του δέρματος και των μαλλιών. Επιπλέον, τα χόρτα αποτελούν άριστες πηγές φυλλικού οξέος, που μειώνει τον κίνδυνο των καρδιαγγειακών παθήσεων, την απώλεια μνήμης, προλαμβάνει την κατάθλιψη, ενώ βελτιώνει τη διάθεση, δεδομένου ότι συμβάλλει στην παραγωγή της σεροτονίνης. Τέλος, όσον αφορά τη θερμιδική τους αξία, είναι χαμηλή, γεγονός που τα καθιστά πολύτιμα για την απώλεια βάρους.

Οι κύριοι εκπρόσωποι

Ραδίκια Διακρίνονται για την πικρή τους γεύση. Είναι πλούσια σε φυλ-λικό οξύ, βιταμίνη C και ανθοκυανίνες, συστατικά αποτελεσματικά για την πρόληψη και καταπολέμηση του καρκίνου, ενώ περιέχουν σημαντικές ποσότητες ασβεστίου, καλίου, φωσφόρου, και μαγνησίου. Επίσης, είναι πλούσια σε βιταμίνες Α, C και του συμπλέγματος Β, καθώς και σε νερό (90%), που τα καθιστά φυσικά διουρητικά. Πρόσφατες μελέτες υποδεικνύουν ότι το φυτοχημικό κιχώριο, που περιέχουν, έχει ηπατοπροστατευτική δράση.

Ρόκα Έχει πιπεράτη γεύση και είναι καλή πηγή καλίου, ενός μετάλλου που εμπλέκεται στη ρύθμιση της πίεσης του αίματος και την πρόληψη της οστεοπόρωσης. Η ρόκα μπορεί να ενισχύσει τη μνήμη λόγω των φυτοχημικών αντιοξειδωτικών που περιέχουν όλα τα σταυρανθή λαχανικά.

Βρούβες Στην αρχαιότητα τις χρησιμοποιούσαν για στομαχικές διαταραχές. Αποτελούν καλή πηγή αντιοξειδωτικών (βιταμίνης C, β-καροτενίου, λουτεΐνης, ζεαξανθίνης), ενώ είναι πλούσιες σε βιταμίνες του συμπλέγματος Β, φυλλικό οξύ και βιταμίνη Κ.

Σέσκουλα Έχουν παρόμοια γεύση με το σπανάκι. Περιέχουν καλές ποσότητες αντιοξειδωτικών (βιταμίνης Ε, β-καροτενίου, λουτεΐνης, ζεαξανθίνης) και βιταμίνης Κ. Ακόμη, αποτελούν καλές πηγές μαγνησίου και καλίου, μέταλλα που εμπλέκονται στη διαχείριση της αρτηριακής πίεσης και την πρόληψη της οστεοπόρωσης. Επιπλέον, το μαγνήσιο είναι χρήσιμο για τα άτομα που εμφανίζουν ημικρανίες ή προεμμηνορρυσιακό σύνδρομο.

Ζόχια Τα συναντούμε συχνά στην ελληνική γη. Στη Χιλή χρησιμοποιούνταν στην αρχαιότητα ως αντιπυρετικό και αιμοκαθαρτικό. Είναι πλούσια σε ασβέστιο και σίδηρο και στις βιταμίνες C, Κ, Β1 (θειαμίνη), Β2 (ριβοφλαβίνη) και Β3 (νιασίνη).

Αντίδια Πρόκειται για πικρά φυλλώδη λαχανικά με πολλές ποικιλίες (αντίδια, εσκαρόλ, βέλγικα αντίδια, αντίδια Frisee). Αποτελούν πολύ καλές πηγές καλίου και βιταμίνης Κ.

Συμβουλές

Για την αγορά

* Δεν επιλέγουμε χόρτα που
είναι κιτρινισμένα και μαραμένα, αλλά εκείνα που έχουν τρυφερό, υγιές φύλλωμα.
* Ενημερωνόμαστε για την προέλευσή τους.
* Αγοράζουμε ποσότητα που κρίνουμε ότι θα καταναλωθεί γρήγορα. Καλό είναι τα χόρτα να τρώγονται φρέσκα και να μη συντηρούνται για πολλές μέρες.
* Δοκιμάζουμε πολλά είδη χόρτων
για μεγαλύτερο πλούτο θρεπτικών συστατικών.

Για τη συντήρηση-φύλαξη
* Δεν χρησιμοποιούμε νάιλον σακούλες για τη φύλαξή τους.
* Τα φυλάσσουμε στο κάτω μέρος του ψυγείου, κατά προτίμηση σε δοχεία τροφίμων κλεισμένα αεροστεγώς.
* Τα καθαρίζουμε χωρίς να τα πλύνουμε, γιατί η υγρασία ευνοεί τον πολλαπλασιασμό
των μικροοργανισμών που υπάρχουν σε αυτά.
* Αν πρόκειται να καθυστερήσουμε την κατανάλωσή τους, είναι προτιμότερη η διατήρησή τους στην κατάψυξη.

Για το πλύσιμο
* Αφαιρούμε τα διάφορα ξένα σώματα, τα κιτρινισμένα ή άρρωστα φύλλα και τα βλαστάρια τους. Οι ρίζες τους είναι σκληρές για να βραστούν μαζί με τα τρυφερά βλαστάρια, οπότε καλό είναι να κοπούν κι αυτές.
* Τα πλένουμε σε κρύο νερό και δεν τα αφήνουμε να μουσκέψουν για πολλή ώρα, γιατί πολλά συστατικά τους διαλύονται στο νερό και έτσι μειώνεται η θρεπτική αξία τους.

Για το μαγείρεμα
* Αφήνουμε το νερό να βράσει πολύ καλά πριν τα ρίξουμε στην κατσαρόλα, ώστε να υπάρξει
όσο γίνεται μικρότερη απώλεια θρεπτικών συστατικών. Επίσης, δεν τα βράζουμε για πολλή ώρα και δεν τα αφήνουμε μέσα στο νερό που έβρασαν.
* Αποφεύγουμε να τα ψιλοκόβουμε και να τα πολτοποιούμε, γιατί έτσι χάνεται ένα μεγάλο μέρος των πολύτιμων ιδιοτήτων τους.
* Τα πικρά χόρτα (ραδίκια, στύφνος) πρέπει να βράζονται σε πολύ νερό για να ξεπικρίσουν. Το ίδιο και οι βρούβες και τα βλίτα, επειδή χάνουν το χρώμα τους.
Τα υπόλοιπα χόρτα βράζονται σε λίγο νερό και με σκεπασμένη κατσαρόλα, για να μη χάνουν όλα τα θρεπτικά συστατικά τους.

Δρ. ΛΑΜΠΡΟΣ Β. ΜΕΛΙΣΤΑΣ, PhD, MSc, κλινικός διαιτολόγος-διατροφολόγος, διδάκτορας του Χαροκοπείου Πανεπιστημίου

www.vita.gr

ΠΗΓΗ:   ΚΛΙΚ