ΧΡΥΣΟΣΤΟΜΟΣ ΣΜΥΡΝΗΣ: Ο ΑΓΙΟΣ
ΧΡΥΣΟΣΤΟΜΟΣ ΣΜΥΡΝΗΣ:
Ο ΑΓΙΟΣ
«Θεέ
μου, εγώ να εγκαταλείψω την Σμύρνην και την Μητρόπολίν μου; Ποτέ! Θα με
καταδιώκη η σκιά του Ιερού Πολυκάρπου και του Γρηγορίου τού Ε΄ ως
ανάξιον διάδοχόν του. Είθε μόνον να ηξιούμην τάχιστα να ενωθώ μετ’ αυτών…»
Ομιλία του γερ. Πορφυρίου,
Ηγουμένου της Ιεράς Σταυροπηγιακής Μονής Τιμίου Προδρόμου Βεροίας
Αύρα Ιωνίας
Αναφορά στον Άγιο Χρυσόστομο,
έσχατο Μητροπολίτη Σμύρνης, τον ιερομάρτυρα.
Στο
Άγιον Όρος, αγαπητοί μου αδελφοί, απόψε γιορτάζαμε την Αποτομή της
Τιμίας Κεφαλής του μείζονος εν γεννητοίς γυναικών, του αγίου Ιωάννη του
Προδρόμου. Έτσι μέσα στον νου και την καρδιά μου τα συναισθήματα και οι
σκέψεις είναι πολλά και ανάμικτα. Σκέψεις για το μαρτύριο και το
μαρτυρικό φρόνημα, σκέψεις για την άσκηση, σκέψεις για τις σχέσεις
εκκλησίας και πολιτείας.
Το 1953 κυκλοφόρησε ένα βιβλίο «Κοττέας,
Αρσένιος Μοναχός: Δακτυλοδείκτης ήτοι Απάντησις είς τινας συκοφάντας,
έλεγχος κατά Νεωτεριστών και στοιχεία διά τους υπ’αυτών κηρυχθέντας
Αγίους Νεκτάριον Κεφαλάν και Χρυσόστομον Σμύρνης, α.τ., 1953». Ένας ρουμανικής καταγωγής μοναχός, προπαγανδιστής αλλότριων ιδεών,
από τους πρωτεργάτες σχισματικών ενεργειών, μέσα στον χώρο της εν
Ελλάδι Εκκλησίας, τολμούσε να γράφει εναντίον δύο τόσο λαοφιλών και
μεγάλων αγίων μας.
Όμως
το 1953 κανείς δεν είχε «ανακηρύξει» αγίους, ούτε τον Πενταπόλεως
Νεκτάριο, ούτε πολύ περισσότερο τον Σμύρνης Χρυσόστομο. Η αγιοκατάταξη
του Πενταπόλεως Νεκταρίου έγινε μόλις στις 20 Απριλίου το 1961, με πράξη
του τότε Οικουμενικού Πατριάρχη.
Ρωτήσαμε κάποτε τον μακαριστό και εν οσίοις Κατουνακιώτη Γέροντα, τον παπα-Εφραίμ· «γιατί Γέροντα, ο άγιος Νεκτάριος έχει τόση δόξα στις μέρες μας;» Και η απάντηση: «Γιατί συκοφαντήθηκε, παιδί μου».
Ας
αφήσουμε όμως τον Άγιο Νεκτάριο, που τόσο πολύ διαδόθηκε η ιερή του
μνήμη, με τα πολυάριθμα προσκυνήματα, τους ναούς και τα θαύματά του,
και ας έρθουμε στον δικό μας, τον Μεγαλομάρτυρα και Ιερομάρτυρα, τον Άγιο Χρυσόστομο, τον έσχατο Μητροπολίτη Σμύρνης.
Θα
ξεκινήσουμε από ένα γεγονός. Είχε έρθει στο Μοναστήρι μας πριν λίγα
χρόνια ένα σημαίνον στέλεχος της Μητροπόλεώς Σας, και πιάσαμε την
κουβέντα για τον Άγιο, και του είπα: «Πάτερ μου, υπάρχει κάποια
οργανωμένη αντίδραση προς το σεπτό πρόσωπο του αγίου Χρυσοστόμου
Μητροπολίτου Σμύρνης, που από χρόνια τιμάτε στην Μητρόπολή Σας. Έχετε
ασχοληθεί με τον Bίο ή το έργο του Αγίου;» Ο ευλογημένος εκείνος
συνομιλητής μας ομολόγησε πως δεν είχε κάποια ιδιαίτερη γνώση για το
θέμα. Οπότε έπρεπε να μιλήσουμε εκτενώς. Και έτσι έγινε. Ήταν θυμάμαι,
κάποια Παρασκευή του Αυγούστου, το 2003. Τελειώσαμε την συζήτησή μας και
χωρίσαμε. Αργά το βράδυ, όταν άνοιξα τον Συνέκδημό μου, είδα πως ο
μήνας είχε 27. Αυγούστου 27η Το πρωί στον Όρθρο, μέσα στο σκοτάδι, πλησίασα τον ευλαβέστατο ιερέα, και του είπα: «παπά μου, ξέρεις πόσες έχει ο μήνας σήμερα; Σάββατο, 27η Αυγούστου».
Δεν κατάλαβε τι εννοούσα και του εξήγησα. Το Σάββατο, του είπα, στις 27
Αυγούστου 1922, είχε ξεκινήσει το μαρτύριο ο Χρυσόστομος. Και την ίδια
μέρα ύστερα από εκατόν δύο χρόνια, κάνουμε, εδώ, τώρα, αυτήν την
συζήτηση. Άλλοι, αγαπητοί μου, έχουν στη ζωή τους μεγάλα θαύματα. Εμείς,
οι ταπεινοί, θεωρούμε μεγάλη και σπουδαία κάθε νεύση του ουρανού, κάθε
αεράκι δροσερό του παρακλήτου· κάθε αύρα που μας έρχεται, τρυφερή και
μεθυστική στο μεγαλείο της, από την γη της Ιωνίας.
Ήταν λοιπόν ένα μήνυμα του μαρτυρικού Χρυσοστόμου. Έτσι το εκλάβαμε και το πιστεύουμε αυτό. Τον ζητήσαμε, τον συζητήσαμε και ήρθε, τόσο ήσυχα και απλά.
Ένας
μαθητής, τότε, της Αθωνιάδας Εκκλησιαστικής Ακαδημίας Αγίου Όρους,
κληρικός σήμερα, άκουγε διάφορα για τον Χρυσόστομο. Και ένα βράδυ νάσου ο
δεσπότης. Έλα, του λέει, να σου δείξω πώς μαρτύρησα. Και του έδειξε όλες τις φάσεις από εκείνες τις απάνθρωπες ώρες στα σοκάκια της Σμύρνης.
Ύστερα από αυτό, ο Στρατέλης έγινε φίλος καλός με τον άγιο, που μέχρι
τότε μόνον άκουγε για αυτόν, αλλά ύστερα από αυτό, τον γνώρισε
βιωματικά. Ένα δεκαεξάχρονο παλληκαράκι, τότε, αργότερα πρόσφυγας, εδώ,
στην Νέα Ιωνία του Βόλου, και αργότερα μοναχός στο Άγιον Όρος, ο
μακαριστός γέρων Γελάσιος, κατά κόσμον Γεώργιος Χαραλάμπους, είχε δει πώς πετσόκοβαν τον δεσπότη τους στην Σμύρνη. Τον Χρυσόστομο, που τον είχε δει, πρώτος αυτός, φορτωμένος, μία μεγάλη πέτρα,
να δίνει το παράδειγμα, και να τον ακολουθεί όλο το μεγάλο χωριό, στην
παλαιά Φώκαια, για να χτίσουν Σχολείο ελληνικό, και μας τα διηγούνταν,
μην μπορώντας να σταματήσει τα δάκρυα να κυλούν από τα γεροντικά μάτια
του, στο μοναστήρι, φυτεύοντας και σε εμάς την αγάπη και τον απέραντο
σεβασμό για την μνήμη του ιερομάρτυρος αγίου Χρυσοστόμου· φυτεύοντάς
μας, μυστικά, και τον πόθο κάποια μέρα να αξιωθούμε να γράψουμε για
Εκείνον, τον Μεγάλο ιεράρχη και το ένδοξο μαρτύριό του. Και να, τώρα,
εκπληρώνουμε κάπως την μυστική εκείνη υπόσχεσή μας.
Αντί,
αδελφοί, για άλλη ομιλία απόψε ενώπιόν σας, σκέφτηκα τα εξής. Πολλά
χρόνια εσείς οι Ίωνες του Βόλου γιορτάζετε τον Άγιο. Έχετε ακούσει τόσα
και τόσα. Έχετε στον μεγαλοπρεπή αυτόν ναό σας κειμήλια της Ιερής
μνήμης του Χρυσοστόμου. Έχετε έργα τέχνης και ωραίες τοιχογραφίες με το
μαρτύριο του δεσπότη και των άλλων μαρτύρων. Τι να προσθέσω, λοιπόν,
εγώ;
Βρήκα
τελικά τι να προσθέσω σε όσα γνωρίζετε ήδη, που να έχει κάποιο
ενδιαφέρον και να διαφωτίζει την ιστορική συνέχεια της μνήμης του
αγίου μας. Συγκέντρωσα όσα γράφτηκαν, εκείνα τα ματωμένα χρόνια, για τον
μάρτυρα και το μαρτύριό του και αυτά θα Σας επαναλάβω απόψε.
Ας αρχίσουμε από τις δημοσιογραφικές αναφορές τού 1922. Στο περιοδικό «Η Ζωή1», στις 6 Σεπτεμβρίου 1922,
η Διεύθυνσή του έγραφε: «Ο Κεμαλικός στρατός εισελθών εις την Σμύρνην,
προέβη εις παντός είδους λεηλασίας και αρπαγάς, εις εμπρησμούς και
σφαγάς. Όλαι αι Ελληνικαί και Αρμενικαί συνοικίαι της Ιωνικής
πρωτευούσης παρεδόθησαν εις το πυρ. Κατά χιλιάδες δε αριθμούνται οι
φονευθέντες υπό των Κεμαλικών στιφών.
»Μεταξύ των ηρωικών θυμάτων της Σμύρνης καταλέγεται ο αείμνηστος Μητροπολίτης Σμύρνης Χρυσόστομος. Ούτος κατά
το υπόδειγμα του καλού Ποιμένος, όστις «την ψυχήν αυτού τίθησιν υπέρ
των προβάτων» παρέμεινεν εν τη πόλει, την οποίαν άπαντες πλέον είχον
εγκαταλείψει, διά να ενισχύση το πικρότατα δοκιμασθέν ποίμνιόν του. Ανανεών δε το παράδειγμα του Πατριάρχου Γρηγορίου ο Σμύρνης Χρυσόστομος, απέθανε και αυτός εκατόν έτη μετ’ εκείνον, αφού πρότερον εδοκίμασε παντοειδείς ύβρεις και εξευτελισμούς από τους ανόμους φονείς του.
»Ο
θάνατος του μάρτυρος τούτου συγκινεί βαθέως τους απανταχού χριστιανούς
και επαναφέρει ζωηράν την ανάμνησιν των σκοτεινών της δουλείας χρόνων, καθ'
ους συχνά οι της εκκλησίας του Χριστού ποιμένες και αρχιερείς
προσέφεραν την ζωήν των εις τον βωμόν της πολεμουμένης Πίστεως και της
δυναστευομένης Πατρίδος.
»Αλλά τα τοιαύτα θύματα είναι άξια μακαρισμού, διότι παρέδωκαν την ζωήν των «ίνα πάλιν λάβωσιν αυτήν» άφθαρτον και ένδοξον εν ουρανοίς.»
Η επόμενη αναφορά έρχεται από την Θεσσαλονίκη. Στις 7 Σεπτεμβρίου 1922,
στον τότε Μητροπολιτικό ναό της Αγίας Σοφίας στην Θεσσαλονίκη, στο
μνημόσυνο για τα θύματα της προηγούμενης εβδομάδας στην Σμύρνη και την
Μικρασία, ομιλητής είναι ο αρχιμανδρίτης Πολύκαρπος Συνοδινός,
πρωτοσύγκελλος της Μητροπόλεως Θεσσαλονίκης και κατοπινός μητροπολίτης,
από Γυθείου, Μεσσηνίας, ανάστημα του Πατρών Ιεροθέου του Μητροπούλου.
Ξεκίνησε την ομιλία του με τον ψαλμικό στίχο «και το μνημόσυνον αυτού εις ευλογίαν έσται» (Ψαλ, 36, 6).
Και ανάμεσα στα πολλά άλλα είπε ο εκλεκτός εκείνος κληρικός:
«Ως
αστήρ φαεινός, διαλάμψας εν τω νοητώ της Εκκλησίας στερεώματι, ο
υπέροχος Μητροπολίτης Σμύρνης, διέχυσε τας μαρμαρυγάς των αρετών του και
της αληθινής σοφίας και εφώτισε και εθέρμανε και εθεράπευσε πολλούς.
»Εδούλευσεν
εν τω ευαγγελίω, εξορίζεται ως ο Αθανάσιος (Αλεξανδρείας) και
Χρυσόστομος, και κρεουργείται και απαγχονίζεται, ως ο προκάτοχος αυτού
Γρηγόριος Β’. Παρέμεινεν και εθυσίασε την ζωήν του…
Καλλιτέχνης του λόγου, αεικίνητος και ρηξικέλευθος και ταχύς εις τας
ενεργείας, ο μαρτυρικός θάνατος του Ιεράρχου της Σμύρνης δικαίως
εβύθισεν εις λύπην βαθυτάτην την Εκκλησίαν ήτις θρηνεί τον σοφόν και
καλόν ποιμένα της εν «Σμύρνη Εκκλησίας».
Ο Λεωνίδας Φιλιππίδης, καθηγητής της Θεολογίας, ο ιδιαίτερος γραμματέας του Χρυσοστόμου στην Σμύρνη, θυμάται τα τελευταία λόγια του Γέροντός του, και το 1923 τα δημοσίευσε στο περιοδικό «Γρηγόριος ο Παλαμάς» Ζ' (1923) σ. 81-83:
«Είμαι 54 ετών δις εξωρίσθην και πλειστάκις υπέφερα τα πάνδεινα… Θεέ μου, εγώ
να εγκαταλείψω την Σμύρνην και την Μητρόπολίν μου; Ποτέ! Θα με
καταδιώκη η σκιά του Ιερού Πολυκάρπου και του Γρηγορίου τού Ε΄ ως
ανάξιον διάδοχόν του. Είθε μόνον να ηξιούμην τάχιστα να ενωθώ μετ’ αυτών,
καθ΄ον και εκείνοι τρόπον, διότι ζων, ουδέν πλέον έχω να ελπίζω·
θνήσκων, ίσως ενισχύσω και άλλους, ίνα μένωσι πιστοί εις το καθήκον και
ποιμαίνωσι το ποίμνιον και εν ουρανοίς, εκτελούντες όσα κηρύττουσιν·
ίσως- ίσως το αίμα, το οποίον θα χύση άφθονον ο σφαγεύς και με το οποίον
θα πορφυρωθώσιν αι χρυσαί σελίδες της συγχρόνου Ιστορίας, ίσως
συγκλονίση την ανθρωπίνην συνείδησιν, ίσως φωτίση τον νουν και θερμάνη
την καρδίαν των· και προσμένω αταράχως ό, τι η θεία Πρόνοια μου
επιφυλάσσει… ».
Αλλά και ο Ζευγαδάκης Νικόλαος2,
επίτιμος Γυμνασιάρχης και Λογοθέτης της Αρχιεπισκοπής Σινά, μνημόνευε
και κατέγραψε τις Χριστιανικές εορτές του τελευταίου έτους στην Σμύρνη,
όπου το 1922 υπηρετούσε ως στρατιώτης. Και είναι η μαρτυρία του ασφαλής,
σίγουρη και ζωντανή. Θυμάται ο τότε στρατιώτης την ιεροπρέπεια του
Χρυσοστόμου, το ακραιφνέστατο εκκλησιαστικό του φρόνημα, την ζωντανή
εκκλησιαστική και λειτουργική ζωή στην Σμύρνη.
Αλλά και στο περιοδικό «Οι Τρεις Ιεράρχαι» υπάρχουν πολύ ενδιαφέρουσες αναφορές για το μαρτύριο της Σμύρνης, του ποιμένα και του λαού της. Εκεί μάλιστα δημοσιεύεται και γράμμα του ίδιου του Αγίου Χρυσοστόμου, όπου επί λέξει γράφονται τα εξής: « …
αδιστάκτως φρονούμεν περί του Ελληνικού Γένους ότι είναι μέτοχον θείας
και επουρανίου κλήσεως, και κατήντησε γένος Σταυροφόρον, βαστάζον τον
Σταυρόν του Κυρίου ενώπιον Εθνών και βασιλέων.»3
Και
σε επόμενο τεύχος, στο ίδιο περιοδικό, γράφει: «Ευτυχώς, η κατά την
πολυδάκρυτον Μικρασατικήν χώραν Ορθόδοξος του Κυρίου Εκκλησία, και
ενώπιον του κατάπληκτου Χριστιανικού κόσμου και ενώπιον του θείου αυτής
νυμφίου, παρίσταται σήμερον διά των θυσιών των τέκνων και των λειτουργών Αυτής λάμπουσα και σελαγίζουσα
διά τού φωτός τού αληθινού, ως Εκκλησία άξια Ιωάννου τού Θεολόγου και
Παύλου τού των Εθνών αποστόλου και τόσων άλλων Πατέρων και αγωνιστών της πίστεως.» και συνεχίζει στο ίδιο κείμενο, με τίτλο «Ιερομαρτύρων Αίματα», ο επιστήθιος και ομώνυμος του ιεράρχη μαθητής και επίσκοπος ήδη, ο τότε Εφέσου Χρυσόστομος; «Ο ιερός Πολύκαρπος, της αγάπης της Σμυρναίων πόλεως ο πολιούχος, μετ' εγκαυχήσεως δικαίας δεικνύει ημίν πνευματικώς, εν τω σημείω όπου
ζων κατεκάη, τον άξιον αυτού διάδοχον, σώμα ακέφαλον άνευ χειρών και
ποδών και φέρον βαθύτατα τα ίχνη των ανήκουστων βασάνων και κακώσεων.
Ο αείμνηστος Μητροπολίτης Σμύρνης Χρυσόστομος, Αρχιερεύς χριστομίμητος,
ο μη γνωρίσας άλλην χαράν πλην της χαράς, ην αισθάνεται ο καλώς τω
Κυρίω δουλεύων, ο προς το ποίμνιον αυτού αφοσιωμένος και πλήρη έχων
την καρδιάν της προς αυτό αγάπης, σύρεται απανθρώπως ενώπιον των τυράννων ….»
Στις 2 Ιουνίου 1937,
ο Μέγας Οικονόμος της Μεγάλης τού Χριστού Εκκλησίας Κωνσταντίνος
Καλλίνικος, συμμαθητής στην Χάλκη τού Γενναδίου Αλεξιάδη και τού
Χρυσοστόμου Καλαφάτη, κατοπινού μητροπολίτου Σμύρνης, με τον οποίο ήταν
πνευματικά τέκνα και αναστήματα τού Κωνσταντίνου Βαλλιάδου, τού ως
πατριάρχου της βασιλεύουσας Κωνσταντίνου Ε', γραφεί: ο Θεσσαλονίκης
Γεννάδιος -εόρταζε την εικοσιπενταετία της αρχιερατείας του, ως
Μητροπολίτης Θεσσαλονίκης, και ο παλαιός του συμμαθητής και φίλος τού
έστελνε ευχές. Μεταξύ δε άλλων – τού θύμιζε τα φοιτητικά τους χρόνια:
«Παναγιώτατε,… Απορροφώμαι συχνάκις εν τω απομονωτηρίω μου, αλλ’ αι
σκιαί τού παρελθόντος δεν παύουν να με περικυκλώνουν. Μία εκ τούτων
είναι και η εν τη Σχολή (εννοεί της Χάλκης) -αχώριστος συντροφιά Σας
μετά τού μετέπειτα μάρτυρος Χρυσοστόμου. Αλλ'
εις εκείνον μεν η θεία Πρόνοια επέκλωσεν, ίνα μαρτυρίου δόξαν τοις
επιγινομένοις καταλιπή... Υποκλίνομαι ευλαβώς προ της μαρτυρικής μνήμης.»
Με άλλη ευκαιρία, πάλι ο πρωτοπρεσβύτερος πατήρ Κωνσταντίνος Καλλίνικος, σημειώνει: «Οι
Νεομάρτυρες της Ανατολής είνε πάμπολλοι, διήκει δε η παρέλασίς των από
της αλώσεως της Κωνσταντινουπόλεως, ότε ο Πορθητής έσφαζε τα τέκνα του
Νοταρά ενώπιον των οφθαλμών του και ο μελοθάνατος πατήρ εις εκάστην
πίπτουσαν κεφαλήν ανέκραζε ‘δίκαιος ει, Κύριε, και ευθείαι αι κρίσεις
σου’ (Ψαλμ. 118, 137), μέχρι του τελευταίου μητροπολίτου Σμύρνης
Χρυσοστόμου, τον οποίον ο Νουρεδδίν πασάς, βάψας την Σμύρνην τω 1922
διά Χριστιανικών αιμάτων, παρέδωκεν εις τον αφηνιασμένον όχλον, διά να
τον διαμελίσουν»!
Για
να τιμηθεί, αγαπητοί, κάποιος ως άγιος από την Ορθόδοξη Εκκλησία
χρειάζεται πρωτίστως να υπάρχει καλλιεργημένη η εκκλησιαστική συνείδηση
του πληρώματος και φυσικά είναι απαραίτητο κάποιοι προσωπικά να
ενδιαφερθούν. Δεν είναι συνεπώς καθόλου παράξενο το να καθυστερήσει η
απόδοση οφειλομένης τιμής αγίου σε κάποιο πρόσωπο αρκετά χρόνια μετά την
παντοιότροπη κοίμησή του. Στην περίπτωση των αγίων Νέων Μαρτύρων της
Ιωνίας η πράξη της Εκκλησίας ήρθε μετά από 70 χρόνια, για να
επιβεβαιώσει την ευσέβεια του λαού και να διατρανώσει την αγιότητα
εκείνων.
Και
φυσικά αυτό είναι απολύτως δικαιολογημένο, αν σκεφτούμε τις
εκκλησιαστικές και εθνικές περιπέτειες του ορθοδόξου Γένους των Ελλήνων,
καθώς και της θεολογικής εν γένει σκέψης και επιστήμης τού νεοελληνικού
κράτους, κατά τις αρχές τού παρελθόντος αιώνος.
Το Μαρτύριο όμως τού αίματος, που υπέστη ο Χρυσόστομος, κατά την Κυριακή 28 Αυγούστου 1822,
ήρθε σαν επισφράγισμα στο μαρτύριο της συνειδήσεως, που ενσυνείδητα και
ελεύθερα σαν έφηβος φοιτητής, στο μυρίπνοο νησί της Χάλκης, στην
περιώνυμη εκεί θεολογική μας Σχολή, είχε προεπιλέξει και προαποφασίσει ο
ίδιος. Ήταν ισόβιος μάρτυρας ο Χρυσόστομος, καρφωμένος στον Σταυρό του καθήκοντος, σε όλα τα στάδια της πολύπλαγκτης ζωής του. Δεν
αποφάσισε να μαρτυρήσει, βλέποντας τα βάρβαρα στίφη του δαιμονώντος
όχλου, απλά, τότε κατάλαβε ότι «ελήλυθεν η ώρα» του σταυρού. Και ο Σταυρός του μαρτυρίου του ήταν όπως τον είχε οραματιστεί, λέγοντας «θέλω μεγάλον σταυρόν». Και τότε, καταρώμενος,
ευλογούσε, διωκόμενος, έφευγε σφαζόμενος, δόξαζε τον Πρωτομάρτυρα της
πατρικής αγάπης, τον Κύριο ημών Ιησού Χριστό! Αυτός ήταν ο Χρυσόστομος΄
μικρός το δέμας, μέγας στο φρόνημα, μέγας στις ιδέες· Μέγιστος στο
μαρτύριο.
Τι σημαίνει, αγαπητοί μου, ότι ο Χρυσόστομος αγάπησε το ποίμνιό του; Σημαίνει ακριβώς ότι αυτός έμεινε πίσω, για να γλιτώσουν οι Σμυρνιοί
και όλοι όσοι είχαν μαζευτεί από τα βάθη της Ανατολίας. Δηλαδή, αν
εσείς οι Ίωνες, ζήτε και μεγαλουργείτε, Εκείνος έμεινε πίσω. Εσείς
γεμίσατε τα καράβια της προσφυγιάς, αλλά Εκείνος έμεινε πίσω. Εσείς, oι
παππούληδές σας και ίσως κάποιοι από εσάς, ήρθατε στην Μητρόπολη,
Εκείνος Σας έστειλε. και εκείνος έμεινε πίσω, κομματιασμένος από τα
μανιασμένα κοπάδια.
Και
αν «μπλέχτηκε» ο Χρυσόστομος σε κάποια πολιτικά ζητήματα, δεν πρέπει να
ξεχνούμε πως και αυτό ήταν μέσα στο καθήκον του, αφού η Ιωνία ήταν
αλύτρωτη, και η Σμύρνη ανήκε στους απ' αιώνος βαρβάρους. και ήταν
προνόμιο τότε των επισκόπων να είναι εθνάρχες. Αν ο Χρυσόστομος αγάπησε την πατρίδα, και αν αυτό κρίνεται αρνητικό, ας… κριθούν τότε και οι Μακκαβαίοι, ας καταδικαστεί και γηραιός Ελεάζαρ ο δάσκαλος εκείνος που τους ενέπνευσε την αγάπη για τον παλαιό Ισραήλ (Β'. Μακβ.5, 19- 6, 18-31). Ας κατακριθούν και ο Μωυσής με τον Παύλο.
Ο Χρυσόστομος πίστευε, και αυτό το ζούσε, ότι το Γένος των Ελλήνων
είναι το γένος που δόξασε, δοξάζει και θα δοξάζει το Άγιο Ευαγγέλιο,
έστω και αν κάποιοι εκπίπτουν. Εξάλλου αυτό πάντοτε συνέβαινε και θα
συμβαίνει· κάποιοι δηλαδή γίνονται ριψάσπιδες. Αυτός όμως έμεινε στο
Χρέος πιστός άχρι θανάτου, και υπέγραψε με το αίμα του όσα επαγγέλονταν
διά βίου. και έτσι το ιερομαρτυρικό στεφάνι που τον στολίζει είναι
δίκαιο, γιατί και ο αγώνας του ήταν δίκαιος και νόμιμος.
Μπορεί
να τον τιμάει το κράτος, μπορεί το Έθνος να τού στήνει ανδριάντες,
αλλά η Εκκλησία έχει άλλον τρόπο να τιμάει τα γενναία τέκνα της. Η
αγιοκατάταξη του Χρυσοστόμου καθυστέρησε, και εκείνος ο πλανεμένος
καλόγηρος φοβήθηκε πως είχε γίνει από το 1953 η οφειλόμενη εκείνη
ενέργεια της αγιοκατάταξής του. Λάθος του όμως. Έγινε μόλις το 1994. Το ότι
τότε, το '53, γινόταν λόγος για τον Άγιο Χρυσόστομο φανερώνει ακριβώς
ότι ο άγιος είχε ήδη και από παλαιότερα την θέση του στην συνείδηση των
πιστών και στην χορεία των αγίων της Εκκλησίας μας.
Το 1922 μαρτύρησε. Το 1923 το Πατριαρχείο Αλεξανδρείας προτείνει σε όλες τις Ορθόδοξες Εκκλησίες να τιμηθεί η μαρτυρική αγιότητα του Χρυσοστόμου. Ενώ το 1929, στις 24 Νοεμβρίου, ψαλλόταν μεγάλο αρχιερατικό μνημόσυνο στην Αλεξάνδρεια από τον πατριάρχη Φώτιο.«Δεν
απέμεινεν ίχνος του σώματος, μετά το τρομερόν μαρτύριον, το οποίον
υπέστη με θείαν καρτερίαν ο ιεράρχης αισθανόμενος ότι ετέλει την
στιγμήν εκείνην υστάτην λειτουργίαν, ότε το ιδικόν του σώμα ήτο το
υπέρ πολλών εκχυνόμενον… Δεν υπάρχει τάφος τοιούτου μάρτυρος Ιεράρχου» σημειώνεται στον «Πάνταινο» το επίσημο περιοδικό του Πατριαρχείου.
[...]
Νικόδημος συνθέτει άλλη Ακολουθία, που εκδίδεται, με μουσικό μάλιστα
Παράρτημα, από την Ιερά Μητρόπολη Νέας Σμύρνης καί τον τότε μητροπολίτη
κυρό Αγαθάγγελο. Η Μοναχή Ισιδώρα, της ιεράς Μονής Αγίου Ιωάννου, του
Μακρινού, συγγράφει άλλον Κανόνα προς τιμήν του Αγίου Χρυσοστόμου, με
ακροστιχίδα «Ιωνίας μέλπω μαρτύρων στίφος, Ισιδώρα», ο ηγούμενος της
Μονής Λειμώνος της Μυτιλήνης εκδίδει άλλη πάλι Ακολουθία, προς τιμήν του
μαρτυρικού Επισκόπου Ζήλων της Σαμψούντας Ευθυμίου του Αγριτέλη, στις
20 Μαΐου 1992.
Πότε λοιπόν διακόπηκε η τιμή του Αγίου Χρυσοστόμου από την Εκκλησία;
Η απόφαση της Ιεράς Συνόδου της Εκκλησίας της Ελλάδος απλά κατέγραψε
αυτές τις ενέργειες του ορθοδόξου λαού και τις επικύρωσε, με την επίσημη
Πράξη της Αγιοκατατάξεως.
Σχεδόν
κάθε πόλη έχει και τον ανδριάντα του Σμύρνης, αν και θα έπρεπε να
αυξηθούν και να πολλαπλασιαστούν και οι ιερές του εικόνες, όπως και ήδη
γίνεται. Στα εγκαίνια ενός τέτοιου ανδριάντα, ο μικρασιάτης ομιλητής
έλεγε, το 1953: «Ο ανδριάς Σου, αγιασμένη ψυχή του Σμύρνης
Χρυσοστόμου μας μεταφέρει στην μαρτυρική Ιωνία, ως ευλαβείς προσκυνητάς
των χωμάτων που άγιασε το αίμα του μαρτυρίου Σου. Η ζωή Σου ήταν γεμάτη
δράσιν, ο λόγος Σου, λόγος σοφού της Εκκλησίας ιεράρχου, η καρδία Σου
ωκεανός αγάπης. Ο θάνατός σου θάνατος μάρτυρος, παράδειγμα αυτοθυσίας
χριστιανού ποιμένος. Ο σφαγιασμός σου θα μας εμφυσά ενθουσιασμόν
θρησκευτικού μεγαλείου.»
Ο
χρόνος όμως κύλησε κι απόψε, και πρέπει να κλείσουμε αυτό το ταξίδι
μας στα κείμενα του παρελθόντος για την μαρτυρική αγιότητα του
τελευταίου μητροπολίτη Σμύρνης. Σίγουρα θα υπάρχουν κι άλλα. Από το
σεπτό Κέντρο του Φαναριού τελευταία ανακοινώθηκε πως ξεκίνησε η
ανακαίνιση του ναού του Αγίου Βούκλα, του επισκόπου Σμύρνης Αγίου
Βουκόλου. Μακάρι σύντομα να τον χαρούν όσοι επισκεφτούν εκείνα τα
αγιασμένα χώματα. Κάπου εκεί, στο γήπεδο του αθλητικού συλλόγου του
Απόλλωνα είναι θαμμένο και ό, τι απόμεινε από το πολύαθλο και πολύπαθο
σκήνωμα, με τον χρυσό σταυρό και το όνομα Χρυσόστομος. Μακάρι ο άγιος να μας δείξει τον τάφο του, όπως φανερώθηκε τότε στον μαθητή της Αθωνιάδας, στο Άγιον Όρος.
Μέχρι
τότε, οι ναοί προς τιμήν του θα αυξάνονται, στην Δράμα, στην Τρίγλια
της Μακεδονίας, στην Σάμο, στην Φλώρινα. Οι εικόνες του και οι
τοιχογραφίες θα πολλαπλασιάζονται· αυτοί που φέρουν ήδη το όνομά του και
όσοι ακολουθήσουν θα τον τιμούν με ευχαριστίες. Εμείς εκδώσαμε τον
πρώτο τόμο με Ομιλίες του στις δεσποτικές εορτές, και ετοιμάζουμε τον
δεύτερο και τον τρίτο, με ομιλίες σε εορτές αγίων και σε κοινωνικά
θέματα. Μακάρι να ξαναδεί το φως της νέας εκδόσεως και η εργασία του που αναφέρεται στις μεγάλες διαφορές της Εκκλησίας με τους ρωμαιοκαθολικούς και τους προτεστάντες, αν, φυσικά, βρεθούν χορηγοί.
Η
αγιότητα, αγαπητοί μου, μέσα στον χώρο της Εκκλησίας, είναι
οικογενειακή μας υπόθεση: «Γίνεσθε άγιοι, ότι ο πατήρ ημών άγιος εστί». Ο
Ουράνιος Πατέρας μας είναι άγιος. Η Κυρία Θεοτόκος, η μητέρα των
Χριστιανών είναι αγία και Παναγία. Ο Χριστός, ο πρεσβύτερος αδελφός
μας, είναι άγιος. Οι άγιοί μας, είναι οι αδελφοί μας που ήδη τελείωσαν
τον αγώνα και προαπολαμβάνουν τα βραβεία των κόπων τους. Και εμείς,
βρισκόμαστε στον αγωνιστικό στίβο και παλεύουμε. Όμως δεν είμαστε μόνοι,
έχουμε τις πρεσβείες και την βοήθεια όσων αγωνίστηκαν πριν από εμάς και
ξέρουν τι σημαίνει αγώνας. Αρκεί μόνον να ζητήσουμε την βοήθειά τους.
Αυτό είναι και το τέλος της αποψινής μας ομιλίας. Τα αναμμένα κάρβουνα
της μνήμης Σας βγάζουν ευωδία όταν δέχονται το λιβάνι της καρδιάς και
των δακρύων Σας.
Ζητείστε, αδελφοί μου, την πρεσβεία και την βοήθεια του δικού σας αγίου,
του δικού σας μάρτυρος και μεγαλομάρτυρος, του τελευταίου αγγέλου της
εκκλησίας της αλησμόνητης πατρίδας σας, της Σμύρνης. Και αυτός, ο
Χρυσόστομος, ταχύς εις βοήθειαν, θα σας ακούσει και θα σας ανταμείψει
για την τιμή που του κάνετε, τα μνημόσυνα και τον εορτασμό της
μαρτυρικής μνήμης του. Αμήν.
- Από την ιστοσελίδα της της Ιερά Σταυροπηγιακή Μονή Τιμίου Προδρόμου Βεροίας.
- Σημ. Εγκόλπιου: Το κείμενο παρουσιάζει κενά τόσο στις υποσημειώσεις όσο και σε δυο παραγράφους του.
Ἀντιαιρετικὸν Ἐγκόλπιον www.egolpion.com
10 ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΥ 2012
Read more: http://www.egolpion.com/smirnis_agios.el.aspx#ixzz3Cnm818Fa
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου