Σεραφείμ: Μια προσευχή του Στρατηγού Μακρυγιάννη για την Παναγία

Ο Σεβ. Μητροπολίτης Πειραιώς κ. Σεραφείμ απέστειλε την κάτωθι Ποιμαντορική Εγκύκλιο προς τον ευαγή κλήρο και τον φιλόχριστο λαό της Ι. Μητροπόλεως Πειραιώς για να αναγνωσθή κατά την εορτή του Ευαγγελισμού της Θεοτόκου.
ΣΕ αυτήν αφού εξηγεί το μήνυμα που στέλνει ο Θεός στον άνθρωπο καταλήγει με μια προσευχή του Στρατηγού Μακρυγιάννη για τη Θεοτόκο!

Ακολουθεί ολόκληρο το εόρτιο μήνυμα:
ΕΟΡΤΙΟ ΜΗΝΥΜΑ
ΤΟΥ ΣΕΒΑΣΜΙΩΤΑΤΟΥ ΜΗΤΡΟΠΟΛΙΤΟΥ
ΠΕΙΡΑΙΩΣ ΔΡΑΠΕΤΣΩΝΑΣ & ΚΑΙ ΑΓΙΟΥ ΙΩΑΝΝΟΥ ΡΕΝΤΗ
Σ Ε Ρ Α Φ Ε Ι Μ
ΕΠΙ ΤΗι ΕΟΡΤΗι ΤΟΥ ΕΥΑΓΓΕΛΙΣΜΟΥ ΤΗΣ ΘΕΟΤΟΚΟΥ 2014

Τέκνα εν Κυρίω αγαπητά,
Συχνά ο Θεός ενεργεί μέσα στην ιστορία με τρόπο ξένο προς την ανθρώπινη λογική, με τρόπο που υπερβαίνει την ανθρώπινη προσμονή. Τούτο συμβαίνει και σήμερα, κατά την μεγάλη Θεομητορική εορτή του Ευαγγελισμού της Θεοτόκου. Πολλά τα θεία παράδοξα που συνοδεύουν, και κοσμούν, και λαμπρύνουν την παρούσα πανήγυρη.
Τι να ξεχωρίσει κανείς μεταξύ των πολλών; Τι να υπογραμμίσει κανείς από τα τόσα καίρια και σωτήρια;
Την παρουσία του Αρχαγγέλου ενώπιον της Παρθένου Κόρης;
Το παράδοξο άγγελμα της ασπόρου συλλήψεως;
Την παρρησία της Μαριάμ, που με σοφία και διάκριση ερωτά και διαλέγεται για το νόημα και τη σημασία του αγγελικού ασπασμού;
Το μέγα μυστήριο της ενανθρωπήσεως του Υιού και Λόγου του Θεού, του δευτέρου προσώπου της Αγίας Τριάδος, το οποίο «δι’ ημάς τους ανθρώπους και διά την ημετέραν σωτηρίαν» συγκαταβαίνει του δικού μας δράματος, συμπονώντας και συμπάσχοντας μαζί μας έως θανάτου, λαμβάνοντας την δική μας φύση, δεχόμενος όλα τα ανθρώπινα εκτός της αμαρτίας;

Κάθε πτυχή της εορτής του Ευαγγελισμού, αποκαλύπτει τον τρόπο του Θεού, τον διάφορο και ξένο ως προς την δική μας εμπειρία. Αξίζει αληθινά να σπουδάσει κανείς αυτόν τον τρόπο του Θεού, τον πράο, τον μακρόθυμο· τον ταπεινό και ησύχιο, τον αγαπητικό· τον θυσιαστικό και σωτήριο. Κάθε λεπτομέρεια της σημερινής διηγήσεως αποκαλύπτει τούτον τον τρόπο, μαρτυρεί τούτη την αγάπη του Θεού για τον πεσόντα άνθρωπο και γι’ αυτό της πρέπει ιδιαίτερη προσοχή. Εμείς όμως σήμερα, μη μπορώντας να μιλήσουμε για πολλά, θα αρκεστούμε σε ένα από εκείνα που προκαλούν τον θαυμασμό και την απορία μας. Καί τούτο είναι η οριστική απόκριση της Παναγίας μας προς τον αρχάγγελο Γαβριήλ: «ιδού η δούλη Κυρίου· γένοιτό μοι κατά το ρήμά σου».
Οξύμωρο ηχεί το σχήμα: ελευθερία κομίζει ο αγγελος – δουλεία υπόσχεται η Παρθένος. Ο Αρχάγγελος αναγγέλει την πραγμάτωση του σχεδίου της θείας οικονομίας, που σημαίνει την ουσιαστική απελευθέρωση του ανθρώπου από την τυρρανία του διαβόλου, και η Παναγία συναινεί και συμπράττει σ’ αυτό, δηλώνοντας έτοιμη να υποταχθεί ως δούλη στο θέλημα του Κυρίου της.
Το άκουσμα γεννά την απορία. Τα ερωτήματα πολλά. Πως νοείται η ελευθερία που ο Θεός προσφέρει και πως η ελευθερία που ο άνθρωπος διεκδικεί; Σε ποιά δουλεία κατέληξε το ανθρώπινο γένος και τι σημαίνει να είναι κανείς δούλος του Θεού; Πως η Παρθένος Μαρία ως δούλη Κυρίου συντελεί καίρια και αποφασιστικά στην κατά Θεό ελευθερία μας;
Ο Θεός δημιουργεί τον άνθρωπο αληθινά ελεύθερο. Αν αναζητήσουμε την πρωταρχική έννοια της λέξεως ελεύθερος θα διαπιστώσουμε, ίσως με κάποια έκπληξη, πως σημαίνει εκείνον που δύναται να αναπτυχθεί, εκείνον που μπορεί να αυξηθεί, που δεν εμποδίζεται από το να εξελιχθεί. Σήμερα φυσικά, τούτη η ερμηνεία έχει παραγκωνιστεί πλήρως από την επικρατούσα, που θέλει ελεύθερος να είναι εκείνος που δεν υπόκειται σε οποιονδήποτε περιορισμό.
Ο Θεός λοιπόν δημιουργεί τον άνθρωπο έτσι ώστε να μπορεί να αναπτυχθεί, να εξελιχθεί και να αυξηθεί. Τούτη η αλήθεια αποκαλύπτεται στην Αγία Γραφή, στο βιβλίο της Γενέσεως, όπου φανερώνεται η πρόθεση του Τριαδικού Θεού κατά την δημιουργία: «Ποιήσωμεν άνθρωπον κατ’ εικόνα ημετέραν και καθ’ ομοίωσιν» (Γεν. 1,26). Ο άνθρωπος δηλαδή, ενώ είναι δημιούργημα κτιστό, ενώ είναι χοικός, παρά ταύτα φέρει θεία χαρακτηριστικά που τον προσκαλούν σε μια αληθινή κοινωνία με τον πλάστη του, σε μία σχέση η οποία θα τον οδηγήσει στην κατά χάρι θέωση. Η ανοδική αυτή πορεία του ανθρώπου είναι εκείνη τελικά που τον καθιστά αληθινά ελεύθερο.
Ο άνθρωπος όμως νομίζοντας πως η ελευθερία έγκειται στην δυνατότητα να κάνει ο,τι θέλει, απέρριψε τον Θεό και τον δρόμο που Εκείνος είχε προπαρασκευάσει γι’ αυτόν. Ο άνθρωπος δεν θέλησε να γίνει κατά χάριν Θεός, αλλά προτίμησε να ακολουθήσει την διαβολική προτροπή της αυτοθεώσεως. Η τραγική αυτή απόφαση του ανθρώπου εισαγάγει στην ιστορία την έννοια της δουλείας. Ο άνθρωπος πρωτίστως, στο πλαίσιο αυτό, καθίσταται δούλος του πονηρού. Ο διάβολος αποκτά εξουσία επί του ανθρώπου, τον πολεμά και τον πειράζει και έτσι εμφανίζεται η δουλεία των παθών. Ο ανθρωπος υποτάσσεται στις έξεις και τις αδυναμίες του, υποβιβάζει τον εαυτό του ολισθαίνοντας σε ένστικτα ζωώδη και ταπεινά.
Τα πάθη με τη σειρά τους παράγουν την κοινωνική δουλεία, την σκλαβιά του ανθρώπου από άνθρωπο. Η ενότητα του ανθρωπίνου γένους διαρρηγνύεται, αφού οι σχέσεις των προσώπων υποτάσσονται στην λογική της εξουσίας και της ισχύος. Η εκμετάλλευση των ισχυρότερων προς τους αδυνάτους γίνεται μια από τις κεντρικότερες συνιστώσες της ζωής. Ο άνθρωπος γίνεται αντικείμενο προς χρήση, η ζωή του δεν έχει νόημα και αξία.
Όμως, η τραγικότερη διάσταση της δουλείας, την οποία γνώρισε ο άνθρωπος μετά την πτώση, είναι αυτή του θανάτου. Εκείνος που δημιουργήθηκε από τον Θεό για να Του ομοιάσει, για να ζεί ατελεύτητα μέσα στο φως της χάριτος, εκείνος «ως άνθος μαραίνεται και ως όναρ παρέρχεται», εκείνος διαλύεται «εις τα εξ ων συνετέθη». Ο θάνατος γίνεται ο μεγάλος εχθρός του ανθρώπου, τον οποίο δεν έχει ούτε τη δύναμη, ούτε τον τρόπο να αντιμετωπίσει.
Η κατάσταση αυτή της δουλείας, γλαφυρά περιγράφεται στην Παλαιά Διαθήκη, μέσα από την ιστορία του Ισραηλιτικού λαού. Η δουλεία του Ιωσήφ του Παγκάλου, η τυρρανία της Αιγύπτου, η βαβυλώνια αιχμαλωσία, έρχονται με τρόπο συμβολικό να αποκαλύψουν την κατάσταση του πεσόντος ανθρώπου. Τα βάσανα και τα δεινά του Ισραήλ, μαρτυρούν τα παθήματα ολοκλήρου του ανθρωπίνου γένους.
Εκεί όμως στην Παλαιά Διαθήκη, συναντούμε και πρόσωπα τα οποία αντιστέκονται σθεναρά στη δουλεία του πονηρού. Είναι οι δούλοι του Θεού, οι δίκαιοι και οι προφήτες. Είναι εκείνα τα πρόσωπα τα οποία, παρά την τραγική απόσταση που χώριζε τον άνθρωπο από τον Θεό, δεν έπαυσαν ποτέ να Τον αποζητούν, δεν απώλεσαν την ελπίδα της θείας κοινωνίας και συναναστροφής. Καί επειδή ο Θεός ποτέ δεν εγκαταλείπει εκείνον που Τον αναζητά, όχι μόνο καταδέχτηκε να σχετιστεί μαζί τους, αλλά και τους κατέστησε σκεύη εκλογής, προδρόμους της ελεύσεως του Υιού Του στον κόσμο.
Μεταξύ των προσώπων αυτών ιδιαίτερη θέση κατέχει ο προφήτης Ησαίας, ο οποίος μίλησε με μεγάλη ενάργεια για το πρόσωπο του Μεσσίου.
Φωτιζόμενος από το Πανάγιο Πνεύμα προανήγγειλε την εκ Παρθένου γέννηση του Λυτρωτού. Ανάμεσα στις χριστολογικές προφητείες του Ησαίου συναντούμε και αυτήν κατά την οποία ο Μεσσίας εμφανίζεται ως «ο πάσχων δούλος του Θεού». Στην προφητική αυτή ενόραση του Ησαίου, ο Ευαγγελιστής Λουκάς θα αναγνωρίσει τον εσταυρωμένο Ιησού Χριστό. Ο σαρκωμένος Λόγος είναι ο κατ’ ουσίαν «δούλος του Θεού».
Όποιος επιθυμεί να γνωρίσει τον Θεό, οφείλει να μετέχει στην δουλεία του Υιού Του. Τούτη όμως η δουλεία καμία σχέση δεν έχει με την καταδυνάστευση και την τυρρανία. Είναι ένας άλλος τρόπος ύπαρξης από αυτόν που ο άνθρωπος γνωρίζει. Είναι ο τρόπος της αγαπητικής αυτοπαράδοσης στον Θεό, της πίστεως και της εμπιστοσύνης, της υπακοής και της ταπεινώσεως, της διακονίας και της θυσίας. Τούτα τα στοιχεία δεν προέρχονται από τον κόσμο και γι’ αυτό δεν τα συναντούμε συχνά σε αυτόν. Έχουν θεία προέλευση και καταγωγή. Μας παραπέμπουν στο μυστήριο της Παναγίας Τριάδος, και στην αίδιο σχέση των Προσώπων Της.

Όλα όσα προαναφέρθηκαν για την ελευθερία και την δουλεία είναι ικανά να φωτίσουν και να εξηγήσουν την στάση και την απόκριση της Παναγίας Παρθένου κατά τον Ευαγγελισμό της υπό του Γαβριήλ. Στην κομβική αυτή στιγμή για την ανθρώπινη μοίρα, ο Θεός ζητά από τον άνθρωπο να συναινέσει και να συνεργήσει στο μυστήριο της σωτηρίας του. Ο Θεός επιθυμεί διακαώς να αποκαταστήσει τον άνθρωπο, αλλά σεβόμενος την ελευθερία του δεν τον οδηγεί βίαια σε μία σωτηρία, την οποία εκείνος δεν θέλει. Γι’ αυτό η αποστολή του Αρχαγγέλου δεν είναι τυπική αλλά ουσιαστική. Κομίζει ένα ερώτημα προς το ανθρώπινο γένος: Βούλεσαι την σωτηρία που Εγώ σού προσφέρω; Αποδέχεσαι τον δικό Μου τρόπο; Ήλθες εις εαυτόν, μετανόησες για την φυγή σου; Επεθύμησες την επιστροφή στην πατρική οικία;
Στο πρόσωπο της Μαριάμ όλη η ανθρωπότητα αποκτά φωνή και λόγο. Μα ποιά απάντηση μπορεί να σταθεί πληρέστερα μπροστά στο ύψος τούτων των θείων ερωτημάτων, πέρα από την απάντηση που δίδει η Παναγία μας: «ιδού η δούλη Κυρίου· γένοιτό μοι κατά το ρήμά σου».
Δούλη Κυρίου η Παναγία μας και τούτο σημαίνει πως συγκαταλέγεται στην χορεία των δούλων του Θεού της Παλαιάς Διαθήκης, που από τις απαρχές των βασάνων του ανθρωπίνου γένους μέχρι και τους καιρούς Της, κινήθηκαν αντίθετα στο ρεύμα, επιδιώκοντας την σχέση και την ένωση με τον Θεό. Η ταπεινή κόρη της Ναζαρέτ αχθοφορεί την προσμονή και την ελπίδα των δικαίων και των προφητών. Στα λόγια Της διακρίνονται και οι δικές τους φωνές και γι’ αυτό η απόκριση της Παρθένου μεταποιείται σε αίνο, σε άσμα εορταστικό: «Αινείτε το όνομα Κυρίου, αινείτε, δούλοι, Κύριον. Αλληλούια».
Δούλη Κυρίου η Παναγία μας και τούτο σημαίνει πως αρνήθηκε την δουλεία του πονηρού και των παθών. Αγάπησε τον ακηλίδωτο βίο, την αρετή και την άσκηση. Η Παρθενία για την Μαρία δεν φανερώνει απλά και μόνο την συμμόρφωσή Της σε κάποιο ηθικό πρόσταγμα, αλλά είναι ένα πέρασμα στον τρόπο ύπαρξης που ο Θεός προόριζε για τον άνθρωπο προ της πτώσεως. Εκεί πάθη και φθορά και θάνατος δεν υπάρχουν. Γι’ αυτό ούτε η σύλληψη, ούτε η κυοφορία, ούτε ο τόκος της Παναγίας δεν συνοδεύεται από σωματική οδύνη και φθορά.
Δούλη Κυρίου η Παναγία μας και τούτο σημαίνει πως δέχεται στα σπλάγχνα της τον αληθινό Μεσσία του κόσμου, το δεύτερο πρόσωπο της Αγίας Τριάδος, τον Υιό και Λόγο, τον πάσχοντα δούλο του Θεού. Καί ακριβώς επειδή αληθινά Θεοτόκο την καλούμε και την αναγνωρίζουμε, δεν θα μπορούσε και εκείνη να μην είναι δούλη Κυρίου. Η αποδοχή αυτή της δουλείας μαρτυρεί την αληθινή οικειότητα και σχέση και συγγένεια της Θεοτόκου μετά του Υιού και Θεού Της.
Δούλη Κυρίου η Παναγία μας και τούτο σημαίνει πως είναι η πρώτη μέσα στην Εκκλησία η οποία βάδισε αυτόν τον δρόμο της επιστροφής στην κοινωνία με τον Θεό. Μετά από αυτήν ακολούθησαν πολλοί. Διαβάζουμε στις επιστολές των Αποστόλων: «Συμεών Πέτρος, δούλος και απόστολος ᾿Ιησού Χριστού», «Παύλος δούλος Θεού, απόστολος δε Ιησού Χριστού», «Ιάκωβος, Θεού και Κυρίου Ιησού Χριστού δούλος». Οι Απόστολοι, οι θεοφόροι Πατέρες, οι πολύαθλοι μάρτυρες, οι όσιοι ασκητές της Εκκλησίας μας ονομάζουν τους εαυτούς τους δούλους Θεού. Μα και όλοι εμείς, τα μέλη της Ορθοδόξου Εκκλησίας ως δούλοι Θεού λογιζόμαστε, και έτσι καλούμαστε κατά την μετοχή μας στα ιερά μυστήρια του Θεού, «βαπτίζεται ο δούλος του Θεού, χρίεται ο δούλος του Θεού, στέφεται ο δούλος του Θεού, μεταλαμβάνει ο δούλος του Θεού…». Ως δούλοι προσερχόμαστε ενώπιον του Θεού και εκείνος μας προσλαμβάνει ως υιούς και θυγατέρες Του, όπως έπραξε και κατά την επιστροφή του Ασώτου της παραβολής. Καί τούτη την αποκατάσταση και καταξίωση την οφείλουμε στην Μητέρα του Δεσπότου Χριστού και Μητέρα όλων μας, στην Θεοτόκο Παρθένο.
Ας απευθύνουμε προς την Παναγία μας κλείνοντας, μια προσευχή που συνέγραψε προς τη Θεοτόκο ο Στρατηγός Μακρυγιάννης, για να τιμήσουμε την μνήμη του μεγάλου ανδρός, αλλά και όλων των αγωνιστών της Επαναστάσεως του 1821, επωνύμων και ανωνύμων, αλλά και γιατί οι απλοί του λόγοι και οι θερμές του παρακλήσεις έχουν μια τραγική επικαιρότητα στην εποχή μας κατά την οποία ο λαός μας δοκιμάζεται από άλλες δουλείες εξωτερικές και εσωτερικές και η ελευθερία παραμένει το μεγάλο ζητούμενο:
«Θεοτόκε, μητέρα του παντός, το καύχημα της παρθενίας, το καύχημα της αρετής και τα πάντα της αγαθότης, προστρέχομεν οι αμαρτωλοί, οι αδύνατοι, εις εσπλαχνίαν της αγαθότης σου, να λυπηθείς τους αθώους εκείνους οπού φέρνουν την αμαρτωλή τους προσευχή ειλικρινώς εις τον παντουργόν και εις την βασιλείαν του, εκείνους οπού ’τρεξαν ξιπόλυτοι και γυμνοί, εκείνους οπού αφήσαν χήρες και αρφανά, εκείνους οπού ’χυσαν το αίμα τους, κατά τον όρκον τους, ν’ αναστηθεί διά της δυνάμεως του Παντοκράτορα η σκλαβωμένη τους πατρίδα και να λαμπρυθεί ο Σταυρός της Ορθοδοξίας, και δι’ αυτόν τον όρκον αυτείνοι πέθαναν δι αυτείνη την πατρίδα και θρησκεία, και θυσίασαν και το έχει τους, και πολλών οι γυναίκες τους, τα παιδιά τους, οι συγγενείς τους διακονεύουν και ταλαιπωρούνται ξυπόλυτοι, γυμνοί, νηστικοί στα σοκάκια εκείνης της ματοκυλισμένης πατρίδος οπού ζύμωσαν οι γονέοι τους και οι συγγενείς τους με το αίμα τους, και την γοδέρουν σήμερα και την τρώνε και την προδίνουν οι γουρνόλυκοι με τ’ ακονισμένα δόντια και οι σύντροφοί τους αυτεινών οι τοιούτοι. Θεοτόκο, μήτηρ του παντός, αυτούς τους αθώους να λυπηθείς, αυτούς τους γυμνούς και ταλαίπωρους… Προστρέχομεν οι αμαρτωλοί, οι ανάξιοι δούλοι σου και οι σκλάβοι σου εις το έλεός σου και εις την εσπλαχνίαν σου…».
Είθε, η ευλογία της υπεραγίας Θεοτόκου της υπερμάχου Στρατηγού, της όντως Ελευθερωτρίας να χαριτώνη όλους και το Γένος μας και την οικουμένη.
Χρόνια πολλά και ευλογημένα!
Ο ΜΗΤΡΟΠΟΛΙΤΗΣ ΣΑΣ
+ ο Πειραιώς ΣΕΡΑΦΕΙΜ

ΠΗΓΗ: