Η Αρετή της Διάκρισης

 

Το γεγονός ότι καρπός της διάκρισης είναι η Κοινωνία, είναι αυταπόδεικτο στον χαρισματικό άνθρωπο. Ο σύγχρονος κόσμος βιώνει έντονο πρόβλημα στις διαπροσωπικές -όπως αναφέρονται- σχέσεις. Τούτο το βασανιστικό πρόβλημα, στον κεκτημένο διακρίσεως άνθρωπο δεν υφίσταται καθόσον δεν υπάρχει ίχνος κενοδοξίας στην ζωή του[14]. Ο λόγος είναι ένας και μοναδικός:

έχει ξεφύγει από τις διαπροσωπικές σχέσεις και βιώνει απόλυτα προσωπική σχέση με τον κάθε πλησίον είτε είναι αδελφός είτε είναι εχθρός. Ο έχων διάκριση επίσταται πως η σχέση με τον συνάνθρωπο, με την κάθε εικόνα του Θεού, χρειάζεται κατανόηση, πλησίασμα και άγγιγμα. Χρειάζεται ευγένεια, συνεργασία, κατανόηση και καταδεκτικότητα. Σαφώς δε, γνωρίζει πως τίποτα από αυτά δεν είναι εφικτό αν δεν υπάρχει πνεύμα θυσίας υπέρ του άλλου[15].
Σήμερα ο άνθρωπος επιχειρεί στην ουσία να αυτοπροσδιοριστεί μέσα από την αντίδραση. Ασκεί πιέσεις σε ανελεύθερες προς τους πλησίον τακτικές, με στόχο τον προσδιορισμό του. Έτσι, μέσα από μια πρακτική ανελεύθερου εξαναγκασμού προς τον άλλον, αποδεικνύεται αφιλάδελφος[16].  Ο έχων διάκριση βρίσκεται σε καταλλαγή με τον εαυτό του και δεν αντιδρά όχι επειδή αδυνατεί, αλλά διότι στην κατά Θεόν ζωή που έχει επιλέξει, διακρίνει πως αν αντιδράσει θα φέρει τον πλησίον σε κατάσταση οργής[17] και άρα θα τον απομακρύνει ακόμα περισσότερο από την κατά Θεόν τελείωση[18]. Γι΄ αυτό πολλές φορές η διάκριση σιωπά τόσο δυνατά που σκίζει τον απόηχο της αμαρτίας και όταν αποφασίσει να μιλήσει ξεκινά πάντα με το «Κύριε Ελέησον με τον αμαρτωλό». Τούτο διότι η διάκριση επιβάλλει την αγάπη, ως το ουσιαστικότερο μέτρο κοινωνίας[19].
Σε αυτό το περιβάλλον εκμηδενίζονται οι υπερβολές στην βάση της αρετής της ταπείνωσης[20]. Της ταπείνωσης που διακρίνεται αυτοτελής και ουσιαστική ως βιωματικός κανόνας ζωής, απαλλαγμένος από κάθε άλλο στοιχείο που περιβάλλεται το ψευδο-πρόσχημα μιας ψευδο-ταπείνωσης  αποπροσανατολίζοντας από την πορεία της θέωσης[21]. Η κάθε υπερβολή εκτρέπει τον άνθρωπο γιατί εγωκεντρικά απομακρύνει την ψυχή από την ταπείνωση και χωρίς ταπείνωση δεν γίνεται να υπάρχει εφαρμογή του θείου θελήματος, εφόσον το ίδιον θέλημα του ανθρώπου θεοποιείται στον ατομικό εγωισμό. Τούτο, διότι χάνεται στον άνθρωπο ο αγνός λογισμός που συγκατατίθεται εξ΄ ολοκλήρου στο θείο θέλημα, μέσα από μια ανούσια συγκατάβαση στην κτιστότητα[22].
Ο άνθρωπος της διάκρισης απαλλάσσεται από αυστηρότητες γιατί είναι γνώστης πως η μετάνοια, η συγχωρητικότητα και η αγάπη είναι δώρα Θεού που υπερβαίνουν την αμαρτία ανώδυνα, ανεπαίσχυντα και ειρηνικά, διασφαλίζοντας πάντα αγαθή απολογία ενώπιον του Θεού. Με αυτή την λογική η διάκριση δεν παράγει πόνο, δεν φανερώνει τιμωρίες, δεν οδηγεί σε πνευματική κόπωση, δεν επιδεινώνει την όποια κακώς κείμενη κατάσταση. Ουσιαστικά η διάκριση σώζει και δεν κολάζει, αναγνωρίζοντας ότι όλοι οι άνθρωποι είναι πλάσματα Θεού[23] που ο ευσεβής, θεοφιλής και εγκρατής Χριστιανός οφείλει να τα τιμά ως εικόνες Θεού[24].


Η αγωνία απόκτησης αρετών, ο εγωκεντρικός στόχος μιας κατ’ ανάγκην τελείωσης, η αρρωστημένη  ακατάστατη πορεία στην πνευματική ζωή, παρουσιάζουν τον χριστιανό σε έναν ατομικό αυτοσκοπό, που διασπά την κοινωνία με τον πλησίον και τον Θεό. Ουσιαστικά στις περιπτώσεις αυτές, ο άνθρωπος στηριζόμενος στις δικές του δυνάμεις, απομακρύνεται από την σωτηριολογική έννοια της πίστης, καθόσον ξεχνά να αποθέσει την ζωή του στην Πρόνοια του Θεού. Η διάκριση σε αυτόν τον παραλογισμό είναι το λογικό αντιστάθμισμα κοινωνίας με το Λόγο, που απομακρύνει τον άνθρωπο από τον όλεθρο της στείρας και αντιπαραγωγικής πνευματικής ζωής[25].
[Συνεχίζεται]

[14] Ιωάννου του Σιναΐτου, Ουρανόδρομος Κλίμαξ, Λόγος Εικοστός Πρώτος, Περί κενοδοξίας, PG 88,948,  «Κενοδοξία εστί κατά μεν το είδος φύσεως εναλλαγή, και ηθών διαστροφή, και παρατήρησις μέμψεως· κατά δε την ποιότητα, καμάτων σκορπιστήριον, ιδρώτων απώλεια, θησαυρού επιβουλή, απιστίας έκγονος, υπερηφανίας πρόδρομος, εν λιμένι ναυάγιον, εν άλωνι μύρμηξ, λεπτός μεν υπάρχων, παντί δε καμάτω και καρπώ επιβουλεύων· αναμένει μύρμηξ τελεσθήναι τον σίτον, και κενοδοξία συναχθήναι τον πλούτον. Ο μεν γαρ χαίρει ίνα κλέψη, η δε ίνα σκορπίση· πνεύμα απογνώσεως χαίρει θεωρούν πληθυνομένην κακίαν· πνεύμα δε κενοδοξίας πληθυνομένην αρετήν· θύρα γαρ του προτέρου τα πλήθη των τραυμάτων· του δε δευτέρου, ο πλούτος των καμάτων».

[15] Ιωάννου του Σιναΐτου, Ουρανόδρομος Κλίμαξ, Λόγος ΄Ογδοος, Περί αοργησίας και πραότητος, PG 88, 832-833, « Αρχή της μακαρίας ανεξικακίας εν πικρία και οδύνη ψυχής τας ατιμίας καταδέχεσθαι. Μεσότης δε αλύπως εν ταύταις διακείσθαι· τελείωσις δε, είπερ και έστιν, ως ευφημίας ταύτας λογίζεσθαι. Χαίροις ο πρότερος, έρρωσο ο δεύτερος, μακάριος εν Κυρίω και αγαλλιώ ο τρίτος· ελεεινόν επεσημηνάμην εν οργίλοις θέαμα, εξ οιήσεως λεληθότως αυτοίς συμβαίνον, οργιζόμενοι γαρ δια την ήτταν, πάλιν ωργίζοντο· και πτώματι πτώμα εκδιωκόμενον ορών εθαύμαζον· και αμαρτίαν αμαρτία διεκδικούντας ηλέουν θεώμενος, και δαιμόνων πανουργίαν εκπληττόμενος, της εαυτού ζωής μικρού δειν απεγίνωσκον».

[16]Ιωάννου του Σιναΐτου, Ουρανόδρομος Κλίμαξ, Λόγος Ένατος, Περί μνησικακίας, PG 88,843-844, «Εστερήθη οικτιρμών· εις πόνους και ιδρώτας δια συγχώρησιν εαυτούς τινες εκδεδώκασιν· αμνησίκακος δε ανήρ προκατελάβετο τούτους· είπερ άφετε συντόμως, και αφεθήσεται ημίν πλουσίως· της γνησίας η αμνησικακία τεκμήριον· ο δε ταύτην κατέχων, και μετανοείν δοκών, όμοιός εστι τω καθ’ ύπνους τρέχειν δοκούντι. Είδον μνησικάκους περί αμνησικακίας· άλλοις μνησικάκοις παραινέσαντες και τους οικείους λόγους εντραπέντες, του πάθους επαύσαντο. Μηδείς ψιλόν πάθος την εσκοτισμένην ταύτην υπονοήσοιτο· πέφυκε γαρ πολλάκις και μέχρι των πνευματικών ανδρών επεκτείνεσθαι».

[17] Ιωάννου του Σιναΐτου, Ουρανόδρομος Κλίμαξ, Λόγος Ένατος, Περί μνησικακίας, PG 88,841, «Ο παύσας οργήν ανείλε μνησικακίαν· του γαρ πατρός ζώντος τεκνογονία γίνεται· ο κτησάμενος αγάπην, εξενίτευσε μήνιδος·ο δε εχθραίνων, κόπους ακαίρους εαυτώ συναθροίζει· τράπεζα απρόσεκτος μήτηρ παρρησίας, και δια θυρίδος αγάπης εισπηδήσει γαστριμαργία».

[18] Ιωάννου του Σιναΐτου, Ουρανόδρομος Κλίμαξ, Λόγος ‘Ογδοος, Περί αοργησίας και πραότητος, PG 88,828, « Οργή εστιν επιθυμία κακώσεως του παροξύνοντος. Οξυχολία εστίν έξαψις καρδίας αχρόνως γινομένη. Πικρία εστίν ανήδονος κίνησις εν ψυχή συγκαθημένη.Θυμός εστιν ευμετάβολος κίνησις ηθών, και ψυχής ασχημοσύνη.».

[19] Ιωάννου του Σιναΐτου, Ουρανόδρομος Κλίμαξ, Λόγος Εικοστός Πρώτος, Περί κενοδοξίας, PG 88,948, «Όταν ακούσης ότι ο πλησίον σου και ο φίλος ελοιδόρησέ σε απόντα, η παρόντα, τότε την αγάπην ένδειξαι επαινέσας αυτόν· μέγα το αποσείσασθαι εκ της ψυχής έπαινον ανθρώπων· μείζον δε, έπαινον δαιμόνων. Ταπεινοφροσύνην έδειξεν, ουχί εαυτόν ευτελίζων (πως γαρ εαυτόν ου βαστάσει;) αλλ  ὁ παρ  ἑτέρου ονειδισθείς, και την αγάπην αυτού μη μειώσας. Επεσημεινάμην τον της κενοδοξίας δαίμονα λογισμούς αδελφώ υποβάλλοντα, και ετέρω τούτους αποκαλύψαντα, κακείνω τα εγκάρδια αυτού ειπείν παρασκευάσαντα, και ως προγνώστην λοιπόν τούτον μακαρίζοντα. Έστι δε ότε και αυτών των του σώματος μελών εφαπτόμενος παλμούς ποιείν ο ανόσιος πέφυκεν».

[20] Ιωάννου του Σιναΐτου, Ουρανόδρομος Κλίμαξ, Λόγος Εικοστός Πέμπτος, Περί ταπεινοφροσύνης, PG 88, 996, «Ταπείνωσίς εστι βασιλείας πύλη, τους πλησιάζοντας εισάγουσα. Δια ταύτης οίμαι τον Κύριον ειρηκέναι τον εισιόντα, ότι και εισελεύσεται και εξελεύσεται αφόβως εκ του βίου, και νομήν ευρήσει, και χλόην εν τω παραδείσω· πάντες όσοι ήλθον δι’ ετέρας εν τω σχήματι, κλέπται εισί της εαυτών ζωής και λησταί. Συζητούντες εαυτούς οι καταλαβείν βουλόμενοι, μη διαλίπωμεν, καν εν αισθήσει ψυχής τον πλησίον πάντα προύχειν ημών οιώμεθα εγγύς το έλεος».

[21] Ιωάννου του Σιναΐτου, Ουρανόδρομος Κλίμαξ, Λόγος Εικοστός Πέμπτος, Περί ταπεινοφροσύνης, PG 88, 996, «Άλλο συντριμμός, και άλλο επίγνωσις, και άλλο ταπείνωσις. Συντριμμός εστι πτώματος γέννημα. Ο γαρ πίπτων συντρίβεται και απαρρησίαστος εν προσευχή μετ’ επαινουμένης αναιδείας παρίσταται, ράβδω ελπίδος ως συντεθλασμένος επιστηριζόμενος, και εν αυτή τον κύνα της απογνώσεως διώκων. Επίγνωσίς εστιν ασφαλής των οικείων μέτρων, και ψιλών πταισμάτων αρέμβαστος μνήμη και κατάληψις. Ταπείνωσίς εστι διδαχή Χριστού νοερά νοητώς τοις καταξιουμένοις εν τω ταμιείω της ψυχής θαλαμευομένη, και λόγοις αισθητοίς ούσα απρόσιτος».

[22] Ιωάννου του Σιναΐτου, Ουρανόδρομος Κλίμαξ, Δέκατος Πέμπτος, Περί αγνείας, PG 88, 880, «Αρχή μεν αγνείας ασυγκατάθετος λογισμός, και ανείδωλοι δια χρόνων εκκρίσεις. Μεσότης αγνείας, φυσικαί κινήσεις επί πλήθει βρωμάτων, και μόνων ανειδώλως συνιστάμεναι, και ρεύσεως απηλλαγμέναι. Τέλος δε, νέκρωσις σώματος προθανόντων λογισμών.

[23] Ιωάννου του Σιναΐτου, Ουρανόδρομος Κλίμαξ, Πρώτος, Περί αποταγής, PG 88, 632, «Πάντων των προαιρουμένων ο Θεός πάντων η ζωή· πάντων η σωτηρία πιστών, απίστων· δικαίων, αδίκων· ευσεβών, ασεβών· απαθών, εμπαθών· μοναχών, κοσμικών· σοφών, ιδιωτών· υγιών, ασθενών· νέων, προβεβηκότων. Ώσπερ φωτός χύσις, και ηλίου θέα, και αέρων εναλλαγή, και αλλοίωσις ουκ έστιν· Και τούτο δε ποιών ο Θεός πολλάκις “Ου γαρ προσωποληψία παρά Θεώ”. Ασεβής εστιν, φύσις λογική, θνητή, εκουσίως την ζωήν αποφεύγουσα, και τον οικείον Ποιητήν, τον αεί όντα, ουκ όντα λογιζομένη.»

[24] Ιωάννου του Σιναΐτου, Ουρανόδρομος Κλίμαξ, Πρώτος, Περί αποταγής, PG 88, 632, «Χριστιανός εστιν, μίμημα Χριστού κατά το δυνατόν ανθρώπων, λόγοις, και έργοις, και εννοία εις την αγίαν Τριάδα ορθώς και αμέμπτως πιστεύων. Θεοφιλής εστιν ο πάντων των φυσικών και αναμαρτήτων εν μετουσία υπάρχων· και των κατά δύναμιν αγαθών μη αμελών. Εγκρατής εστιν ο εν μέσω πειρασμών, και παγίδων, και θορύβων απηλλαγμένου τρόπους πάση δυνάμει μιμείσθαι φιλονεικών.

[25] Ιωάννου του Σιναΐτου, Ουρανόδρομος Κλίμαξ, Λόγος Εικοστός Πέμπτος, Περί ταπεινοφροσύνης, PG 88, 1000,  «ο ταπεινόνους πάντοτε το εαυτού θέλημα ως πλάνον βδελύττεται· και εν τοις αιτήμασιν αυτού τοις προς Κύριον, πίστει αδιστάκτω τα προσήκοντα μανθάνειν, και υπακούειν πέφυκεν· ου τη πολιτεία προσέχων των διδασκάλων· αλλά Θεώ αναθείς την μέριμναν, τω και δι’ όνου επί του Βαλαάμ τα χρειώδη διδάξαντι. Καν άπαντα ο τοιούτος εργάτης κατά Θεόν και ποιή, και νοή, και φθέγγηται, ουδ  οὕτως εαυτώ αποδίδωσι· σκόλοψ και βάρος τω ταπεινώ το οικειόπιστον· ώσπερ τω υπερηφάνω το ετερόλεκτον».

Βασίλειος Γκρίλλας

ΠΗΓΗ
ΠΗΓΗ:http://www.pentapostagma.gr/2014/01/%CE%B7-%CE%B1%CF%81%CE%B5%CF%84%CE%AE-%CF%84%CE%B7%CF%82-%CE%B4%CE%B9%CE%AC%CE%BA%CF%81%CE%B9%CF%83%CE%B7%CF%82.html?utm_source=feedburner&utm_medium=email&utm_campaign=Feed%3A+pentapostagma+%28%CE%A0%CE%95%CE%9D%CE%A4%CE%91%CE%A0%CE%9F%CE%A3%CE%A4%CE%91%CE%93%CE%9C%CE%91%29