ΤΑ ΧΡΙΣΤΟΥΓΕΝΝΑ ΤΩΝ ΝΑΖΙ - ΤΟ ΘΡΗΣΚΕΥΤΙΚΟ ΠΝΕΥΜΑ ΤΗΣ «ΕΚΚΛΗΣΙΑΣ ΤΟΥ ΡΑΙΧ»

ΤΑ  ΧΡΙΣΤΟΥΓΕΝΝΑ  ΤΩΝ  ΝΑΖΙ

ΤΟ ΘΡΗΣΚΕΥΤΙΚΟ ΠΝΕΥΜΑ

ΤΗΣ «ΕΚΚΛΗΣΙΑΣ ΤΟΥ ΡΑΙΧ»

 Ελένης Παταρίδου

    Είναι Δεκέμβριος του 1936 και η σκιά του πολέμου δεν έχει πέσει πάνω από τους Γερμανούς, οι οποίοι ζουν τα τέταρτα Χριστούγεννα από τότε που το Εθνικοσοσιαλιστικό Κόμμα του Χίτλερ ήρθε στην εξουσία και ξεκίνησε τη μεταμόρφωση της Γερμανίας.

Οι δρόμοι στις πόλεις είναι γεμάτοι από ανθρώπους που αγοράζουν πράγματα της τελευταίας στιγμής. Οι ήχοι από τα κάλαντα ακούγονται στον αέρα. Οι άνθρωποι εύ­χονται ο ένας στον άλλον «Καλά Χριστούγεννα», καθώς στέκονται μπροστά σε ένα μεγάλο δέντρο, πλούσια διακοσμημένο, που στην κορυφή του στέκεται μια τερά­στια σβάστικα...

    Έχουμε την τάση να σκεφτόμαστε τη σχέση μεταξύ οργανωμένης Εκκλησίας και ο­λοκληρωτικών καθεστώτων σαν κάτι στο οποίο η ελευθερία της θρησκευτικής πί­στης και έκφρασης έχει κατασταλεί στο όνομα της ενότητας του κράτους. Αλλά αν αυτό ισχύει, τότε τι ακριβώς συμβαίνει στην παραπάνω σκηνή - κάτι που συνέβαινε σε κάθε γερμανική πόλη από το 1933 έως το 1943;

Αποκαλύπτει η αντικατάσταση του σταυρού από τη σβάστικα ένα μετασχηματισμό μιας χριστιανικής γιορτής σε μια παγανιστική ιεροτελεστία, μια ιδιοποίηση μιας δημοφιλούς παράδοσης για πολιτικούς σκοπούς ή μια ανησυχητική συνύπαρξη των παραδοσιακών χριστουγεννιάτικων διασκεδάσεων του γερμανικού λαού και των προσταγών των νέων του αφεντικών;

Μια Νέα Θρησκεία;

Το Τρίτο Ράιχ του Χίτλερ συχνά έχει περιγραφεί σαν μια θρησκευτική κίνηση και είναι εύκολο να δούμε γιατί: ένα πολιτικό κόμμα του οποίου ηγείται ένας άνθρω­πος με ένα μεσσιανικό όραμα για το λυτρωμό της υιοθετημένης πατρίδας του κατέκτησε την εξουσία και έθεσε ως στόχο την αποτελεσματική μεταμόρφωση της κοινωνίας.

Ακόμη και τότε κάποιοι σχολιαστές σύγκριναν το Ναζισμό με θρησκεία: ένα ανώ­νυμο μέλος το εξόριστου Κοινωνικού Δημοκρατικού Κόμματος έγραψε τον Απρί­λιο του 1937 ότι το αποτέλεσμα του Εθνικοσοσιαλισμού ήταν μια «Εκκλησία-κράτος» ή μια «Αντι-Εκκλησία» με τα δικά της δόγματα και τελετουργικά, που απαιτούσε ολοκληρωτική αφοσίωση και πίστη από τα μέλη της. Το 1938 ο φιλόσοφος της ιστορίας Eric Νoegelin δημοσί­ευσε τo έργο του Οι Πολιτικές θρησκείες, όπου αναφέρει ότι φαινόμενα όπως ο Εθνικοσοσιαλισμός λειτουργούσαν ως ψευδοθρησκείες ακόμα και όταν αντικατέστησαν με πραγματικές παρωδίες τα θρησκευτικά τυπικά, δημιoυργώντας ένα «εκκλησίασμα από πιστούς» από το οποίο στέρησαν όλα τα αυθεντικά ηθικά στηρίγματα. 

Μετά τον πόλεμο, ο Norman Cohn αποκάλεσε τον Εθνι­κοσοσιαλισμό -με τις υποσχέσεις του για χιλιόχρονο Ράιχ και την ανάδειξη των Εβραίων ως δυνάμεων του Κα­κού- μια μορφή της χιλιετούς πίστης, ενώ η ανάλυση της ναζιστικής εικονογραφίας, τέχνης και αρχιτεκτονικής αποκάλυψε την έκταση στην οποία το καθεστώς σχεδίασε πάνω στη θρησκευτική βάση τη δική του αντίληψη της εθνικής ταυτότητας και τη χρησιμότητα της στη λατρεία του Φύρερ.

Αλλά ενώ οι Ναζί είχαν σφετεριστεί πολλές από τις πτυχές της ζωής, συνήθως ήταν επιφυλακτικοί για τις τελετουργίες των

 δύο δογμάτων της Γερμανίας - τον Προτεσταντισμό και το Ρωμαιοκαθολικισμό.

Ο Χίτλερ ξεκαθάρισε ότι δεν είχε πρόθεση να μετατρέψει το Εθνικοσοσιαλιστικό Κόμμα σε μια θρησκευτική κίνηση...

Το γεγoνός ότι τα γερμανικά κρατίδια είχαν διαιρεθεί με­τά τη Μεταρρύθμιση σήμαινε ότι μια από τις προκλήσεις για τους Ναζί ήταν να ενώσουν το έθνoς και να γεφυρώσουν αυτή τη θρησκευτική διαίρεση. Μια από τις στρατη­γικές ήταν να αξιοποιήσουν τα ιδεώδη «αίμα και γη» της φυλής και του έθνους και να τοποθετήσουν το ναζιστικό κράτος υπεράνω των δύο δογμάτων.

Υπήρχε μια ελαφριά προτίμηση προς κάποιες προτεσταντικές ομάδες -οι οποίες «έπαιζαν» με τον Πανγερμανισμό πολύ πριν οι Ναζί καταλάβουν την εξουσία- παρά στην Καθολική Εκκλησία, αλλά ο Χίτλερ ήθελε με οποιοδήποτε κόστος να αποφύγει τη σύγκρουση με κάποιο από αυτά: «Χρειάζομαι τους Βαβαρούς Καθολικούς όσο και τους Πρώσους Προτεστάντες για να υψώσουμε μια σπου­δαία πολιτική κίνηση» έλεγε.

Δεν υπήρχε σκοπός να αντικαταστήσει τα δύο δόγματα με μια «εθνική θρησκεία». Ο Χίτλερ πιθανόν είχε ονειρευτεί τουλάχιστον την ένωση των ανόμοιων προτεσταντικών δογμάτων εντός μιας «Εκκλησίας του Ράιχ». Αλλά έβλεπε πως υπήρχε μικρή συμπάθεια γι’ αυτά ανάμεσα στα μέλη του κόμματος, που επιθυμούσαν την αντικατάσταση του Χριστιανισμού με μια νέα «εθνική» θρησκεία.

Από νωρίς, όσο ήταν κρατούμενος στη φυλακή Landsberg, όπου έγραψε το Ο Αγών μου, εμφανίζεται να έχει αποφασίσει ότι η κίνησή του δεν έπρεπε να είναι θρησκευτικής φύσης και έκανε κριτική σε αυτούς που προωθούσαν τέτοιες ιδέες: «Για τον πολιτικό ηγέτη τα θρησκευτικά πιστεύω του λαού του πρέπει πάντοτε να παραμένουν απαραβίαστα. Διαφορετικά δεν δικαιούται να είναι στην πολιτική, και οφείλει να γίνει μεταρρυθμιστής». Όταν ο Arthur Dinter προσπάθησε να οδηγήσει το NSDAP (National-sozialistiche Deutsche Arbciter Partei – Εθνικό Σοσιαλιστικό Κόμμα των Γερμανών Εργατών) προς την κατεύθυνση μιας αιρετικής επανάστασης-αιτιολογώντας, ότι «η Εκκλησία των Ρωμαίων Παπών είναι τόσο τρομερή όπως ο εχθρός.. όπως ο Εβραίος»— αμέσως εκδιώχτηκε α­πό το κόμμα!

 

Τα Στρατευμένα Χριστούγεννα

Εάν οι σβάστικες διακοσμούσαν τα χριστουγεννιάτικα δέ­ντρα σε όλη τη Γερμανία στα μέσα της δεκαετίας του 1930, αυτό δεν ήταν κάτι πρωτόγνωρο.

Το 1907, ένας εκκεντρικός πρώην κιστερσιανός μοναχός που ονομαζόταν Γιοργκ Λανζ φον Λίμπενφελς (Jorg Lanz νon Liebenfels) γιόρτασε τα Χριστούγεννα υψώνοντας μια σημαία με τη σβάστικα στην κορυφή του πύργου Burg Werfenstein, του ερειπωμένου βιεννέζικου κάστρου.

Ο Λανζ ήταν μαθnτής και σύντροφος του Αυστριακού και Πανγερμανιστή Γκουίντο φον Λιστ (Guido von List), ι­δρυτή του κλάδου του αποκρυφιστικής νεοπαγανιστικής σκέψης που ονομαζόταν Αριοσοφία.

Και οι δυο άντρες ήταν τέλεια παραδείγματα ενός άλλου ρεύματος της εθνικιστικής γερμανικής σκέψnς η οποία τροφοδότησε και ενίσχυσε την ανάπτυξη του Ναζισμού. Ήταν και οι δυο παθιασμένοι με την ανακάλυψη αποδεί­ξεων της προϊστορικής άριας κύριας φυλής, η οποία θα μπορούσε να αποτελέσει βάση και έμπνευση για ένα μο­ντέρνο πανγερμανικό κράτος.

Εάν οι Εθνοσοσιαλιστές διαφωνούσαν μεταξύ τους για το ποια μορφή θα έπαιρνε η θρησκεία στο Τρίτο Ράιχ, τα Χρι­στούγεννα ήταν ένα επιστημονικό εργαστήριο για τις ποικίλες φιλοδοξίες αλλά και ένας τόπος για αντιτιθέμενες ι­δέες και αντικρουόμενα κίνητρα.

Τα Χριστούγεννα βεβαίως ήταν μια από τις πιο σημαντικές ημερομηνίες στο ημερολόγιο των Γερμανών Χριστιανών και για τους Προτεστάντες και για τους Καθολικούς.

Αλλά για τους Ναζί ήταν μια πολύτιμη ευκαιρία ώστε μέ­σα από μια δημοφιλή γιορτή να περάσουν τις ιδέες για τη νέα κατανόηση του γερμανικού κράτους.

Όπως το τοποθέτησε ένας κομματικός αξιωματούχος, ο Hannes Kremer, «Στις προσπάθειές μας να εμβαθύνουμε τις εθνικοσοσιαλιστικές μορφές συμπεριφοράς στην πε­ριοχή των τελετουργικών είχαμε δύο κύριες αποστολές. Από τη μια πλευρά θα έπρεπε να δημιουργήσουμε νέες ιδέες και νέες συνήθειες και από την άλλη πλευρά ήταν α­παραίτητο να προσαρμόσουμε αυτές τις συνήθειες, οι οποίες είχαν αναπτυχθεί θεωρητικά, στη νέα κοινωνία των Γερμανών», το οποίο σήμαινε να δώσουν σε αυτές τις κληρονομημένες συνήθειες ένα καινούριο περιεχόμενο. Εδώ βέβαια τίθεται ένα ερώτημα για τη δημιουργία της νέας πολιτικής κοσμοθέασης... Αυτές οι νέες συνήθειες ανα­πτύχθηκαν κατευθείαν από τις ιδέες, τις εμπειρίες και τις παραδόσεις του ίδιου του κόμματος. Η αλλαγή του ημερολογίου και η δημιουργία νέων εορτών ήταν μια δοκιμασμένη επαναστατική μέθοδος για να διώξουν το παλιό και να νομι­μοποιήσουν το καινούριο (είχε δο­κιμαστεί με επιτυχία στη Γαλλική Επανάσταση), και οι Ναζί χρησιμο­ποίησαν την εισαγωγή ποικίλων ε­ορτών βασισμένων στην ιστορία του κόμματoς και στην ιδεολογία - τα Γε­νέθλια του Χίτλερ, η Γερμανική Μέ­ρα της Μητέρας και η Μέρα Μνήμης της Πτώσης της Κίνησης ήταν κάποι­ες από τις νέες προσθήκες στο έτος των Γερμανών.

Aλλά ο επανασχεδιασμός των Χρι­στουγέννων ως εθνικοσοσιαλιστικής γιορτής ήταν η πιο προβληματική υπόθεση - εξάλλου ήταν η πιο αυθε­ντική δημοφιλής εορτή με τις δικές της οικογενειακές παραδόσεις, όπως και μια ημερομηνία κλειδί στο χρι­στιανικό ημερολόγιο.

Ο Kremer ήταν καλά ενημερωμένος για το πρόβλημα, όπως και για τις με­γάλες ευκαιρίες που πρόσφεραν στους Ναζί οι γιορτές, γράφοντας ό­τι «Η σημασία των εορτών και των τελετουργιών -από πολιτική άπο­ψη- στηρίζεται στην πνευματική και συναισθηματική ε­κβάθυνση της εμπειρίας της κοινωνίας... Εάν εμείς επιχει­ρήσουμε να κάνουμε κληρονομημένες συνήθειες πολιτικά χρήσιμες, πρέπει να ξεκαθαρίσουμε ότι αυτό είναι πι­θανό μόνο αν τους δώσουμε ένα θεμελιωδώς νέο περιε­χόμενο.»Ακόμη και εάν φανατικοί το αποδοκιμάσουν, αυτό δι­καιολογείται επειδή εξαρτάται από την αίσθηση του ανήκειν στην ανθρώπινη κοινωνία».

Ο Επαναπροσδιορισμός των Χριστουγέννων

Λοιπόν πώς οι Ναζί επαναπροσδιόρισαν τα Χριστούγεννα;

Σε κάποια πράγματα, η περισσότερη από την απαραίτητη δουλειά είχε ήδη γίνει: Όταν οι νεοπαγανιστές διανοού­μενοι είχαν ξεκινήσει να επαναπροσδιορίζουν τη γερμα­νική ταυτότητα διαμέσου αμφίβολων ιστορικών ερευνών και «εφευρημένων παραδόσεων» από τα μέσα του 19^ου αιώνα, τα Χριστούγεννα αποδείχτηκαν να έχουν τις ρίζες τους στο προχριστιανικό «νορδικό» εορτολόγιο του χει­μερινού ηλιοστάσιου.

Αν και τα Χριστούγεννα γιορτάζονταν σε όλο τον κόσμο, στη Γερμανία το εξέλαβαν ως μια ιδιαίτερη γερμανική γιορτή, γεμάτη από αναβιώσεις του χαμένου παρελθόντος -λατρείες των δέντρων και φωτιές για το ηλιοστάσιο- το οποίο οι Γερμανοί μπορούσαν να επανασυνδέσουν με κατευθείαν «νορδικά» χριστουγεννιάτικα δέντρα, με φώτα που τρεμοσβήνουν και με παρελάσεις με δαυλούς.

Τέτοιου είδους αντιλήψεις προωθούσε η «Εταιρία Έρευνας και Διδασκαλίας της Προ­γονικής Κληρονομιάς» -ή Ahnenerbe- του Χίμλερ και οι οποίες εναρμονίζονταν τέλεια με το αντιχριστιανικό ήθος των Eς Eς.

Αλλά ακόμα για τους μη παγανιστές στο κόμμα αυτές οι αντιλήψεις αποδείχθηκαν εξαιρετικά χρήσιμες, ως ένας τρόπος καλλιέργειας εθνικιστικών αισθημάτων τυλιγ­μένων σε μια κατά φαντασία χριστιανική συσκευασία!

Ο Ιrmgard Hunt, ο οποίος δημοσίευσε τις αναμνήσεις από τα παιδικά του χρόνια στην πόλη Berchtesgaden, στη σκιά του αλπικού καταφυγίου του Χίτλερ, θυμάται κάποιες προσπάθειες;

«Η λέξη weihnacht (Άγια Νύχτα) πιθανό να ήρθε από παγανιστικούς καιρούς αλλά είχε για χρόνια συνδεθεί με τη γέννηση του Ιησού. Οι Ναζί όμως άρχισαν να προωθούν ένα διαφορετικό όνομα για τη γιορτή, αποκαλώντας τη Julfest (Χριστουγεννιάτικες Ημέρες, Yuletide) ή Rauhnacht (Τραχιά Νύχτα, Rough Night).

» H νέα ονομασία έδινε έμφαση στη νεοπαγανιστική, νορδική/γερμανική αντίληψη, η οποία εστίαζε στο χειμερινό ηλιοστάσιο, τους σκοτεινούς καιρούς οι οποίοι απαιτού­σαν υπομονή και αντοχή, και οι οποίοι ακολουθούνταν από την πολυαναμενόμενη επιστροφή του ήλιου».

Αποφεύγοντας τις σαφείς αναφορές στη γέννηση του Χρι­στού και το εορταστικό χριστιανικό μήνυμα και υποστη­ρίζοντας έναν αόριστα παγανιστικό αλλά αναντίρρητα ε­θνικιστικό συμβολισμό, οι Ναζί εμφανίστηκαν να έχουν αντικαταστήσει ή συγχωνεύσει ένα Μεσσία με έναν άλλο. Όπως αντικατέστησαν και τη λέξη Υιός (son) με τη λέξη Ήλιος (sun).

Στη σκέψη τους μετά τα σκοτεινά χρόνια του Α' Παγκό­σμιου Πολέμου ένας λυτρωτής είχε πράγματι προβάλει, κρατώντας μια στολισμένη σβάστικα και υποσχέσεις για ε­θνική ανανέωση. Ο Φύρερ, ως επικεφαλής του ναζιστικού κράτους, θα μπορούσε να σταθεί πάνω από τα Χριστού­γεννα, τα οποία απευθύνονταν όχι στους πιστούς των δύο δογμάτων αλλά σε κάθε μέλoς του ναζιστικού κράτους - Νolksweihnchten ή «Τα Χριστούγεννα των Ανθρώπων».

Η Σβάστικα στο Χριστουγεννιάτικο Δέντρο

Τέτοιες ιδιοποιήσεις των Χριστουγέννων άγγιζαν και τη δημόσια και την ιδιωτική σφαίρα: εάν τα Χριστούγεννα γί­νονταν τα «Χριστούγεννα των Ανθρώπων», τότε ήταν ση­μαντικό να περιλαμβάνουν όσο το δυνατό περισσότερους ανθρώπους στους ναζιστικούς εορτασμούς.

Οι περισσότεροι κομματικοί αξιωματούχοι υποστήριζαν και ενίσχυαν διάφορες οργανώσεις που οργάνωναν διά­φορες εκδηλώσεις και ποικίλες δραστηριότητες. Η Χιτλερική Νεολαία, για παράδειγμα, οργάνωνε «Σπιτι­κές Βραδιές», όπου οι νεότεροι κατασκεύαζαν χειροποί­ητα δώρα για να συγκεντρώσουν χρήματα για τη Χειμε­ρινή Καμπάνια Περίθαλψης, ενώ ο Σύνδεσμος των Γερ­μανίδων Γυναικών και το Μέτωπο των Γερμανών Εργατών οργάνωναν τους δικούς τους χριστουγεννιάτικους εορτα­σμούς για τα μέλη.

Έπειτα υπήρχαν οι μεγάλοι κρατικά οργανωμένοι εορτασμοί που γίνονταν σε όλη τη χώρα, που περιλάμβα­ναν «φωτιές και φώτα» για το συμβολισμό της αναβίωσης των αρχαίων «νορδικών» τελετουργικών και την «εθνική αναγέννηση» της κοινωνίας των Γερμανών. Όλα αυτά ήταν υποτίθεται αναμνήσεις του προχριστιανικού παρελθόντος πάνω στο οποίο τα μέλη της Χιτλερικής Νεολαίας επαναθέσπιζαν «τις τελετουργίες του ηλιοστασίου», οι Ιππείς της Καται­γίδας συναθροίζονταν για να δώσουν «όρκους φω­τιάς» και να παρελάσουν με δαυλούς στους δρό­μους των πόλεων, ενώ όλη η κοινότητα παρακο­λουθούσε.

Τα δέντρα στολίζονταν με σβάστικες που ακτινοβο­λούσαν και ήταν ένα χα­ρακτηριστικό γνώρισμα στις πόλεις και στις πλα­τείες των πόλεων σε όλο το Ράιχ, το εστιακό σημείο για τα κάλαντα, τις ομιλίες αξιωματούχων των Ναζί και άλλες προσεκτικά ορ­γανωμένες εκδηλώσεις.

Στο Βερολίνο, ο ίδιος ο Γκέμπελς εμφανίστηκε να μοιράζει δώρα στα παιδιά κάτω από τέτοια δέντρα και δοξάζοντας το πνεύμα της ενότητας της χώρας.

Τα κάλαντα ήταν μια άλλη δημοφιλής παράδοση στην οποία παρενέβησαν οι Ναζί. Η Άγια Νύχτα -που πάντα τραγουδιόταν την παραμονή των Χρι­στουγέννων- τροποποιή­θηκε με νέες λέξεις:

«Ήσυχη Νύχτα! Άγια Νύ­χτα! Όλα ηρεμούν. Όλα εί­ναι λαμπρά, μόνο ο Καγκε­λάριος σταθερός στη μάχη, επαγρυπνεί για τη Γερμανία μέρα και νύχτα, πάντα φροντίζοντας για μας». 

Υπήρχε προβληματισμός πάντα για το τι ακριβώς τόνο θα υιοθετούσαν στον εορτασμό της Νolksweihnachten. «Πρέπει να αντιληφθούμε ότι οι γιορτές των Χριστουγέν­νων ή το φεστιβάλ των Χριστουγέννων είναι κάτι περισσότερο από μια μέρα στο ημερολόγιο, κατάλληλη για φτηνές διασκεδαστικές φανφάρες».

Η εμπορευματοποίηση των Χριστουγέννων φαινόταν να ενοχλεί τους Ναζί όσο και την Εκκλησία. Το Ναζιστικό Κόμμα προσπάθησε να εισάγει νόμο για την προστασία των εθνικών συμβόλων, ο οποίος έβαζε ένα τέλος στην κακή εορταστική χρήση της ναζιστικής εικονογραφίας.

Ιδιωτικοί Εορτασμοί των Χριστουγέννων

Αλλά και στην ιδιωτική σφαίρα του εορτασμού των Χρι­στουγέννων -με τις διακοσμήσεις των δέντρων και τα χρι­στουγεννιάτικα έθιμα- δόθηκε μεγάλη βαρύτητα, επειδή ήταν σημαντική για την προώθηση των εθνοσοσιαλιστικών αξιών.

Η ναζιστική ιδεολογία υ­πολόγιζε πολύ στην οικο­γένεια -εξάλλου ήταν το πιο σημαντικό οικοδόμη­μα για ένα μελλοντικό ναζιστικό κράτος, στο οποίο η αναπαραγωγή (από Άριους ασφαλώς) ενθαρρυνόταν και ανταμειβόταν- και ιδιαίτερα το ρόλο των γυ­ναικών σε αυτήν.

Οι γυναίκες φαίνονταν να είναι ένας ζωτικός αγωγός για να συνδέσουν τις οικο­γενειακές αξίες των παρα­δοσιακών Χριστουγέννων με τις νέες αξίες της ναζιστικής Γερμανίας.

Υπήρχε προτροπή να απο­φεύγουν τις χριστουγεν­νιάτικες διακοσμήσεις από πολυκαταστήματα και να αγοράζουν ειδικά χειρο­ποίητα αντικείμενα. 

Ένας οδηγός του 1939 για τη δημιουργία ενός τέλει­ου ναζιστικού σπιτιού έ­δειχνε μεγάλο ενθουσια­σμό για κάποιες ανάγλυ­φες βάσεις χριστουγεννιά­τικων δέντρων: «Τέτοια βάση δέντρου αλλάζει τη γιορτή, επειδή είναι οικο­γενειακό κειμήλιο, και αν και απλό, κάνει εντύπωση. Τα στεφάνια συμβολίζουν τον κλειστό κύκλο των ζωών μας και του χρόνου, τις μέρες και τους μήνες. Οι ακτίνες συμβολίζουν τις εποχές».

Δεν υπάρχει αναφορά στον Χριστό ή στο Χριστιανισμό εδώ, αλλά μια έμφαση στην οικογένεια, τη διάρκεια και τον κύκλο του χρόνου.

Επίσης μητέρες και παιδιά ενθαρρύνονταν να φτιάχνουν τις δικές τους διακοσμήσεις, σχηματίζοντας τροχούς του ήλιου, ρούνους ή σύμβολα ευφορίας, συνδέοντας την καθημερινή σφαίρα με το μυθολογικό παρελθόν του αι­ώνιου «νορδικού» έθνους.

Τέτοιος επαναπροσδιορισμός των Χριστουγέννων δεν ή­ταν πάντα εξ ολοκλήρου πετυχημένος! Ο Irmgard Hunt θυμόταν τις δυσκολίες στην προσπάθεια να προσαρμοστούν στα νέα έθιμα:

«Οπωσδήποτε οι Ναζί ενθάρρυναν τις γυναίκες να κατα­σκευάζουν τα σπιτικά γλυκά και εδέσματα σε οχήματα από νορδικά δέντρα της ζωής ή κέλτικους ρούνους. H μη­τέρα μου έκανε κάποιες προσπάθειες γι’ αυτό -αυτή εί­χε ένα πατρόν για πετυχημένα σχήματα- αλλά τα κακο­φτιαγμένα λουκάνικα που βγήκαν από το φούρνο προκάλεσαν κοροϊδίες από τον πατέρα μου... και ξαναγύρισε στις παραδοσιακές φόρμες των αστεριών, των μισο­φέγγαρων και των καρδιών».

Η μητέρα του επίσης είχε μπερδευτεί με τη μεταμόρφωση του Αγ. Νικολάου, με τα άσπρα και χρυσά ενδύματα επισκόπου, σε Weihnachtsmann ή Πατέρα των Χριστου­γέννων, «ένα γενειοφόρο άντρα ντυμένο στα κόκκινα που ερχόταν από την παγωμένη νορδική θάλασσα», ένα επιπλέον παράδειγμα του αποχριστιανισμού των χρι­στουγεννιάτικων εθίμων.

H Σύγκρουση Διαφορετικών Κοσμοαντιλήψεων

Η Εκκλησία αντιστεκόταν σε αυτές τις τάσεις όπως και όσο μπορούσε και οι Γερμανοί συχνά αντιλαμβάνονταν ό­τι μια σύγκρουση μεταξύ δύο πολύ διαφορετικών κο­σμοαντιλήψεων αποκαλύπτονταν στην πάλη για τα Χρι­στούγεννα.

Το Δεκέμβριο του 1936 μια νεαρή γυναίκα, η Ursula Semlies, ταξίδευε από το Ανόβερο, όπου σπούδαζε, στο σπίτι της στο Τίλσιτ, για να περάσει τις διακοπές με την οι­κογένεια. Στη διάρκεια του ταξιδιού κάποιοι άντρες των Eς Eς επιβιβάστηκαν, και
η Ursula μπλέχτηκε μαζί τους σε μια συζήτηση για τη σημασία των Χριστουγέννων.

«Ω, υπέροχα», είπε ένας. «Τώρα πηγαίνουμε σπίτι για τα Χριστούγεννα, τη γιορτή της οικογένειας και σε αυτή τη χριστιανική φασαρία κανένας δεν πιστεύει σε κάτι περισ­σό ιερό».

Η Ούρσουλα απάντησε ότι για εκείνη τα Χριστούγεννα ή­ταν πάντα μια χριστιανική γιορτή.

Οι άντρες των Eς Eς την κορόιδεψαν, υποδεικνύοντας ότι η Βίβλος ήταν «εβραϊκό βιβλίο» και λέγoντάς της ότι μια μέρα θα έβλεπε ποιός έχει δίκιο σε αυτό το θέμα. Η Ούρσουλα είπε ότι ενώ «με πολιτικούς όρους» ήταν α­πολύτως σύμφωνη με τον Χίτλερ, «με θρησκευτικούς ό­ρους έχω τις δικές μου αντιλήψεις». Η Ursula Semlies παρά τις επιφυλάξεις της σχετικά με τα σχέδια των Ναζί για τα Χριστούγεννα, αργότερα έγινε μέ­λος του κόμματος...

Πολλοί σχολιαστές του Τρίτου Ράιχ υποθέτουν δύο πράγματα: πρώτον ότι οι Ναζί ήταν ενωμένοι σε έναν αντιχριστιανικό αγώνα, και δεύτερον, ότι οι απόπειρες του Κόμματος να ξανασχεδιάσει το γερμανικό ημερολόγιο και να ναζιστικοποιήσει χριστιανικές γιορτές όπως τα Χρι­στούγεννα ήταν μια μεγάλη αποτυχία. Η αλήθεια νομίζω πως είναι κάπου στη μέση. Και βέβαια οι Ναζί έκαναν προσπάθειες να δώσουν ένα διαφορετικό νόημα στον εορτασμό των Χριστουγέννων, αλλά ποτέ δεν συγκρούστηκαν κατά μέτωπο με την Εκκλησία και τις πατροπαράδοτες συνήθειες των Γερμανών στον εορτασμό τους.

* Η Ελένη Παταρίδου είναι ιστορικός και ασχολείται ιδιαί­τερα με τη μελέτη της εξέλιξης των θρησκειών.

Το άρθρο της κ.Πατουρίδου (χωρίς τις φωτογραφίες) είναι από το βιβλίο

«ΤΟ ΑΓΝΩΣΤΟ Γ’ ΡΑΙΧ»

Συλλεκτική έκδοση Νο1 FORBIDDEN HISTORY

ΠΗΓΗ:http://www.egolpion.com/xmass_nazi.el.aspx