ΟΦΕΙΛΟΜΕΝΗ ΔΕΥΤΕΡΗ ΑΠΑΝΤΗΣΗ ΣΤΟΝ π. ΧΡΥΣΟΣΤΟΜΟ ΤΡΟΧΑΛΑΚΗ ΣΧΕΤΙΚΑ ΜΕ ΤΗΝ «ΚΑΤΑ ΘΕΟΝ ΟΜΟΙΟΠΑΘΗΤΙΚΗ»

ΟΦΕΙΛΟΜΕΝΗ  ΔΕΥΤΕΡΗ  ΑΠΑΝΤΗΣΗ  ΣΤΟΝ π. ΧΡΥΣΟΣΤΟΜΟ ΤΡΟΧΑΛΑΚΗ

ΣΧΕΤΙΚΑ  ΜΕ  ΤΗΝ 

«ΚΑΤΑ  ΘΕΟΝ  ΟΜΟΙΟΠΑΘΗΤΙΚΗ»

   Η δημόσια αντιπαράθεση με τον π. Χρυσόστομο Τροχαλάκη (π. Χ.Τ. στο εξής) σχετικώς με το θέμα της «Ομοιοπαθητικής» («Οπ.», στο εξής) είναι λίαν επώδυνος δι’ εμέ και λόγω της μακράς γνωριμίας που έχομε, αλλά και λόγω της ιερατικής ιδιότητος του συνομιλητού μου. Ετέθη, όμως, θέμα υπακοής στην επιταγή της συνειδήσεώς μου, η οποία εν προκειμένω με πληροφορούσε ότι ώφειλα να καταθέσω την άποψή μου για το θέμα της «Οπ.», το οποίο έχει προκαλέσει σύγχυση σε μέρος του πληρώματος της Ορθοδόξου Εκκλησίας. Σχετικώς με την απάντηση του π. Χ.Τ. στο ημέτερο άρθρο έχω να παρατηρήσω και σχολιάσω τα ακόλουθα:

1) Ο π. Χ.Τ. μας πληροφορεί ότι μετά τη λήψη του πτυχίου ιατρικής από το Α.Π.Θ. και της ιατρικής ειδικότητος της Γενικής Ιατρικής, «έλαβε και το πτυχίο της «κλασσικής Ομοιοπαθητικής ιατρικής μέσω του προγράμματος διδασκαλίας και εξετάσεως που παρέχεται από την εν Ελλάδι Ιατρική Ομοιοπαθητική Εταιρεία, τη μόνη έγκυρη οδό για την απόκτηση ελληνικού πτυχίου γνώσεως της ΟμοιοπαθητικήςΙατρικής».¹ Όπως είναι, όμως, γνωστό, η διδασκαλία της κλασσικής «Οπ.» ιατ ρικής εν Ελλάδι και αλλαχού ακολουθεί ακριβώς τον ιδρυτή της «Οπ.» Hahnemann, τον Schmidt, Kent, Allen και λοιπούς, καθώς και Έλληνες «ομοιοπαθητικούς» ιατρούς. Οι πληροφορίες περί της κλασσικής «Οπ.», οι οποίες παρεσχέθησαν υπό του υπογράφοντος στο προηγούμενο άρθρο του, δεν είναι «υποκειμενικές, προσωπικές θέσεις» κάποιων «ομοιοπαθητικών» –όπως ισχυρίζεται ο π. Χ.Τ.– αλλά η επίσημη και ανεγνωρισμένη διδασκαλία της κλασσικής «Οπ.», την οποία διδάχθηκε ο ίδιος ο  π. Χ.Τ. και την οποία τώρα αρχικώς μεν χαρακτηρίζει ως «αποκρυφισμό και απάτη»,² στη συνέχεια όμως την αποκαλεί «επιστημονικό σύστημα»!³ Ακόμη μας πληροφορεί ότι «Δύο μήνες μετά τη λήψη του τελευταίου αυτού ιατρικού πτυχίου,⁴ έγινε κληρικός, έπαυσε να εργάζεται ως ιατρός και βαθμιαίως απέσχε του να ανήκει τόσο στον Ιατρικό Σύλλογο Θεσσαλονίκης όσο και στην Ελληνική Ομοιοπαθητική Εταιρεία».⁵

2) Μολονότι ο π. Χ.Τ. απεπειράθη να απαντήσει στο ημέτερο άρθρο, απέφυγε επιμελώς να απαντήσει σε κριτικής σημασίας, για το συζητούμενο θέμα, ερωτήματα, μερικά εκ των οποίων αναφέρονται –για δεύτερη φορά– κατωτέρω:

α) Οι ασκούντες την «κατά Θεόν Ομοιοπαθητική», που την εδιδάχθησαν;

β) Ποίο είναι το πρόγραμμα διδασκαλίας και πρακτικής ασκήσεως της «κατά Θεόν Ομοιοπαθητικής»;

γ) Ποίος φορεύς έχει την ευθύνη για τη διδασκαλία και τη χορήγηση πιστοποιήσεως για τις προϋποθέσεις ασκήσεως της «κατά Θεόν Ομοιοπαθητικής»;

δ) Σε τι διαφέρει η «κατά Θεόν Ομοιοπαθητική», επί πρακτικού επιπέδου, από την κλασσική «Οπ.»;

ε) Ποία είναι η φαρμακολογία της «κατά Θεόν Ομοιοπαθητικής»⁶;

στ) Η φαρμακολογία, την οποία χρησιμοποιούν οι εφαρμόζοντες την «κατά Θεόν Ομοιοπαθητική» δεν στηρίζεται στα πειράματα (provings) του ιδρυτού της κλασσικής «Οπ.», Hahnemann;

ζ) Η φαρμακολογία της «κατά Θεόν Ομοιοπαθητικής» περιλαμβάνει –εκτός από τη χρήση των βοτάνων– και τη χρήση ορυκτών ουσιών και των αποκαλουμένων «νοσωδών» (nosodes), τουτέστιν εκχυλισμάτων καρκινικών ιστών, υγρού φυματινικών σπηλαίων, εκκριμάτων γονοκοκκικής ουρηθρίτιδος κ.α. παρομοίων,προκαλούντων αηδία ουσιών;

η) Χρησιμοποιείται υπό της «κατά Θεόν Ομοιοπαθητικής» η πρακτική της «δυναμοποιήσεως» των «ομοιοπαθητικών» φαρμάκων, την οποία περιέγραψε ο  Hahnemann η κάποια άλλη; Γνωρίζει ο π. Χ.Τ.  εις τι ακριβώς συνίσταται η υπ’ αυτού αναγραφόμενη μέθοδος «δυναμοποιήσεως», η οποία κατά την πληροφορία που μας δίνει ο π. Χ.Τ. εφηρμόζετο  υπό του Ρώσου Αγίου Σεραφείμ;

θ) Ως επιστήμων, πιστεύει ο π. Χ.Τ. ότι τα «δυναμοποιημένα» φάρμακα –πολλά εκ των οποίων, στις συγκεντρώσεις που δίνονται, ουδεμία σχεδόν ποσότητα «ομοιοπαθητικού φαρμάκου» περιέχουν– είναι δυνατόν να έχουν θεραπευτικό αποτέλεσμα;

ι) Ποία είναι η γνώμη του π. Χ.Τ. για τη διδασκαλία της κλασσικής «Οπ.» σχετικώς με τη θεωρούμενη δυνατότητά της να θεραπεύει ψυχικά πάθη με «ομοιοπαθητικά» φάρμακα;7

3) Γράφει ο π. Χ.Τ. ότι έκανε έρευνα στο Άγιον Όρος και ότι βρήκε πολλά πρωτότυπα ρωσικά κείμενα, μέρος των οποίων δημοσιεύθηκε σε ελληνική μετάφραση εκ της ρωσικής και ότι έτσι επιβεβαιώθηκε η εγκυρότητα των μεταφράσεων, τα οποία δημοσιεύθηκαν στο πρώτο του κείμενο! Αυτά ισχυρίζεται, ενώ ουδόλως μας πληροφορεί ούτε σε ποία Ιερά Μονή εύρε τα πρωτότυπα ρωσικά κείμενα, ούτε ποία είναι τα έργα αυτά, ούτε υπό τίνος και πότε μετεφράσθησαν⁸. Πως κατέληξε, έτσι  εύκολα, στους ισχυρισμούς του αυτούς;

4) Αποφαίνεται ο π. Χ.Τ. ότι «κατέκρινα⁹ –ενώ απλώς παρέθεσα αυτούσιες τις θέσεις διδασκάλων της κλασσικής «Οπ.»– ότι «εθελοτυφλώ», ότι (εκουσίως) διαστρεβλώνω και παραποιώ την πραγματικότητα, παρουσιάζων «ως Ομοιοπαθητική ιατρική αυτό που δεν είναι Ομοιοπαθητική ιατρική», ότι «αντιδρώ σε όσα γράφονται με κριτήριο τη Θεολογία της Ορθοδόξου Εκκλησίας και με οδηγό τους Πατέρας της Εκκλησίας»,¹⁰ ως μη αντιλαμβανόμενος –και παραποιών μαζί με άλλους–  τις θέσεις συγχρόνων Αγίων Γερόντων, ότι εκουσίως η ακουσίως διαφοροποιούμαι από το πνεύμα της Αγιοπατερικής Παραδόσεως της Ορθοδόξου Έκκλησίας,¹¹ καθώς και ότι «θα ήταν παράλογο να του ζητούνται ευθύνες»¹² με κριτήριο απόψεις μη σύμφωνες με την Ορθόδοξη Θεολογία.¹³ Ακόμη, γράφει ότι «είναι λυπηρά η διαπίστωση να γίνονται οι χριστιανοί έρμαια μη ορθοδόξων απόψεων», υπαινισσόμενος προφανώς και τον καθηγητή του. Οι ανωτέρω κρίσεις και χαρακτηρισμοί του π. Χ.Τ. υποστηρίζουν την άποψή του ότι ο τρόπος με τον οποίον διαλέγεται εν προκειμένω αποτελούν –όπως ισχυρίζεται– έκφραση του Ορθοδόξου τρόπου ζωής –«αύτη η οδός του Χριστού του μη πλήξαι τον πλησίον»–, όταν μάλιστα αυτός στον οποίον αποδίδει όλους αυτούς τους χαρακτηρισμούς έχει διατελέσει «λίαν αγαπητός καθηγητής του»;

5) Ο π. Χ.Τ. μας πληροφορεί ότι θεώρησε καλό να εκθέσει «εμπεριστατωμένα την Ορθόδοξη θεολογική ερμηνεία του φυσικού νόμου της θεραπείας του ομοίου με το όμοιο…», καθώς και να «εκθέσει τη θεολογική γνώμη των Ελλήνων Πατέρων, με την οποία κανείς μέχρι τώρα, όπως διεπίστωσε δεν ασχολήθηκε εμπεριστατωμένα». Σχετικώς, λοιπόν, με την ενότητα της απαντήσεως του π. Χ.Τ. «Η ΘΕΟΛΟΓΙΑ ΤΗΣ ΙΑΤΡΙΚΗΣ», θεωρώ επιβεβλημένο να διατυπώσω τις ακόλουθες σκέψεις:

α. Ο υπογράφων δεν έχει πτυχίο της Θεολογικής επιστήμης, ούτε θεολόγος είναι· δεν είμαι, λοιπόν, αρμόδιος να ελέγξω, εάν όσα γράφει ο π. Χ.Τ.¹⁴  αποδίδουν με ακρίβεια τη δογματική διδασκαλία της Ορθοδόξου Ανατολικής Εκκλησίας ή εάν υπάρχουν ανακρίβειες στην έκφραση¹⁵ ή ακούσιες διολισθήσεις· ο έλεγχος αυτός αποτελεί άλλων αρμοδιότητα. Ωστόσο, ως απλός ορθόδοξος Χριστιανός, θα διατυπώσω ορισμένες σκέψεις επί της ενότητος «Η ΘΕΟΛΟΓΙΑ ΤΗΣ ΙΑΤΡΙΚΗΣ», η οποία περιλαμβάνεται στην απάντηση του π. Χ.Τ.

β. Ο Άγιος Συμεών ο νέος Θεολόγος στο ΙΗ’ κεφάλαιο του έργου του «ΑΛΦΑΒΗΤΙΚΑ ΚΕΦΑΛΑΙΑ», πραγματεύεται το θέμα όχι της σωματικής, αλλά της ψυχικής υγείας και ασθενείας,¹⁶ επεξηγών συγχρόνως, πως επιτυγχάνεται η θεραπεία της ψυχής από την «κατά  φύσιν νόσον».¹⁷ Μόνον παρενθετικώς αναφέρεται εις την «δευτέραν νόσον και παρατροπήν αυτής» –δηλαδή, εις τα σωματικά νοσήματα, τα οποία αποτελούν συνέπειες της ψυχικής ασθενείας. Η φράσις του Αγίου «ίνα τω ομοίω το όμοιον θεραπεύση της ανθρω πότητος, της θεότητος αυτού μιγνυμένης και κιρναμένης… και τη τοιάδε ενώσει, την κυρίως υγείαν ενεργούντος» φρονούμε ότι αναφέρεται σαφέστατα στην ανάληψη της ανθρωπίνης φύσεως υπό του Κυρίου κατά το απολυτρωτικό Του έργο, προκειμένου να σώση τον πεπτωκότα άνθρωπο και θεώση, τελικώς, την ανθρώπινη φύση. Εκείνο, το οποίο προσθέτει ο Άγιος Συμεών ο νέος Θεολόγος –χρησιμοποιών αυτό πάλιν μόνον παρενθετικώς– είναι το εξής:  όπως η ενέργεια των βοτάνων ασκείται δια των «ομογενών  δυνάμεων» που υπάρχουν σε αυτά, παρομοίως «η κατά φύσιν νοσούσα φύσις ανθρωπίνη», «προς αποκατάστασιν της αληθούς και κυρίως υγείας», «δεηθήσεται υπερφυούς και υπερουσίου δυνάμεως».¹⁸ Με το ίδιο ακριβώς πνεύμα και αναφερόμενοι ομοίως στην ανάληψη της ανθρωπίνης φύσεως υπό του Κυρίου προκειμένου να  την απολυτρώση και την θεώση –φρονούμε ότι αναφέρεται η έκφραση της θεραπείας του ομοίου δια του ομοίου υπό του Αγίου Γρηγορίου του Θεολόγου και του Αγίου Νικοδήμου του Αγιορείτου. Εάν ζούσαν σήμερα οι ανωτέρω Άγιοι, θα απεδέχοντο τα “provings” του Hahnemann και την θεραπεία των παθών του ανθρώπου με «δυναμοποιημένα» ομοιοπαθητικά φάρμακα; Μετά τις ανωτέρω επισημάνσεις, ποία σχέση έχει η θεραπεία «του ομοίου με το όμοιον», την οποίαν χρησιμοποιούν οι Πατέρες  της Εκκλησίας για την απολύτρωση, σωτηρία και θέωση του πεπτωκότος ανθρωπίνου γένους με την «θεραπεία» δια των  μυθωδών, «δυναμοποιημένων» φαρμάκων της κλασσικής «Οπ.»;

γ. Που βρήκε αναγεγραμμένο ο  π. Χ.Τ. ότι η θεολογία της Ορθοδόξου Εκκλησίας έχει “inconsensus” αποφανθεί υπέρ της ασκουμένης (κλασσικής) «Ομοιοπαθητικής.»; Αντίθετα, διάφορες διορθόδοξες επιτροπές έχουν επανειλημμένως αποφανθεί κατά της χρήσεως της «Οπ..».

δ. Έχομε την πεποίθηση ότι θα προσέφερε μεγάλη υπηρεσία στο πλήρωμα της Ορθοδόξου Εκκλησίας  ο π. Χ.Τ:

Ι) εάν προέβαινε σε μία δημόσια και σαφή δήλωση σχετικώς με την κλασσική «Ομοιοπαθητική» της οποίας είναι πτυχιούχος: τι, τελικώς, πιστεύει ο π. Χ.Τ. για την κλασσική «Ομοιοπαθητική», είναι «αποκρυφισμός και απάτη» η «επιστημονικό σύστημα»; και ΙΙ) εάν μας έδινε απαντήσεις στα προαναφερθέντα ερωτήματα  σχετικώς με την «κατά Θεόν Ομοιοπαθητική».

Θεσσαλονίκη 19- 11- 2012

Κωνσταντίνος Γ. Καρακατσάνης

Καθηγητής Πυρηνικής Ιατρικής του Α.Π.Θ.

Υποσημειώσεις:

1. Eίναι, οπωσδήποτε, απορίας άξιον, πως συνέχισε τις  σπουδές του και έλαβε το πτυχίο της «κλασσικής Ομοιοπαθητικής ιατρικής» αφού εγκαίρως, υποθέτω, διεπίστωσε ότι η κλασσική «Οπ.» είναι, κατά τον ιδικό του χαρακτηρισμό, «αποκρυφισμός και απάτη». Η επίκληση –υπό του π. Χ.Τ. προκειμένου να δικαιολογήσει την ιδική του ενέργεια– της ενεργείας του Αγίου Ιωάννου του Χρυσοστόμου να παρακολουθήσει, δηλαδή, τη Σχολή της ρητορικής του εθνικού Λιβανίου, νομίζομε ότι είναι, επιεικώς, άστοχος· γνωρίζει ο π. Χ.Τ. πότε ακριβώς εβαπτίσθη ο Άγιος Ιωάννης ο  Χρυσόστομος; Πριν η μετά την παρακολούθηση της Σχολής του Λιβανίου; Διότι προφανώς έχει σημασία η πληροφορία αυτή. Περαιτέρω, η παρακολούθηση της ρητορικής δεν ήταν –ούτε είναι– ασύμβατη με τη χριστιανική διδασκαλία· αντιθέτως, η κλασσική «Οπ.» είναι ασύμβατη με την Ορθόδοξη διδασκαλία.

2. Ενοριακή Ευλογία, έτος Ι, τεύχος 123, Νοέμβριος 2012, σελ. 421.

3. Έ.α., σελ. 422.

4. Έχει ασφαλώς σημασία το γεγονός ότι αποκαλεί «πτυχίο» το έγγραφο της Ελληνικής Ομοιοπαθητικής Εταιρείας (με το οποίο υποθέτω ότι βεβαιώνεται η θεωρητική και πρακτική παρακολούθηση του προ γράμματος εκπαιδεύσεως της ως άνω Εταιρείας, καθώς και οι επιτυχείς εξετάσεις), το οποίο σχεδόν εξισώνει με το πτυχίο, το οποίο έλαβε από την Ιατρική Σχολή του Α.Π.Θ. ! 

5. Επειδή το όνομα του π. Χ.Τ. εξακολουθεί να είναι αναγεγραμμένο στους καταλόγους των «ομοιοπαθητικών» ιατρών Θεσσαλονίκης, μήπως θα ήταν απαραίτητο να ενημερωθεί η   Ελληνική Ομοιοπαθητική Εταιρεία υπό του ιδίου ότι από πολλών-πολλών ετών έχει παύσει να ασκεί την «Οπ.» ιατρική;

6. Εξ όσων είμαστε σε θέση να γνωρίζωμε, σχεδόν όλοι οι ασκούντες την «Οπ.» στην Ελλάδα έχουν ως κύρια συγγράμματα αναφοράς  Φαρμακολογίες, οι οποίες έχουν ως βασική αναφορά τα πειράματα του ιδρυτού της «Οπ.» Hahnemann (και άλλες τις οποίες συνιστά η Ελληνική Ομοιοπαθητική Εταιρεία)· επομένως ποία είναι η διαφορά επί πρακτικού επιπέδου από την κλασσική «Οπ.» όσον αφορά στη θεραπεία;

7. Βλ. G.Vithoulkas. MateriaMedica. ClassicalHomeopathyforAnxiety&Jealousy. Groma Publishers Baar, Switzerland, 2004.

8. Όπως εγράφαμε και στο προηγούμενο άρθρο μας, εξακολουθούμε να έχωμε επιφύλαξη για την ορθότητα της μεταφράσεως των εν λόγω ρωσικών κειμένων, εάν κρίνωμε από την αστοχία στη μετάφραση απλών λέξεων, όπως αυτές αναγράφονται κατά την περιγραφή του τρόπου θεραπείας, στην περίπτωση του θαύματος του Κυρίου, της θεραπείας του εκγενετής τυφλού· ισχυρίζεται ο π. Χ.Τ. ότι υπεισήλθε τυπογραφικό λάθος και αντί να γραφεί ότι ο Κύριος εθεράπευσε τον τυφλό με το πτύσμα Του, εγράφη με το «ζωοπάροχο αίμα Του»· έχει συναντήσει κάπου την έκφραση «ζωοπάροχο πτύσμα»; «ιαματικό πτύσμα» θα ήταν δυνατόν να έγραφε το πρωτότυπο κείμενο, αλλά όχι, φρονούμε, «ζωοπάροχο πτύσμα»· όθεν, τεκμαίρεται ότι η αστοχία δεν οφείλεται σε τυπογραφικό λάθος μιας λέξεως –αντί δηλαδή να γραφεί η λέξη «πτύσμα» εγράφη η λέξη «αίμα»– αλλά σε εσφαλμένη μετάφραση τουλάχιστον δύο λέξεων ! Περαιτέρω, ποία σχέση υπάρχει μεταξύ αυτού του θαύματος του Κυρίου (της θεραπείας του τυφλού με το πτύσμα Του)  και της «Οπ.»;.

9. Ενοριακή Ευλογία, έτος Ι, τεύχος 123, Νοέμβριος 2012, σελ. 421.

10. Ολίγον ακόμη και θα με χαρακτήριζε αιρετικό ο  π. Χ.Τ.!

11. Παρόμοιο σχόλιο με το αμέσως ανωτέρω.

12. Ασφαλώς και έχει τεράστια ευθύνη ενώπιον Θεού και ανθρώπων, εν όσω δεν μας πληροφορεί ο π. Χ.Τ., όπως και οι ασκούντες την «κατά Θεόν Ομοιοπαθητική», κληρικοί και λαϊκοί, ποία, τέλος πάντων, είναι, πως ασκείται και ποίες είναι οι αρχές θεραπείας αυτής της «κατά Θεόν Ομοιοπαθητικής» και σε τι διαφέρει επί πρακτικού επιπέδου από την κλασσική «Ομοιοπαθητική» της οποίας «πτυχιούχοι» τυγχάνουν;

13. Όταν κάποιος έχει λάβει το «πτυχίο» της κλασσικής «Οπ.», όταν πρακτικώς το εξισώνει με το πτυχίο της συμβατικής ιατρικής, όταν δεν έχει δημοσίως σαφώς αποκηρύξει το περιεχόμενο της κλασσικής «Οπ.» και όταν έχει ασκήσει για μικρότερο η μεγαλύτερο χρονικό διάστημα την κλασσική «Οπ.» χορηγών τα «δυναμοποιημένα» φάρμακα της τελευταίας, δεν είναι «εκτεθειμένος» απέναντι στην επιστήμη γενικώτερα, στην συμβατική ιατρική, ακόμη και στην Ορθόδοξη Θεολογία (δεδομένου ότι είναι θεολογικώς απαράδεκτο ότι π.χ. –για να αναφερθούμε σε ένα μόνον παράδειγμα– με τα ομοιοπαθητικά φάρμακα θεραπεύονται πάθη της ανθρώπινης ψυχής!);

14. Όπως π.χ. ότι α) «ο νόμος της δικαιοσύνης του Θεού αυτό απαιτούσε να γίνη: να σωθή δι’ ανθρώπου ο άνθρωπος, να θεραπευθή δια της σαρ κός του αναμαρτήτου Ιησού Χριστού η σαρξ του αμαρτωλού ανθρώπ ου» β) «…και η ίασις του αμαρτωλού ανθρώπου, έπρεπε να γίνη με το όμοιον, δια της σαρκός του ενανθρωπήσαντος Υιού του Θεού...» γ) η ερμηνεία, υπό του π. Χ.Τ., της φράσεως του Αγίου Συμεών «Η δε αποκατάστασις ου δια των γραμμάτων της τοιαύτης ιατρικής αλλά δια των γεγραμμένων», δεν φαίνεται να είναι ορθή· άλλη ερμηνεία δίδουν οι ερμηνεύσαντες το κείμενο των «ΑΛΦΑΒΗΤΙΚΩΝ ΚΕΦΑΛΑΙΩΝ» Μοναχοί της εκδοσάσης το έργον Ι.Μ. Σταυρονικήτα. ε) Ακόμη, θεωρώ ότι δεν είναι σχετικό με το συζητούμενο θέμα της «ομοιοπαθητικής θεραπείας» χωρίο της προς Ρωμαίους επιστολής «Τις με ρύσεται εκ του σώματος του θανάτου τούτου»; στ) Αμφιβολίες διατηρώ ακόμη και για τη συντακτική ανάλυση χωρίων, τα οποία παραθέτει ο π. Χ.Τ. όπως, π.χ. στην αρχαία ρήση «Τα όμοια τοις ομοίοις εισίν ιάματα», η δοτική πληθυντικού «τοις ομοίοις», έχω την γνώμη ότι δεν είναι δοτική του οργάνου, όπως γράφει ο π. Χ.Τ., αλλά δοτική αντικειμενική.

15. Η παράγραφος«Η ιατρική λοιπόν …της πρώτης νόσου» (Ενοριακή Ευλογία, έτος Ι, τεύχος 123, Νοέμβριος 2012, σελ. 428).

16. Ως ψυχική ασθένεια, ο Άγιος Συμεών ο Νέος Θεολόγος, χαρακτηρίζει την αμαρτία.

17. Έχομε την εντύπωση ότι, με την έκφραση «κατά φύσιν νόσον», ο προρρηθείς Άγιος αναφέρεται εις την πτώση του προπατορικού αμαρτήματος και εις τις συνέπειές του. 18. Αγιος Συμεών ο νέος Θεολόγος ΑΛΦΑΒΗΤΙΚΑ ΚΕΦΑΛΑΙΑ 2^η Έκδοση, Ιερά Μονή Σταυρονικήτα, 2011, σελ. 25

Από το περιοδικό ΕΝΟΡΙΑΚΗ ΕΥΛΟΓΙΑ Τεύχος 124

Αντιαιρετικόν Εγκόλπιον       www.egolpion.com

29   ΝΟΕΜΒΡΙΟΥ  2012