ΜΑΡΚΟΣ ΜΠΟΤΣΑΡΗΣ: Ο ΛΕΩΝΙΔΑΣ ΤΟΥ 1821 (Γ. Ν. Παπαθανασόπουλος)

 

ΜΑΡΚΟΣ ΜΠΟΤΣΑΡΗΣ: Ο ΛΕΩΝΙΔΑΣ ΤΟΥ 1821 (Γ. Ν. Παπαθανασόπουλος)

Μάρκος Μπότσαρης: Ὁ Λεωνίδας τοῦ 1821

τοῦ Γιώργου Ν. Παπαθανασόπουλου

.                    Ὁ Σουλιώτης Μάρκος Μπότσαρης (1790-1823) εἶναι ἕνας ἀπὸ τοὺς πιὸ ἀγαπητοὺςἀγωνιστὲς τῆς Ἐθνεγερσίας, στὴν Ἑλλάδα καὶ σὲ ὅλη τὴν Εὐρώπη. Θυσιάστηκε στὰ 33 του χρόνια στὴ μάχη τοῦ Κεφαλόβρυσου Καρπενησίου. Ἦταν 9 πρὸς 10 Αὐγούστου 1823. Στὶς 19 τοῦ ἰδίου μηνὸς ἡ Προσωρινὴ Κυβέρνηση τῆς Ἑλλάδος ἐξέδωσε Θέσπισμα. Μεταξὺ ἄλλων αὐτὸ γράφει:
.                    «Μακαρία σκιὰ τοῦ ἀθανάτου Μάρκου Βότσαρη! …Ἀγαπητοὶ Ἕλληνες! Ἰδοὺ νέος Λεωνίδας στολίζει τὴν ἱστορίαν σας. Ὁ πρῶτος μὲ 300 συντρόφους ἠψήφησε τὸ σύμπαν, καί, ἀποφασίσας ν’ ἀποθάνη ὑπακούων εἰς τοὺς νόμους τῆς Σπάρτης ἐπέπεσε τὴν νύκτα κατὰ μυριάδων ἐχθρῶν. Ὁ νεώτερός μας, ἐκ συμφώνου μετὰ τοῦ στρατηγοῦ Καραϊσκάκη καὶ ὀκτακοσίων ἀνδρείων στρατιωτῶν, τὴν φιλοπατρίαν ἔχοντες νόμον καὶ ἀποφασισμένοι νὰ νικήσωσιν, ἐφώρμησαν ξιφήρεις κ’ ἐνίκησαν 10 χιλ. ἀνδρῶν… Εἰς τὴν ἔνδοξον μάχην ἀπέθανεν ὁ ἀθάνατος Στρατηγὸς Βότσαρης καὶ ἀπῆλθεν εἰς τὰς αἰωνίους μονάς… Ἀγαπητοὶ Ἕλληνες! Ἰδέτε πῶς ὁ Θεὸς μᾶς βοηθεῖ κατὰ τῶν ἐχθρῶν τῆς Χριστιανοσύνης! Πῶς μία δρὰξ πατριωτῶν κατέστρεψε  τὸν ἀπειράριθμον στρατόν, πῶς ὁ Σταυρὸς καὶ ἡ φιλοπατρία θριαμβεύουν… Μιμηθῆτε τὸν Βότσαρην καὶ τοὺς συντρόφους του! Ἂς πολεμήσωμεν, καὶ βεβαίως θὰ ἐπιστρέψωμεν νικηταί». Ὑπογραφή: Πέτρος Μαυρομιχάλης, Πρόεδρος. Τὸ Θέσπισμα ἐξεδόθη στὴ Σαλαμίνα. (Βλ.σχ. Θωμᾶ Γόρδωνος «Ἱστορία τῆς ἙλληνικῆςἘπαναστάσεως», μετάφραση Ἀλεξ. Παπαδιαμάντη, ΜΙΕΤ, Ἀθήνα, 2017, Τόμος Β΄, σελ. 307-308)
.                    Ὁ Μάρκος Μπότσαρης ἦταν γόνος τῆς πολυμελοῦς Σουλιώτικης οἰκογένειας τῶν Μποτσαραίων. Πέμπτος γιὸς τοῦ Κίτσου Μπότσαρη, ἐπιφανοῦς μορφῆς τῆς Ἠπείρου, ἀπὸ νεαρὸς πολέμησε τοὺς Τούρκους. Τὸν Δεκέμβριο τοῦ 1820 ἐπικεφαλῆς 300 ἀνδρῶν, ἐπιτέθηκε ἐναντίον  Τούρκων καὶ Τουρκαλβανῶν στὰ βουνὰ τῆς Ἠπείρου. Τὸν Μάρτιο τοῦ 1821 ἐνημερώθηκε γιὰ τὴνἘπανάσταση καὶ ἀρχίζει πλέον συστηματικὰ νὰ πολεμᾶ τοὺς Τούρκους καὶ νὰ ἐπιτυγχάνει νίκες: Βογόρτσα, Δερβίζιανα, Λέλοβα, Κοσμηρά, Ραψίνα, Κομπότι, Βαριάδες. Σημαία του ἦταν ὁ Ἅγιος Γεώργιος καὶ γύρω ἀπὸ τὴν εἰκόνα του ἦσαν γραμμένα: ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ – ΠΑΤΡΙΣ – ΘΡΗΣΚΕΙΑ.
.                    Κατὰ τὴν πρώτη πολιορκία τοῦ Μεσολογγίου, τὸ 1822, μὲ τὸ στρατηγικὸ σχέδιό του ὁΜπότσαρης, παραπλάνησε τοὺς Τούρκους καὶ αὐτοὶ καθυστέρησαν τὴν ἐπίθεσή τους.  Ἀποτέλεσμα στὸ μεταξὺ νὰ ἐνισχυθεῖ σημαντικὰ ἡ ἄμυνα τῆς Ἱερᾶς Πόλεως καὶ ἔτσι ἡ ἐπίθεση νὰἀντιμετωπιστεῖ μὲ ἐπιτυχία. (Βλ. σχ. Νίκ. Σπηλιάδου «Ἀπομνημονεύματα», Τυπογρ. Χ. Νικολαΐδου Φιλαδελφέως, Τόμος Α΄, Ἀθήνησιν, 1851, σελ. 454-455 καὶ 482-486).
.                    Τὴν παραμονὴ τῆς μάχης στὸ Καρπενήσι ὁ Μπότσαρης ἀπέστειλε ἀπὸ τὸ Μεσολόγγι γράμμα στὸν Λόρδο Βύρωνα, ποὺ τότε βρισκόταν στὴν Κεφαλονιά. Ἀπάντησε στὴν  ἐπιστολή, ποὺ τοῦ εἶχε στείλει ὁ ἄγγλος ποιητὴς κατόπιν συστάσεως τοῦ Μητροπολίτη Οὐγγροβλαχίας Ἰγνατίου.Ὁ Μπότσαρης, ἀφοῦ ἐξέφρασε στὸν Μπάιρον τὴ χαρά του γιὰ τὴν ἐπιστολή του, τὸν ἐνημέρωσε ὅτι τὴ νύχτα θὰ ἐπιχειρήσει ἐπίθεση ἐναντίον ἐχθρικοῦ σώματος ἕξι ἕως ἑπτὰ χιλιάδων ἀνδρῶν καὶὅτι μεθαύριο θὰ κινοῦσε γιὰ τὸ Μεσολόγγι νὰ τὸν ὑποδεχθεῖ ἐκεῖ… Δὲν πῆγε ζωντανὸς καὶ ὁΜπάϊρον, μόλις ἔφτασε στὸ Μεσολόγγι, ἐπισκέφθηκε τὸν τάφο του καὶ ἔκλαψε ἐκεῖ τὸν ἥρωα. (Παν. Κανελλόπουλου «Ἱστορία τοῦ Εὐρωπαϊκοῦ Πνεύματος», Μέρος 4ο, τεῦχος β΄, Ἀθῆναι, 1974, σελ. 1293).
.                    Ὁ ἐθνικός μας ποιητὴς Διονύσιος Σολωμὸς γράφει ἕνα «Σημείωμα τοῦ Ποιητοῦ» γιὰτὸν Μάρκο Μπότσαρη. Σὲ αὐτὸ περιγράφει τὴ μάχη, ὅπως τὴν πληροφορήθηκε. Πρῶτα σημειώνει πὼς ὁ Μάρκος «γκισμένος (θιγμένος) ὅτι ἡ διοίκησις διὰ νὰ τὸν καταφρονήση ὠνόμασεν ἕως 20 στρατηγοὺς εἰς τὴν Δυτικὴν Ἑλλάδα εἰς καιρὸν ὁπού ἦταν αὐτὸς μοναχός, εἰς τὴν παραμονὴν τῆς μάχης, ὅπου ἦταν συμμαζωμένοι καὶ οἱ ἄλλοι, ἔβγαλε τὸ δίπλωμά του καὶ τὸ ἔσχισε, λέγοντας ὅτι ὁ Σκόντρα πασσᾶς δίνει διπλώματα καὶ ὅποιος εἶναι καλὸς αὔριον τὸ παίρνει ἀπὸ τὸν ἴδιον» (Σολωμοῦ «Ἅπαντα», Ἐκδόσεις Γρηγόρη, Ἀθῆναι, 1969, σελ. 114).
.                     Ὁ Σολωμὸς γράφει ἐπίσης:
«Εἰς τὲς ὀχτώ τοῦ Αὐγούστου ἔκαμαν συμβούλιον κι ἀποφάσισαν νύχτα νὰ πέσουν ξάφνου εἰς τὸστρατόπεδον  τοῦ ἐχθροῦ. Ἐδιωρίσθηκαν καὶ τὰ πόστα τοῦ καθενός. Ὁ Μάρκος μὲ τὸ σῶμα του νὰσταθῆ εἰς τὸ κέντρον, οἱ Σοβολεκιῶτες καὶ Ἀγραφιῶτες ἔχοντας ἀρχηγὸν τὸν Φῶτον Μπιθέφικον Σουλιώτην νὰ σχηματίσουν τὴν μία πτέρυγα, ὁ στρατηγὸς Γιωργάκης Κίτσος, οἱ δύο στρατηγοὶΤζαβέλλα, ὁ χιλίαρχος Γιάννης Τζαούσης καὶ ὁ στρατηγὸς Γιολτάσης νὰ σχηματίσουν τὴν ἄλλην πτέρυγα καὶ εἰς τὲς 5 ὧρες τῆς νυχτὸς νὰ πέσουν ὅλοι ἐπάνω εἰς τὸν ἐχθρόν. Ἐδιώρισαν καὶμυστικὸν λόγον «Στορνάρι».
.                    Ἐπρόσμενεν ὁ Μάρκος εἰς τὲς 5 ὧρες καὶ τέταρτον καὶ κανένας δὲν ἐκινήθηκεν.Ἔτρεξε τότε ὁ Μπότσαρης μὲ τὸ σῶμα του, ὡς 350. Ηὖρε τοὺς ἐχθροὺς εἰς τὸν ὕπνον. Μοναχός του τόσους πολλοὺς ἔσφαξεν ὁπού ἐπρίσθηκε τὸ χέρι του καὶ ἐστόμωσε καὶ τὸ σπαθί του. Ὁπόλεμος ἐβάσταξε πέντε ὧρες (ἄλλοι λέγουν 3). Ἔβγαλαν τοὺς ἐχθροὺς ἀπὸ ὅλα τὰ ταμπούρια, μονάχα ἕνα βαστοῦσε … Ἀντικρὺ εἰς αὐτὸ ἐπῆγεν ὁ ἴδιος ὁ Μάρκος καὶ ἐπολεμοῦσε. Δύο τρεῖςἐσκοτώθηκαν εἰς τὸ πλάγι του, ἐπληγώθη καὶ αὐτὸς εἰς τὴν μέσην ἐλαφρὰ καὶ διὰ νὰ μὴ προξενήση δειλίαν εἰς τοὺς συντρόφους του ἐπολεμοῦσε καὶ πληγωμένος ὄντας. Οἱ ἄλλοι δὲν ἀκολούθησαν κατὰ τὸ σχέδιόν τους, μοναχοὶ οἱ Τζαβελλάδες μὲ τὸ μικρὸν σῶμα τους ἔτρεξαν καὶ ὁ Γιάννης Τζαούσης.
.                    Ἀπὸ τὸ ταμπούρι ὁπού βαστοῦσεν ἀκόμη μία μπάλα τουφεκιοῦ ἐκτύπησε τὸν στρατηγὸν εἰς τὸ μέτωπον, καὶ ἔπεσεν εἰς τὸν τόπον… Ἐσκοτώθηκαν ἕως 800 Τοῦρκοι… Δεκατρεῖς ἐσκοτώθηκαν ἀπὸ τὸ σῶμα τοῦ Μάρκου καὶ πληγωμένοι 27…Τὸ σῶμα τοῦ Μάρκου ἐφέρθηκεν εἰς τὸ Μισολόγγι ὅλον καταματωμένον…Τὸ λείψανόν του ἐνεταφιάστηκεν εἰς τὴν ἐκκλησίαν τῆς Παναγίας…». (Αὐτ. σελ. 112-113).
.                    Πηγαίνοντας στὴ μάχη ὁ Μπότσαρης πέρασε ἀπὸ τὸ μοναστήρι τῆς Παναγίας τῆς Προυσιώτισσας. Μπῆκε στὸ Καθολικό τῆς Μονῆς, προσκύνησε τὴν θαυματουργὴ εἰκόνα καὶβγαίνοντας τράβηξε τὸ πουγγί του καὶ τὸ ἔδωσε σὲ ἕναν καλόγερο ποὺ ἦταν ἐκεῖ: «Πάρ᾽το», τοῦεἶπε, «νὰ τὰ μοιράσεις γιὰ τὴν ψυχὴ τοῦ Μάρκου Μπότσαρη». Ὁ καλόγερος, ποὺ δὲν εἶχε δεῖ ποτὲ τὸν Μπότσαρη, τὸν ρώτησε παραξενεμένος: «Τί; Πέθανε ὁ Μάρκος;» καὶ ὁ Μπότσαρης τοῦἀπάντησε: «Ὄχι, ἀλλὰ πηγαίνει γιὰ νὰ πεθάνει». (Ἀπὸ τὸ φυλλάδιο τῆς Ι.Α. Ἀθηνῶν «Μορφὲς καὶΓεγονότα τοῦ ΄21», Κείμενο Σοφοκλῆ Γ. Δημητρακόπουλου, Ἔνθετο στὸ περιοδικὸ «Τόλμη», Μάρτιος 2006, σελ. 9).
.                    Ὁ Μπότσαρης ἐνέπνευσε λογοτέχνες, ὅπως τοὺς Σολωμό, Παλαμά, Βαλαωρίτη,  Ι. Ζαμπέλιο, Α. Σοῦτσο, Ὀλιβιέ, Χάλικ, καλλιτέχνες ὅπως τοὺς ζωγράφους Ντελακρουά, Μασίλι, Ἰατρίδη, Θεόφιλο καὶ τὸν Ζακύνθιο μουσουργὸ Παῦλο Καρέρ, ποὺ συνέθεσε τὴν ἐξαιρετικὴ ὄπερά του «Μάρκος Μπότσαρης». Τὸν Μπότσαρη ἀπαθανάτισε καὶ ἡ δημοτικὴ μούσα, ποὺ ἐκφράζει τὸπένθος τῶν Ἑλλήνων γιὰ τὸν θάνατό του: «Τ΄᾽ εἶναι τοῦτα τὰ κλάματα κι αὐτὰ τὰ μοιρολόγια; Κύριέ μου τί νὰ γίνηκε στὸ δόλιο Μισολόγγι; Τοῦτα τὰ κλάματα ρωτᾶς, κι αὐτὰ τὰ μοιρολόγια; Γι’ αὐτὸν τὸν Μάρκο γένονται τὸν ἐλευθερωτή μας. Ὅσοι Ρωμαῖοι κι ἂν τό μαθαν, κι ὅσοι ἀφουγκρασθῆκαν ὅλοι στὰ μαῦρα ἐμπήκανε, τὰ μελανὰ ἐφορέσαν…».- 

ΠΗΓΗ:  ΚΛΙΚ