ΜΟΡΦΕΣ ΤΟΥ 1821

 

ΜΟΡΦΕΣ ΤΟΥ 1821– 18. ΟΙ ΦΙΛΙΚΟΙ: ΛΗΘΗ καὶ ΕΓΚΑΤΑΛΕΙΨΗ [Β´] (Γ. Ν. Παπαθανασόπουλος)

Φιλικὴ Ἑταιρεία
Μέρος Β

Λήθη καὶ ἐγκατάλειψη ἡ ἀμοιβὴ τῶν Φιλικῶν

Τοῦ Γιώργου Ν. Παπαθανασόπουλου

Βλ. σχετ.:

ΜΟΡΦΕΣ TOY 1821 – 1. ΙΩΑΝΝΗΣ ΚΑΠΟΔΙΣΤΡΙΑΣ (Γ. Ν. Παπαθανασόπουλος)
ΜΟΡΦΕΣ ΤΟΥ 1821– 2. ΘΕΟΔΩΡΟΣ ΚΟΛΟΚΟΤΡΩΝΗΣ (Γ. Ν. Παπαθανασόπουλος)
ΜΟΡΦΕΣ ΤΟΥ 1821– 3. ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΣ ΥΨΗΛΑΝΤΗΣ (Γ. Ν. Παπαθανασόπουλος)
ΜΟΡΦΕΣ ΤΟΥ 1821– 4. ΔΙΟΝΥΣΙΟΣ ΣΟΛΩΜΟΣ (Γ. Ν. Παπαθανασόπουλος)
ΜΟΡΦΕΣ ΤΟΥ 1821– 5. ΕΠΙΣΚΟΠΟΣ ΡΩΓΩΝ ΙΩΣΗΦ (Γ. Ν. Παπαθανασόπουλος)
ΜΟΡΦΕΣ ΤΟΥ 1821– 6. ΓΡΗΓΟΡΙΟΣ E΄ (Γ. Ν. Παπαθανασόπουλος)
ΜΟΡΦΕΣ ΤΟΥ 1821– 7. ΛΟΡΔΟΣ ΜΠΑΪΡΟΝ (Γ. Ν. Παπαθανασόπουλος)
ΜΟΡΦΕΣ ΤΟΥ 1821– 8. ΑΘΑΝΑΣΙΟΣ ΔΙΑΚΟΣ (Γ. Ν. Παπαθανασόπουλος)
ΜΟΡΦΕΣ ΤΟΥ 1821– 9. ΟΔΥΣΣΕΑΣ ΑΝΔΡΟΥΤΣΟΣ (Γ. Ν. Παπαθανασόπουλος)
ΜΟΡΦΕΣ ΤΟΥ 1821– 9. ΟΔΥΣΣΕΑΣ ΑΝΔΡΟΥΤΣΟΣ [Β´] (Γ. Ν. Παπαθανασόπουλος)
ΜΟΡΦΕΣ ΤΟΥ 1821– 10. ΠΑΠΑΦΛΕΣΣΑΣ (Γ. Ν. Παπαθανασόπουλος)
ΜΟΡΦΕΣ ΤΟΥ 1821– 11. ΝΙΚΗΤΑΡΑΣ (Γ. Ν. Παπαθανασόπουλος)
ΜΟΡΦΕΣ ΤΟΥ 1821– 11. ΝΙΚΗΤΑΡΑΣ [Β´] (Γ. Ν. Παπαθανασόπουλος)
ΜΟΡΦΕΣ ΤΟΥ 1821– 12. ΛΑΣΚΑΡΙΝΑ ΜΠΟΥΜΠΟΥΛΙΝΑ (Γ. Ν. Παπαθανασόπουλος)
ΜΟΡΦΕΣ ΤΟΥ 1821– 13. ΑΝΔΡΕΑΣ ΚΑΛΒΟΣ (Γ. Ν. Παπαθανασόπουλος)
ΜΟΡΦΕΣ ΤΟΥ 1821– 14. ΚΩΝ/ΝΟΣ ΚΑΝΑΡΗΣ (Γ. Ν. Παπαθανασόπουλος)
ΜΟΡΦΕΣ ΤΟΥ 1821– 14. ΚΩΝ/ΝΟΣ ΚΑΝΑΡΗΣ [B´] (Γ. Ν. Παπαθανασόπουλος)
ΜΟΡΦΕΣ ΤΟΥ 1821– 15. Ο ΕΘΝΟΜΑΡΤΥΡΑΣ ΑΡΧΙΕΠΙΣΚΟΠΟΣ ΚΥΠΡΟΥ KΥΠΡΙΑΝΟΣ (Γ. Ν. Παπαθανασόπουλος)
ΜΟΡΦΕΣ ΤΟΥ 1821– 16. ΕΫΝΑΡΔΟΣ: Ο ΦΙΛΕΛΛΗΝΑΣ ΠΟΥ ΔΥΣΑΡΕΣΤΗΣΕ ΤΟΝ ΜΕΤΕΡΝΙΧ (Γ. Ν. Παπαθανασόπουλος)
ΜΟΡΦΕΣ ΤΟΥ 1821– 17. Ο ΑΓΙΟΣ ΚΟΣΜΑΣ Ο ΑΙΤΩΛΟΣ (Γ. Ν. Παπαθανασόπουλος)
ΜΟΡΦΕΣ ΤΟΥ 1821– 17. Ο ΑΓΙΟΣ ΚΟΣΜΑΣ Ο ΑΙΤΩΛΟΣ [Β´- Ὁ Κοσμᾶς ὁ Αἰτωλός, ὁ Ρήγας καὶ ὁ Κοραὴς] (Γ. Ν. Παπαθανασόπουλος)
ΜΟΡΦΕΣ ΤΟΥ 1821– 18. ΟΙ ΦΙΛΙΚΟΙ: ΑΥΤΟΙ ΠΟΥ ΠΕΤΥΧΑΝ ΤΟ ΑΔΥΝΑΤΟ (Γ. Ν. Παπαθανασόπουλος)

.               Ἡ ἐκ μέρους τῶν μετὰ τὸν Καποδίστρια κυβερνήσεων ἀνταμοιβὴ πρὸς τοὺς δημιουργούς τῆς Φιλικῆς Ἑταιρείας ἦταν ἡ λήθη καὶ ἡ ἐγκατάλειψη. Ὄχι ὅτι οἱ Ξάνθος, Τσακάλωφ, Σκουφᾶς καὶ οἱ ἄλλοι πρῶτοι χρονικὰ Φιλικοὶ ἀγωνίστηκαν μὲ πάθος γιὰ νὰ ἀποκτήσουν κάποια προνόμια. Ἀπὸ τὴν ἀρχὴ ξεκαθάρισαν μὲ ὅρκο ὅτι δὲν θὰ χρησιμοποιήσουν τὴ θέση τους γιὰ δικό τους ὄφελος. Ἀντίθετα γιὰ τὴν Ἐπανάσταση θυσίασαν τὴ ζωή τους καὶ προσέφεραν ὑπὲρ αὐτῆς μόχθο πολὺν καὶ ἄφθονα χρήματα, πολλοὶ ἀπὸ τὸ ὑστέρημά τους.
.               Οἱ πρωτεργάτες τῆς Φιλικῆς Ἑταιρείας πέρασαν στὸ περιθώριο, ὅταν φούντωσε ἡ Ἐπανάσταση. Ἐπικεφαλῆς τῶν ἐπαναστατημένων Ἑλλήνων ἐτέθησαν στρατιωτικοὶ καὶ πολιτικοί. Οἱ σεμνοὶ Φιλικοὶ ἔμειναν στὸ περιθώριο τῶν ἐξελίξεων καὶ οὐδεὶς φρόντισε νὰ περάσουν μὲ κάποια ἄνεση τὰ ἔσχατα τῆς ζωῆς τους. Οἱ περισσότεροι ἀπεβίωσαν λησμονημένοι καὶ πένητες. Πιὸ συγκεκριμένα:
.               Ὁ Ἀλέξανδρος Ὑψηλάντης γεννήθηκε τὸ 1792 καὶ ἦταν γιὸς τοῦ Ἡγεμόνα τῆς Μολδοβλαχίας Κωνσταντίνου Ὑψηλάντη. Μὲ πνεῦμα πατριωτικὸ καὶ αὐτοθυσίας δέχθηκε νὰ ἀναλάβει τὴν ἀρχηγία τῆς Φιλικῆς Ἐταιρίας. Συγκρότησε τὸν Ἱερὸ Λόχο, ἀποτελούμενο ἀπὸ 500 σπουδαστὲς καὶ ξεκίνησε τὸν ἔνοπλο ἀγώνα γιὰ τὴν ἐλευθερία τῆς Ἑλλάδος. Ἀφιέρωσε στὸν Ἀγώνα ἀξιώματα, περιουσία, τὴ ζωή του.
.               Ὁ Νικόλαος Σκουφᾶς γεννήθηκε στὸ Κομπότι τῆς Ἄρτας τὸ 1779. Τὸ 1813 μετανάστευσε στὴν Ὀδησσό, ὅπου ἄσκησε τὸ πατρικὸ ἐπάγγελμα τῆς παραγωγῆς σκουφιῶν. Ἐκεῖ γνωρίστηκε μὲ τοὺς Ξάνθο καὶ Τσακάλωφ καὶ στὶς 14 Σεπτεμβρίου 1814 ἵδρυσαν τὴν Φιλικὴ Ἑταιρεία. Μύησε μὲ ἐπιτυχία ἀξιόλογες προσωπικότητες. Λόγω τῆς ἐπίπονης ψυχικὰ καὶ σωματικὰ δράσης ἀπώλεσε τὴν ὑγεία του καὶ στὶς 31 Ἰουλίου 1818 ἀπεβίωσε στὴν Κωνσταντινούπολη.
.               Ὁ Ἐμμανουὴλ Ξάνθος γεννήθηκε τὸ 1772 στὴν Πάτμο. Ἦταν φιλομαθὴς καὶ ἔμαθε καλὰ γράμματα καὶ ἀρκετὲς ξένες γλῶσσες. Στὴν Ὀδησσὸ δημιούργησε δική του ἐμπορικὴ ἑταιρεία καὶ ἦταν ἐκ τῶν ἱδρυτῶν τῆς Φιλικῆς Ἑταιρείας. Τὸν Ἰανουάριο τοῦ 1820 συνάντησε τὸν Καποδίστρια στὴν Ἁγία Πετρούπολη. Τοῦ προσέφερε τὴν ἀρχηγία τῆς Φιλικῆς Ἑταιρείας, τὴν ὁποία ἐκεῖνος δὲν ἀποδέχθηκε. Τὸ 1826 πῆγε στὴν Αὐστρία καὶ ὀργάνωσε ἀνεπιτυχῶς τὴν ἀπόδραση ἀπὸ τὶς φυλακὲς τοῦ Ἄλ. Ὑψηλάντη. Ὁ Ξάνθος κατῆλθε στὴ συνέχεια στὴν Πελοπόννησο, ἀλλὰ ὁ ρόλος του στὴν ἐξέλιξη τῆς Ἐπανάστασης ἦταν περιορισμένος καὶ ἀναχώρησε γιὰ Βουκουρέστι. Τὸ 1837 ἐπέστρεψε στὴν Ἑλλάδα, ὅπου καὶ ἀνασκεύασε τὰ ὅσα σὲ βάρος του ἔλεγε ὁ Φιλικὸς Παναγιώτης Ἀναγνωστόπουλος καὶ κατέγραψε ὁ Φιλήμων.
.               Ἀκλόνητο ντοκουμέντο τῶν ὑπηρεσιῶν τοῦ Ξάνθου εἶναι τὸ πιστοποιητικὸ ποὺ ἐδόθη τὸ 1837, πρὶν ἔρθει στὴν Ἑλλάδα, στὴ σύζυγό του Σεβαστὴ ἀπὸ τοὺς Πέτρο Μαυρομιχάλη, Ἀναγνώστη Δεληγιάννη, Σμαλτς καὶ Χριστόφορο Περραιβό: «Οἱ κάτωθεν ὑπογεγραμμένοι πιστοποιοῦμεν ὅτι ἡ ἐπιφέρουσα τὸ παρὸν Κυρία Σεβαστὴ Ξάνθου ἔχουσα δύο υἱοὺς καὶ μίαν θυγατέρα, εἶναι γυνὴ καὶ αὐτὰ τὰ τέκνα τοῦ Ἐμμανουὴλ Ξάνθου, Πατμίου καὶ ἑνὸς τῶν Ἀρχηγῶν τῆς Φιλικῆς Ἐταιρίας, σκοπὸς τῆς ὁποίας ἦτον ἡ ἑλληνικὴ ἀνεξαρτησία. Ὁ ρηθεὶς Ἐμμανουὴλ Ξάνθος εἶναι βέβαιον ὅτι ἠγωνίσθη διὰ τὴν ἐλευθερίαν τῆς Πατρίδος, θυσιάσας διὰ αὐτὴν ὑπάρχοντα καὶ ὑγείαν καὶ ἀφήσας τὴν οἰκογένειάν του εἰς τὴν ἐσχάτην της δυστυχίας κατάστασιν…». Τὴν ἴδια χρονιὰ ὁ Φιλήμων ἔγραψε: «Ποῖον δὲν θέλει καταλάβει ἡ δεινοτέρα λύπη, ὅταν ἀκούση ὅτι ὁ Ξάνθος ζῆ εἰς τὴν Ἑλλάδα δι’ ἐλέους;». Παρὰ τὸ ὅτι ἀποζήτησε μία τιμητικὴ σύνταξη δὲν τοῦ ἐδόθη καὶ σὲ πλήρη ἀνέχεια ἀπεβίωσε στὴν Ἀθήνα στὶς 28 Νοεμβρίου τοῦ 1852.
.               Ὁ Ἀθανάσιος Τσακάλωφ γεννήθηκε στὰ Ἰωάννινα τὸ 1788. Γόνος πλούσιας οἰκογένειας ἔζησε στὸ Παρίσι καὶ στὴ Βιέννη κάποια χρόνια καὶ κατέληξε στὴ Ρωσία, ὅπου κατέστη συνιδρυτὴς τῆς Φιλικῆς Ἑταιρείας. Ἐμύησε πολλοὺς καὶ ἀνέλαβε τὸν ἄχαρο ρόλο νὰ λάβει μέρος στὴν ἐκτέλεση τοῦ Φιλικοῦ Νικολάου Γαλάτη, ὁ ὁποῖος ἔδειξε προδοτικὴ στάση, λόγω τῶν φιλοδοξιῶν ποὺ εἶχε. Μέσω Μάνης διέφυγε στὴν Ἰταλία, ἀπὸ τὴν ὁποία ἦρθε στὴν Ἑλλάδα τὸ 1821. Ἐπὶ Καποδίστρια ἔλαβε κρατικὴ θέση καὶ ἦταν πληρεξούσιος Ἠπείρου στὴν Ἐθνοσυνέλευση τοῦ Ἄργους. Μετὰ τὴ δολοφονία τοῦ Καποδίστρια ἔφυγε γιὰ τὴ Ρωσία, ὅπου ἔζησε στὴν ἀφάνεια τὸ ὑπόλοιπό της ζωῆς του. Ἀπεβίωσε στὴ Μόσχα τὸ 1851.
.               Ὁ Παναγιώτης Σέκερης γεννήθηκε τὸ 1783 στὴν Τρίπολη τῆς Ἀρκαδίας. Φοίτησε στὴν σχολὴ τῆς Δημητσάνας καὶ ὅταν οἱ Τοῦρκοι δολοφόνησαν τὸν πατέρα τοῦ διέφυγε στὶς Σπέτσες καὶ μετὰ εἰς Κωνσταντινούπολη, Μόσχα καὶ Ὀδησσό. Στὴν Φιλικὴ Ἑταιρεία μυήθηκε ἀπὸ τὸν Παναγιώτη Ἀναγνωστόπουλο. Ἦταν πετυχημένος ἔμπορος καὶ δημιούργησε μεγάλη περιουσία, εἶχε δὲ γνωριμίες μεγαλεμπόρων τῆς Κωνσταντινούπολης, γεγονὸς εὐνοϊκὸ γιὰ τὰ σχέδια τῆς Ἑταιρείας. Στὴν Ὀδησσὸ ἔζησε ἕως τὸ 1830, ὅταν ἦρθε οἰκογενειακῶς στὴν Ἑλλάδα. Σεμνὸς δὲν ζήτησε οὔτε τοῦ δόθηκε ὁποιοδήποτε ἀξίωμα. Ἀπὸ μεγαλέμπορος καὶ κάτοχος μεγάλης περιουσίας κατάντησε τελώνης στὴν Ὕδρα καὶ ὕστερα στὸ Ναύπλιο, ὅπου ἀπεβίωσε τὸ 1847 πάμπτωχος.
.               Ὁ Ἀθανάσιος Σέκερης, ἀδελφός του Παναγιώτη, ἐργάστηκε γιὰ τὴν ἔκρηξη τῆς Ἐπανάστασης. Τὸ 1821 ἀποφάσισε νὰ ἐπιστρέψει ἀπὸ τὴν Ὀδησσὸ στὴν Ἑλλάδα. Ἔλαβε μέρος σὲ μάχες. Στὸ ἐλεύθερο κράτος ἀπὸ τὸ 1835 ἕως τὸ 1843 κατεῖχε τὴ θέση τοῦ προέδρου πρωτοδικῶν, ἀπὸ τὴν ὁποία παύθηκε τὸ 1844 καὶ γιὰ νὰ ζήσει δέχθηκε τὴ θέση τοῦ ἀποθηκάριου στὸν Δῆμο τοῦ Ἄργους.
.               Ὁ Γεώργιος Σέκερης, μικρότερος ἀδελφὸς τῶν Παναγιώτη καὶ Ἀθανασίου, στὴ Φιλικὴ Ἑταιρεία μυήθηκε ἀπὸ τὸν Τσακάλωφ στὴ Μόσχα. Μὲ τὴν ἔκρηξη τῆς Ἐπανάστασης ἦρθε στὴν Ἑλλάδα καὶ ἔλαβε μέρος στὶς μάχες Δερβενακίων καὶ Ἁγιονορίου. Ἀπὸ τὶς ταλαιπωρίες κλονίστηκε ἡ ὑγεία του καὶ ἀπεβίωσε στὶς 12 Νοεμβρίου 1822.
.               Ὁ Νικηφόρος Μπαμπούκης ἦταν παπὰς καὶ δάσκαλος. Γεννήθηκε στὰ Χαλκιάνικα τῶν Καλαβρύτων τὸ 1784. Μυήθηκε τὸ 1818 στὴν Φιλικὴ Ἑταιρεία καὶ διέδωσε τὴν ἰδέα τῆς Ἐπανάστασης σὲ προύχοντες καὶ κληρικοὺς τῆς Πελοποννήσου. Ὅταν προδόθηκε ἡ δράση του καὶ κυνηγήθηκε, διέφυγε στὴν Ἰταλία. Ὅταν ξεκίνησε ἡ Ἐπανάσταση ἐπέστρεψε στὴν Ἑλλάδα καὶ ἔλαβε ἐνεργὸ μέρος στὸν Ἀγώνα, ὡς ἁπλὸς στρατιώτης. Στὸν πόλεμο ἔχασε τὴν πλούσια βιβλιοθήκη του καὶ τὴν πατρική του περιουσία. Μετὰ τὴν Ἐπανάσταση ἵδρυσε σχολεῖο καὶ δίδασκε στὴν Ἀκράτα. Ἀπεβίωσε πάμπτωχος.
.               Ὁ Ἰωάννης Φαρμάκης γεννήθηκε στὴ Βλάστη Κοζάνης τὸ 1772. Τὸ 1817 μυήθηκε ἀπὸ τὸν Ἔμμ. Ξάνθο στὴν Φιλικὴ Ἑταιρεία, στὴν Ὀδησσό. Μετὰ τὴν ἥττα στὸ Δραγατσάνι μαζὶ μὲ τὸν Γεωργάκη Ὀλύμπιο καὶ 350 παλληκάρια ἀμύνθηκε στὴ Μονὴ Σέκου. Ὁ Ὀλύμπιος ἀνατίναξε τὴν πυριτιδαποθήκη τῆς Μονῆς. Φονεύθηκαν ὁ ἴδιος, παλληκάρια του καὶ πολλοὶ Τοῦρκοι. Ὁ Φαρμάκης παραδόθηκε ἀφοῦ πίστεψε ὅτι ὁ Σελὶχ Πασὰς θὰ σεβόταν τὴ ζωή του. Αὐτὸς ἔσφαξε τοὺς συντρόφους τοῦ Φαρμάκη, καὶ ἔστειλε τὸν ἴδιο σιδηροδέσμιο στὴν Κωνσταντινούπολη, ὅπου οἱ Ὀθωμανοί, ἀφοῦ τὸν βασάνισαν, τὸν καρατόμησαν, τὸ 1821.-
(Σημ. Τὰ στοιχεῖα προέρχονται κυρίως ἀπὸ τὰ πονήματα: Ἰωάννου Φιλήμονος «Φιλικὴ Ἑταιρεία – Ἐν Ναυπλία 1834, Ἐπανεκδ. «Κουλτούρα», «Ἀπομνημονεύματα Ἐμμανουὴλ Ξάνθου», Ἔκδ. «Καθημερινῆς», Ι.Κ. Μαζαράκη – Αἰνιὰν «Ἡ Φιλικὴ Ἑταιρεία», Ἀθήνα 2007, Γιώργου Καραμπελιᾶ «Φιλικὴ Ἑταιρεία – Ἦταν ὥριμη ἡ Ἐπανάσταση;», β΄ ἔκδ. συμπλ., Ἐναλλακτικὲς Ἐκδόσεις, 2019) 

ΠΗΓΗ:  ΚΛΙΚ