H ΧΡΙΣΤΙΑΝΙΚΗ ΤΑΥΤΟΤΗΤΑ ΤΗΣ ΜΑΚΕΔΟΝΙΑΣ (Ἡρ. Ρεράκης)

«Ἡ χριστιανικὴ ταυτότητα τῆς Μακεδονίας»

Ἡρακλῆς Ρεράκης,
Καθηγητὴς Παιδαγωγικῆς 
– Χριστιανικῆς Παιδαγωγικῆς τῆς Θεολογικῆς Σχολῆς τοῦ ΑΠΘ.

ἐφημ. «Ὀρθόδοξη Ἀλήθεια»,
17.01.2018

.             Διαβάζοντας κανεὶς τὶς Πράξεις τῶν Ἀποστόλων διαπιστώνει ἀβίαστα ὅτι ἡ Μακεδονία, ἐκτὸς ἀπὸ τὸ γεγονὸς ὅτι εἶναι μία καὶ Ἑλληνική, εἶναι ἐπίσης καὶ χριστιανική. Τὰ χριστιανικὰ χαρακτηριστικὰ γνωρίσματα τῆς ταυτότητάς της, ποὺ συμβάλλουν καὶ στὴ διαχρονικὴ πολιτισμικὴ καὶ θρησκευτική της ἐξέλιξη, τὰ ἔλαβε ἀπὸ τὸν Ἀπόστολο τῶν Ἐθνῶν Παῦλο ἤδη ἀπὸ τὸ 50 μ.Χ.
.           Οἱ ἱστορικὲς μαρτυρίες, ποὺ ἀναφέρονται στὶς Πράξεις τῶν Ἀποστόλων, ἀποτελοῦν ἀκλόνητα καὶ ἀποστομωτικὰ ἐπιχειρήματα, ποὺ ἀποδεικνύουν ὅτι ἡ ἤδη ἱστορικὰ γνωστὴ ἑλληνικὴ Μακεδονία ὑπῆρξε ἡ πρώτη χριστιανικὴ περιοχὴ τῆς Εὐρώπης, οἱ κάτοικοί της οἱ πρῶτοι εὐρωπαῖοι Χριστιανοὶ καὶ οἱ πόλεις της οἱ πρῶτες ἐκχριστιανισθεῖσες πόλεις τῆς εὐρωπαϊκῆς Ἠπείρου.
.           Ὁ ἐκχριστιανισμὸς τῆς Μακεδονίας, ἀφ᾽ ἑνός, ἔμελε νὰ ἀποτελέσει μία νέα σελίδα στὴν πολιτισμικὴ ἐξέλιξη ὁλόκληρής της Εὐρώπης καί, ἀφ᾽ ἑτέρου, ἀποτελεῖ μία ἱστορικὴ ἀπόδειξη, ἡ ὁποία διαψεύδει ἀπόλυτα τοὺς ἀβάσιμους καὶ ἀνιστόρητους ἰσχυρισμούς, ποὺ προβάλλονται καὶ ἀποτελοῦν τὰ ἐρείσματα τῶν ἐπιχειρημάτων τῶν σημερινῶν διεκδικητῶν τοῦ ὀνόματος τῆς Μακεδονίας καὶ τῶν ὑποστηρικτῶν τους, ἀποδεικνύοντας, ὡς αὐθαίρετη, τὴν ἐκ τοῦ πονηροῦ μεθόδευση ἀνεύρεσης ψεύτικων στοιχείων γιὰ τὴ βραχυπρόθεσμη ἢ μακροπρόθεσμη ἀμφισβήτηση τῶν ἱστορικῶν καὶ ἐθνικῶν μας ὁρίων.
.           Τὰ στοιχεῖα ποὺ ἀναφέρονται στὶς Πράξεις τῶν Ἀποστόλων ἀποδομοῦν τὶς θέσεις τῶν Σκοπίων, ὅτι ἔχουν ἱστορικὴ σχέση μὲ τὴ Μακεδονία, ἀποδεικνύοντας ταυτόχρονα ὅτι οἱ νεωτερικὲς αὐτὲς θέσεις εἶναι μεθοδευμένες καὶ κατασκευασμένες γιὰ νὰ στηρίξουν τὰ ποικίλα συμφέροντα τῶν ἰσχυρῶν, ἐφ᾽ ὅσον τὸ νεόδμητο κράτος τῶν Σκοπίων δὲν ἔχει καμιὰ σχέση μὲ τὴν Μακεδονία καὶ τὴν ἱστορική της συνέχεια.
.           Οἱ Πράξεις τῶν Ἀποστόλων ἀναφέρουν ρητὰ ὅτι ὁ Ἀπ. Παῦλος, ἐνῶ βρισκόταν στὴν Τρωάδα, εἶδε σὲ ὅραμα ἕναν Μακεδόνα νὰ τὸν καλεῖ νὰ περάσει ἀπὸ τὴν Ἀσία στὴ Μακεδονία καὶ νὰ βοηθήσει τοὺς Μακεδόνες. Ὁ Ἀπ. Παῦλος καὶ οἱ μαθητές του ἑρμήνευσαν τὸ ὅραμα ὡς ἐντολὴ τοῦ Χριστοῦ νὰ κηρύξουν τὸ Εὐαγγέλιο στὴ Μακεδονία καὶ ἀποφάσισαν νὰ ὑπακούσουν.
.           Οἱ Πράξεις τῶν Ἀποστόλων, ἐπίσης, ἀναφέρουν λεπτομερῶς τὶς Μακεδονικὲς πόλεις ποὺ πέρασαν ἢ ποὺ διέμειναν, λίγο ἢ πολύ, ὁ Ἀπ. Παῦλος καὶ ὁ Σίλας (Πράξ. Κέφ. 16 καὶ 17). Καταρχάς, ἔφτασαν στὴ Σαμοθράκη, στὴν Νεάπολη (Καβάλα), στοὺς Φιλίππους, ὅπου ἔμειναν μερικὲς μέρες καί, μετὰ τὴν ἵδρυση τῆς τοπικῆς Ἐκκλησίας τῶν Φιλίππων, ἀφοῦ πέρασαν ἀπὸ τὴν Ἀμφίπολη καὶ τὴν Ἀπολλωνία, ἔφθασαν στὴ Θεσσαλονίκη καὶ ἀπὸ ἐκεῖ στὴ Βέροια. Ὅλες αὐτὲς οἱ πόλεις ὑπῆρχαν καὶ τότε καὶ σήμερα, ὡς ἑλληνικὲς πόλεις τῆς ἑλληνικῆς Μακεδονίας.
.           Ἀποτέλεσμα τοῦ ἱεραποστολικοῦ ἔργου τοῦ Ἀπ. Παύλου ἦταν νὰ βαπτιστεῖ στοὺς Φιλίππους ἡ Λυδία, ἡ πρώτη χριστιανὴ τῆς Εὐρώπης καὶ νὰ πιστέψουν στὸν Χριστὸ πάρα πολλοὶ Ἰουδαῖοι καὶ ἐθνικοί, ἄνδρες καὶ γυναῖκες ἀπὸ τὶς πόλεις τῆς Μακεδονίας ποὺ πέρασε. Κατὰ τὴν τρίτη περιοδεία του, ὁ Ἀπόστολος, μὲ ἀφετηρία τὴν Ἔφεσο, ἐπισκέφτηκε ξανὰ τὴ Μ. Ἀσία καί, μέσῳ αὐτῆς, ξαναῆλθε, γιὰ δεύτερη φορά, στὴ Μακεδονία καὶ ἀπὸ ἐκεῖ πορεύτηκε ἐπίσης στὶς ὑπόλοιπες ἑλληνικὲς πόλεις καὶ κυρίως στὴν Κόρινθο. (Πράξ. κεφ. 19 καὶ 20).Τέλος, ἐπέστρεψε πίσω, πάλι μέσῳ Μακεδονίας (τρίτη ἐπίσκεψη), καὶ ἔφθασε ἀπὸ ἐκεῖ στὴν Τρωάδα.
.           Εἶναι ἀνάγκη νὰ ἐπισημάνουμε ὅτι οἱ παραπάνω ἱστορικὲς ἀναφορές μας στὸν ἐκχριστιανισμὸ τῆς Μακεδονίας ἔχουν, ἐκτὸς τῶν ἄλλων στὴ σημερινὴ συγκυρία, τεράστιο ἐκκλησιαστικὸ ἐνδιαφέρον, ὅπως εὔστοχα καὶ εὔκαιρα ἐπισημαίνεται καὶ ἀπὸ τὶς πρόσφατες ἀποφάσεις τῆς Διαρκοῦς Ἱερᾶς Συνόδου τῆς Ἐκκλησίας τῆς Ἑλλάδος. Καὶ τοῦτο, διότι ὑπάρχουν σὲ διοικητικὸ ἐπίπεδο δύο Ἐκκλησίες στὰ Σκόπια. Ἡ μία εἶναι ἡ σχισματικὴ Ἐκκλησία τῆς «πρώην Γιουγκοσλαβικῆς Δημοκρατίας τῆς Μακεδονίας», ποὺ προέκυψε ἀπὸ τὴν διάσπαση τῶν νοτιότερων ἐπαρχιῶν τῆς Σερβικῆς Ἐκκλησίας τὸν Ὀκτώβριο τοῦ 1958 καὶ μέχρι τὸ 1967 διατελοῦσε σὲ κανονικὴ ἑνότητα μὲ τὸ Σερβικὸ Πατριαρχεῖο. Τὸ 1967, ὅμως, αὐτοανακηρύχθηκε αὐτοκέφαλη ἐκκλησία, μὲ τὸ ὄνομα «Μακεδονικὴ Ὀρθόδοξη Ἐκκλησία – Ἀρχιεπισκοπὴ τῆς Ὀχρίδας», μὲ ἀποτέλεσμα ἡ ἔκτακτη Σύνοδος τῆς Ἱεραρχίας τῆς Σερβικῆς Ἐκκλησίας νὰ ἀνακηρύξει τὴν ἡγεσία της σχισματική. Ἀπὸ τότε ἕως σήμερα καμιὰ ὀρθόδοξη Ἐκκλησία δὲν ἀναγνωρίζει τὴν ἡγεσία τῆς Ἐκκλησίας αὐτῆς ὡς κανονική.
.           Ἡ δεύτερη Ἐκκλησία, δημιουργήθηκε τὸ 2005, ὅταν, μετὰ ἀπὸ διάλογο μεταξύ του Πατριαρχείου τῆς Σερβίας καὶ τῆς σχισματικῆς Ἐκκλησίας, ποὺ δὲν κατέληξε σὲ συμφωνία, τὸ Πατριαρχεῖο τῆς Σερβίας προχώρησε στὴν ἐπανίδρυση τῆς «Ὀρθόδοξης Ἀρχιεπισκοπῆς τῆς Ἀχρίδας» στὸ κρατίδιο τῶν Σκοπίων. Ὅμως, ἡ κανονικὴ αὐτὴ Ἀρχιεπισκοπὴ δὲν ἀναγνωρίστηκε ἀπὸ τὰ Σκόπια, ὁ δὲ κανονικὸς Ἀρχιεπίσκοπός της Ἰωάννης φυλακίστηκε ἀρκετὰ χρόνια, ἐπειδὴ οἱ ἀρχὲς εἶχαν ἀρνηθεῖ νὰ τῆς δώσουν ἄδεια μὲ τὸ σκεπτικὸ ὅτι, ἐφ᾽ ὅσον ὑπάρχει «Μακεδονικὴ Ὀρθόδοξη Ἐκκλησία», δὲν μπορεῖ νὰ ὑπάρξει καὶ δεύτερη Ἐκκλησία γιὰ τὴν ἴδια ὁμολογία.
.           Ὡστόσο, τὸν Νοέμβριο τοῦ 2017, τὸ εὐρωπαϊκὸ δικαστήριο γιὰ τὰ ἀνθρώπινα δικαιώματα στὸ Στρασβοῦργο δικαίωσε τὴ Σερβικὴ Ὀρθόδοξη Ἐκκλησία στὴν προσφυγή της κατὰ τῶν Σκοπίων γιὰ τὸ θέμα τῆς μὴ ἀναγνώρισης τῆς Ἀρχιεπισκοπῆς Ἀχρίδας. Ἡ παράλληλη ὕπαρξη καὶ λειτουργία ὅμως ἕως καὶ σήμερα τῆς Μακεδονικῆς ὀρθόδοξης Ἐκκλησίας δημιουργεῖ τεράστιο θέμα, τὸ ὁποῖο, ἐκτὸς τῶν ἄλλων, ἐπισημαίνεται δικαίως στὴν ἀπόφαση τῆς Διαρκοῦς Ἱερᾶς Συνόδου τῆς Ἐκκλησίας τῆς Ἑλλάδος11-01-2017, ποὺ ἀπευθύνεται πρὸς τὴν ἑλληνικὴ πολιτεία, ἐξ ἀφορμῆς τῆς ἔντονης διπλωματικῆς κινητικότητας ποὺ ὑπάρχει γιὰ τὸ θέμα τῶν Σκοπίων.
.           Ἡ Διαρκὴς Ἱερὰ Σύνοδος (Δ.Ι.Σ.), γνωστοποιώντας τὶς θέσεις της γιὰ τὴ σχισματικὴ ἐκκλησία τῶν Σκοπίων, τονίζει πρὸς τὴν ἑλληνικὴ πολιτεία ὅτι συμμερίζεται τὴν ἀγωνία τῶν Ἱεραρχῶν, ποὺ διαποιμαίνουν τὶς Ἱερὲς Μητροπόλεις στὴν περιοχὴ τῆς Μακεδονίας ἀλλὰ καὶ τοῦ λαοῦ καὶ «ὑπενθυμίζει ὅτι ἡ Ἐκκλησία ἔχει μαρτυρήσει, μὲ τὸν λόγο καὶ τὸ αἷμα κλήρου καὶ λαοῦ, τὴν ἑλληνικότητα τῆς Μακεδονίας ἀπὸ ἀρχαιοτάτων χρόνων, γι’ αὐτὸ καὶ δὲν μπορεῖ νὰ ἀποδεχθεῖ τὴν ἀπονομὴ τοῦ ὄρου “Μακεδονία” ἢ παραγώγου του ὡς συστατικοῦ ὀνόματος ἄλλου Κράτους, τὸ ὁποῖο θὰ ἔχει ἐπιπτώσεις καὶ στὴν ὀνομασία τῆς σχισματικῆς αὐτοαποκαλούμενης ἐκκλησίας τῆς “Μακεδονίας”. Ἀναμένει δὲ ἀπὸ τὴν ὑπεύθυνη Ἑλληνικὴ Κυβέρνηση, ἡ ὁποία διαχειρίζεται τὸ θέμα, νὰ κατανοήσει τὴν ἀνησυχία Της, ποὺ εἶναι καὶ ἀνησυχία τοῦ οἰκουμενικοῦ ἑλληνισμοῦ». Ἡ Ἐκκλησία τῆς Ἑλλάδος σὲ αὐτὴν τὴν συγκεκριμένη περίπτωση, ἐκφράζοντας τὴν ἱστορική της παράδοση καὶ εὐθύνη καὶ ἀνταποκρινόμενη στὶς προσδοκίες τοῦ λαοῦ τοῦ Θεοῦ, ἐνήργησε ἔγκυρα καὶ ἔγκαιρα, ὑπερασπιζόμενη, ὅπως ἔχει χρέος, τόσο τὰ ἐθνικὰ θέματα ὅσο καὶ τὴ μακραίωνη χριστιανικὴ παράδοση τῆς Μακεδονίας, δίνοντας ταυτόχρονα τὸ μήνυμα στοὺς ὀρθόδοξους πιστούς της ὅτι ἡ Μακεδονία εἶναι μία, ἑλληνικὴ καὶ χριστιανική. Ἡ ἀπάντηση τοῦ Ὑπ. Ἐξωτερικῶν, ποὺ προσπάθησε νὰ πολιτικοποιήσει, νὰ σπιλώσει καὶ νὰ ὑποτιμήσει τὶς καθαρὲς πατριωτικὲς καὶ ὀρθόδοξες θέσεις τῆς Ἐκκλησίας, εἶναι λυπηρὴ ἀπαράδεκτη καὶ δὲν ἀντιστοιχεῖ στὸ ὕψος τῶν περιστάσεων, διότι ἐκφεύγει τῶν ὁρίων τοῦ πολιτικοῦ ἤθους καὶ ἐκφράζεται μὲ ἀσέβεια ἔναντι θεσμῶν, ὅπως εἶναι, γιὰ παράδειγμα, ἡ ὀρθόδοξη Ἐκκλησία τῆς Ἑλλάδας, ἡ ὁποία ἐκ τῆς φύσεώς της εἶναι ὑποχρεωμένη, στὸ πλαίσιο μάλιστα τῶν δημοκρατικῶν ἐλευθεριῶν ποὺ ἀπολαμβάνει, νὰ ἀφουγκράζεται τὸ κοινὸ αἴσθημα, νὰ τὸ διακονεῖ καὶ νὰ τὸ ἐκφράζει. Θὰ περίμενε πάντως κάποιος, τουλάχιστον σὲ ἕνα τέτοιας ἐθνικῆς σημασίας θέμα, ὅπως εἶναι τὸ θέμα τῆς χρήσης τοῦ ὀνόματος τῆς Μακεδονίας στὴν ὀνοματοδοσία τοῦ κράτους τῶν Σκοπίων, μεγαλύτερη σοβαρότητα, αὐτοσυγκράτηση καὶ εὐθύνη, ἀπὸ τὴν πλευρὰ τῆς πολιτείας, προκειμένου νὰ καλλιεργεῖται καὶ νὰ διατηρεῖται ἡ ἀπαιτούμενη γιὰ τὰ μεγάλα ἐθνικὰ θέματα ἑνωτικὴ σύμπνοια καὶ συνοχὴ τοῦ ἑλληνικοῦ λαοῦ.

ΠΗΓΗ:   ΚΛΙΚ