ΟΜΙΛΙΑ ΣΤΗΝ ΚΥΡΙΑΚΗ Ε´ΛΟΥΚΑ Ἡ παραβολὴ τοῦ πλουσίου καὶ τοῦ πτωχοῦ Λαζάρου-3 (Ἁγ. Νικολάου Βελιμίροβιτς)

ΑΓΙΟΥ ΝΙΚΟΛΑΟΥ ΒΕΛΙΜΙΡΟΒΙΤΣ

ΟΜΙΛΙΑ ΣΤΗΝ ΚΥΡΙΑΚΗ Ε´ ΛΟΥΚΑ Ἡ παραβολὴ τοῦ πλουσίου καὶ τοῦ πτωχοῦ Λαζάρου (Λουκ. ιϛ´ 19-31) Γ´
ἀπὸ τὸ βιβλίο «Ὁμιλίες Ε´- Κυριακοδρόμιο Β´», Ἀθῆναι 2013, μετάφρ. Π. Μπότση, σελ. 247 ἑξ.

Μέρος Α´: ΟΜΙΛΙΑ ΣΤΗΝ ΚΥΡΙΑΚΗ Ε´ΛΟΥΚΑ Ἡ παραβολὴ τοῦ πλουσίου καὶ τοῦ πτωχοῦ Λαζάρου-1 (Ἁγ. Νικολάου Βελιμίροβιτς) «Ποῦ εἶναι ὁ πλοῦτος τοῦ Κροίσου; Ποῦ εἶναι τὰ συμπόσια τοῦ Λούκουλλου; Ποῦ ἡ αὐτοκρατορία τοῦ Καίσαρα; Ποῦ ἡ δύναμη τοῦ Ναπολέοντα;»

Μέρος Β´: ΟΜΙΛΙΑ ΣΤΗΝ ΚΥΡΙΑΚΗ Ε´ΛΟΥΚΑ Ἡ παραβολὴ τοῦ πλουσίου καὶ τοῦ πτωχοῦ Λαζάρου-2 (Ἁγ. Νικολάου Βελιμίροβιτς) «Ἐκεῖ δὲν τὸν ἔγλειφαν τὰ σκυλιά, ἀλλὰ τὸν καταβρόχθιζαν τὰ σκουλήκια»

.             Αὐτὸ δείχνει πὼς στὴν οὐράνια βασιλεία ὑπάρχει ἀπόλυτη ἀπουσία τοῦ κακοῦ. Μὲ τὸν λόγο αὐτὸ ὁ Ἀβραὰμ ἤθελε ἐπίσης νὰ θυμίσει στὸν ἀπόγονό του πὼς ἀνῆκαν στὴν ἴδια φυλή, πὼς ὁ πλούσιος εἶχε μπροστά του παραδείγματα δικαίων κι ἐναρέτων ἀνθρώπων ἀπὸ τὸν ἴδιο τὸν Ἀβραάμ, ἀλλὰ κι ἀπὸ ἄλλους δικαίους. Ἑπομένως θὰ μποροῦσε νὰ εἶχε σωθεῖ κι αὐτὸς ἀπὸ τὰ βάσανα τῆς κόλασης, ὅταν εἶχε τὴν εὐκαιρία στὴν γῆ. Δὲν μποροῦσε ὅμως ν’ ἀνταποκριθεῖ στὸ αἴτημα τοῦ ἁμαρτωλοῦ γιὰ δύο λόγους: πρῶτον, ἐπειδὴ τὴν κατάσταση τῶν πραγμάτων εἶχε κρίνει ἡ θεία δικαιοσύνη καὶ δεύτερο, ἐπειδὴ σ’ ἐκεῖνον τὸν κόσμο δὲν ὑπάρχει δρόμος ἢ γέφυρα γιὰ νὰ περάσουν οἱ ἄνθρωποι ἀπὸ τὰ ἐνδιαιτήματα τῶν δικαίων στὸν τόπο κόλασης τῶν ἁμαρτωλῶν. Ἂν κάποιον ἁμαρτωλό, μὲ τὶς προσευχὲς τῆς Ἐκκλησίας στὴ γῆ, τὸν μεταφέρει ὁ Θεὸς ἀπὸ τὴν κόλαση στὸν παράδεισο πρὶν ἀπὸ τὴν Τελικὴ Κρίση, αὐτὸ εἶναι μυστικό του Θεοῦ, ὅπου δὲν μπορεῖ νὰ παρέμβει ὁ Ἀβραάμ. Ὑπενθύμισε μόνο στὸν πρώην πλούσιο, ποὺ τώρα ἦταν πιὸ φτωχὸς ἀπὸ τὸν φτωχότερο ζητιάνο στὸν κόσμο, πὼς στὴν ἐπίγεια ζωὴ τοῦ εἶχε ὅλα ὅσα ἤθελε. Ἔτσι, ἀφοῦ ἐνόσω ζοῦσε δὲν ἀποζητοῦσε κανένα ἀπὸ τ’ ἀγαθὰ τοῦ οὐρανοῦ καὶ δὲν εἶχε δώσει οὔτε ἕνα μικρὸ ψίχουλο γιὰ νὰ τὰ κερδίσει, ἀλλ’ οὔτε κι ἔχυσε ἕνα δάκρυ γι’ αὐτά, σημαίνει πὼς ὅλη τὴν ἀνταμοιβὴ τοῦ τὴν εἰσέπραξε στὴ ζωὴ αὐτή. Ὁ Λάζαρος, ἀντίθετα, στὴν παροδικὴ αὐτὴ ζωὴ τοῦ ἔλαβε μόνο βάσανα, πόνους καὶ περιφρόνηση, ἐπιζητοῦσε μὲ δάκρυα μόνο τὰ οὐράνια ἀγαθὰ καὶ τώρα τ’ ἀπολαμβάνει. Ὅπως εἶπε ὁ Κύριος, «μακάριοι οἱ πενθοῦντες, ὅτι αὐτοὶ παρακληθήσονται» (Ματθ. ζ´ 4). Κι ἀλλοῦ πάλι εἶπε ὁ ἴδιος: «ὑμεῖς… λυπηθήσεσθε, ἀλλ’ ἡ λύπη ὑμῶν εἰς χαρὰν γενήσεται» (Ἰωάν. ϛ´ 20) καὶ «οὐαὶ ὑμῖν οἱ γελῶντες νῦν, ὅτι πενθήσετε καὶ κλαύσετε» (Λουκ. ϛ´ 25).
.           Ὅταν ὁ ἁμαρτωλὸς συνειδητοποίησε πὼς ὁ Ἀβραὰμ ἀπάντησε δίκαια στὴν πρώτη του ἐρώτηση, ἐπανῆλθε μὲ μίαν ἄλλη: «Εἶπε δέ· ἐρωτῶ οὖν σε, πάτερ, ἴνα πέμψης αὐτὸν εἰς τὸν οἶκον τοῦ πατρός μου· ἔχω γὰρ πέντε ἀδελφούς· ὅπως διαμαρτύρεται αὐτοῖς, ἵνα μὴ καὶ αὐτοὶ ἔλθωσιν εἰς τὸν τόπον τοῦτον τῆς βασάνου» (Λουκ. ιϛ´ 27, 28). Πῶς προκλήθηκε αὐτὴ ἡ ξαφνικὴ συμπάθεια γιὰ τοὺς ἄλλους καὶ τὸ ἐνδιαφέρον του γιὰ τὴ σωτηρία τους; Δὲν ἦταν συμπάθεια καὶ ἔλεος αὐτὸ ποὺ ἐνίωσε, ἀλλὰ μᾶλλον μία προσπάθεια γιὰ ἕνα νοτισμένο ἀκροδάχτυλο, ὥστε νὰ ἐλαφρώσει τὰ βάσανά του. Ἀποκάλυψε ἔτσι μίαν ἄλλη ἁμαρτία του: τὸν σκανδαλισμὸ τῶν ἄλλων. Βρισκόταν στὴν κόλαση ὄχι μόνο ἐπειδὴ φέρθηκε ἄσπλαχνα στὸ Λάζαρο, ἀλλ’ ἐπειδὴ μὲ τὸν ἐλαφρόμυαλο βίο τοῦ εἶχε δώσει κακὸ παράδειγμα στ’ ἀδέρφια του, ὁδηγώντας τὰ ἔτσι στὴν καταστροφὴ καὶ τὸν ὄλεθρο κι ἀνοίγοντας καὶ γι’ αὐτὰ τὸ δρόμο πρὸς τὴν κόλαση. Ὁ σκανδαλισμὸς τῶν ἄλλων εἶναι μεγάλη ἁμαρτία. Τὸ νὰ γλιστράει κάποιος καὶ νὰ τραβᾶ ταυτόχρονα κι ἄλλους μαζί του ἀξίζει μεγαλύτερη τιμωρία, ἀπ’ ὅτι ὅταν γλιστράει κανεὶς καὶ πέφτει μόνος του. Ἀκοῦστε τὰ φοβερὰ λόγια ποὺ χρησιμοποίησε ὁ Κύριος γιὰ ἐκείνους ποὺ γίνονται αἰτία σκανδαλισμοῦ: «Λυσιτελεῖ αὐτῷ εἰ λίθος μυλικὸς περικεῖται περὶ τὸν τράχηλον αὐτοῦ καὶ ἔρριπται εἰς τὴν θάλασσαν, ἢ ἴνα σκανδαλίση ἕνα τῶν μικρῶν τούτων» (Λουκ. ιζ´ 2). Φαίνεται πὼς τ’ ἀδέρφια τοῦ πλουσίου μᾶλλον ἦταν μικρότερα ἀπὸ τὸν ἴδιον, γι’ αὐτὸ κι ἤθελε νὰ πάει ὁ Λάζαρος κοντά του καὶ νὰ συγχωρήσει ἐκεῖνον πρῶτα καὶ μετὰ νὰ ἐκθέσει τὴν ἁμαρτία του στ’ ἀδέρφια του. Τότε οἱ φλόγες θὰ ἦταν ἠπιότερες καὶ τὰ κολαστήρια ἐλαφρύτερα. Ἡ ἔκκληση αὐτὴ ποὺ ἔκανε στὸν Ἀβραὰμ δὲν ἀφοροῦσε τόσο τ’ ἀδέρφια του, ὅσο τὸν ἴδιο τὸν ἑαυτό του.
.           «Λέγει αὐτῷ Ἀβραάμ· ἔχουσι Μωυσέα καὶ τοὺς προφήτας· ἀκουσάτωσαν αὐτῶν ὁ δὲ εἶπεν οὐχί, πάτερ Ἀβραάμ, ἀλλ’ ἐάν τις ἐκ νεκρῶν πορευθῇ πρὸς αὐτούς, μετανοήσουσιν· εἶπε δὲ αὐτῷ· εἰ Μωυσέως καὶ τῶν προφητῶν οὐκ ἀκούουσιν, οὐδὲ ἐάν τις ἐκ νεκρῶν ἀναστῇ πεισθήσονται» (Λουκ. ιϛ´ 29-31). Ὁ Ἀβραὰμ δὲν μποροῦσε οὔτε καὶ στὴ δεύτερη παράκληση τοῦ πλουσίου ν’ ἀνταποκριθεῖ. Κι ἔδωσε καθαρὲς καὶ πειστικὲς δικαιολογίες γι’ αὐτό. Τί νόημα θὰ εἶχε νὰ ξαναγυρίσει ὁ Λάζαρος στὸν κόσμο καὶ νὰ προειδοποιήσει τοὺς ἀνθρώπους τί τοὺς περιμένει μετὰ τὸ θάνατό τους, ἀφοῦ ὁ Μωυσῆς κι οἱ προφῆτες εἶχαν πεῖ ὅλα ὅσα ἔπρεπε νὰ κάνουν γιὰ νὰ σωθοῦν; Χιλιάδες χιλιάδων ἄνθρωποι σώθηκαν ὄχι ἀπὸ μαρτυρίες νεκρῶν, ἀλλὰ ζωντανῶν. Ὅταν λοιπὸν τόσες χιλιάδες ἄνθρωποι σώθηκαν ἀκούγοντας τὸ Μωυσῆ καὶ τοὺς προφῆτες, ἔτσι μποροῦν νὰ σωθοῦν καὶ τ’ ἀδέρφια σου. Μάταια προσπάθησε πάλι ὁ πλούσιος νὰ ἐπαναλάβει τὴν ἔκκλησή του, ἐνισχύοντας τὴν μὲ τὰ λόγια: ἐὰν τὶς ἐκ νεκρῶν πορευθῆ πρὸς αὐτούς, μετανοήσουσιν. Ὁ Ἀβραὰμ ἀπέρριψε πάλι τὸ αἴτημά του μὲ καθαρὰ ἐπιχειρήματα. Τί θὰ τοὺς ὠφελοῦσε ἡ παρουσία κι ἡ μαρτυρία τοῦ Λάζαρου, ἂν δὲν ἄκουγαν τὸ Μωυσῆ καὶ τοὺς προφῆτες; Ὁ Μωυσῆς, ὁ Ἠσαΐας κι ὁ Ἠλίας δὲν εἶδαν τὸν Θεὸ καὶ μίλησαν στοὺς ἀνθρώπους στὸ ὄνομά Του; Ἂν λοιπὸν τ’ ἀδέρφια του δὲν ἄκουσαν καὶ δὲν πίστεψαν αὐτούς, πῶς θὰ πίστευαν στὸ Λάζαρο ἂν ἐμφανιζόταν μπροστά τους; Πρῶτ’ ἀπ’ ὅλα ποιός ἦταν ὁ Λάζαρος; Ἕνας ἄνθρωπος ποὺ δὲν τοὺς ἐνδιέφερε καθόλου ὅσο ζοῦσε, ὅπως δὲν ἐνδιέφερε καὶ τὸν ἀδερφό τους. Ἔπειτα, μᾶλλον δὲν θὰ εἶχαν ἀκούσει καθόλου γιὰ τὸν θάνατο τοῦ Λάζαρου. Ὅταν εἶχαν δεῖ τὸ πρόσωπό του καλυμμένο ἀπὸ ἕλκη, θὰ τὸν ἀναγνώριζαν τώρα ποὺ θὰ τοὺς παρουσιαζόταν μὲ δόξα, νὰ ἀστράφτει σὰν ἄγγελος; Πότε εἶχαν ἀκούσει τὴ φωνή του, γιὰ νὰ τὴν ἀναγνωρίσουν τώρα; Πότε εἶχαν ἀκούσει τὴν ἱστορία τῆς ταλαίπωρης ζωῆς του, γιὰ νὰ τὴν ξέρουν τώρα; Δὲν θά ᾽λεγαν ὅτι «αὐτὸ εἶναι ὀπτασία» ἢ «φάντασμα» ἢ «ὀφθαλμαπάτη»; Τί ὠφέλησε τὸν Σαοὺλ ἡ ἐμφάνιση τοῦ Σαμουὴλ «ἐκ νεκρῶν» (Α´ Βασ. κη´ 11-14);

* * *

.         Ἡ ἀπάντηση τοῦ Ἀβραὰμ δὲν βοήθησε καθόλου τὸν ἁμαρτωλὸ στὴν κόλαση. Θὰ μποροῦσε σήμερα βέβαια νὰ βοηθήσει ἐκείνους ποὺ ἐπικαλοῦνται τὰ πνεύματα τῶν νεκρῶν γιὰ ν’ ἀνακαλύψουν τὰ μυστήρια τοῦ οὐρανοῦ, μὲ τὸ πρόσχημα πὼς αὐτὸ ἐνδεχομένως θὰ ἐνίσχυε τὴν πίστη τους. Δὲν ὑπάρχει πραγματικὰ καλλίτερος τρόπος νὰ κάνεις ἕναν ἄνθρωπο παρανοϊκὸ καὶ νὰ τὸν στείλεις στὴν κόλαση. Ὁ πνευματισμὸς εἶναι πτήση ἀπὸ τὸ φῶς στὸ σκοτάδι, ἡ ἀναζήτηση τοῦ φωτὸς μέσα στὸ βαθὺ σκότος. Ἐκεῖνοι ποὺ ἐπικαλοῦνται τὰ πνεύματα γιὰ νὰ βροῦν τὴν ἀλήθεια, φανερώνουν καθαρὰ πὼς δὲν πιστεύουν στὸν Κύριο Ἰησοῦ. Πῶς λογικοὶ ἄνθρωποι μποροῦν νὰ πιστεύουν στὰ πνεύματα τῶν θείων καὶ τῶν γειτόνων τους, ὅταν κανένας δὲν ξέρει ἂν τὰ πνεύματα εἶναι πραγματικὰ τῶν ἀνθρώπων ποῦ ἐπικαλοῦνται; Κι οἱ ἄνθρωποι αὐτοὶ δὲν πιστεύουν στὴν ἀλήθεια τοῦ παντοδύναμου Θεοῦ. Πῶς μποροῦν οἱ θεῖες κι οἱ γείτονες, τὰ μέντιουμ κι οἱ μάγοι, νὰ βεβαιώσουν τὰ λόγια τους; Ὁ Χριστὸς βεβαίωσε τὰ λόγια Του μὲ τὸ Αἷμα Του, καθὼς καὶ μὲ τὸ αἷμα ἀμέτρητων χιλιάδων πιστῶν ἀντρῶν καὶ γυναικών, ποὺ τὸ ἔδωσαν γιὰ τὸ λόγο Του. Οἱ Ἰουδαῖοι ὄχι μόνο εἶδαν τὴν ψυχὴ τοῦ ἀναστημένου Λάζαρου, τοῦ ἀδερφοῦ τῆς Μάρθας καὶ τῆς Μαρίας, μὰ εἶδαν καὶ τὸ σῶμα του. Καὶ ὅμως ὄχι μόνο δὲν πίστεψαν, ἀλλὰ γύρευαν νὰ θανατώσουν τὸ Λάζαρο, γιὰ νὰ μὴν μαρτυρήσει τὴν ἀλήθεια (βλ. Ἰωάν. ι´ 11). Οἱ Ἰουδαῖοι εἶχαν δεῖ καὶ τὴν κόρη τοῦ Ἰαείρου ν’ ἀνασταίνεται, ὅπως καὶ τὸν γιὸ τῆς χήρας της Ναΐν. Γιατί λοιπὸν δὲν πίστεψαν;
.           Οἱ Ἰουδαῖοι εἶδαν πολλοὺς ἀπὸ τοὺς νεκρούς τους νὰ βγαίνουν ἀπὸ τοὺς τάφους τους στὴν Ἀνάσταση τοῦ Χριστοῦ. Γιατί λοιπὸν δὲν πίστεψαν; Τελικὰ ἀναγνώρισαν τὸ ἀκαταμάχητο καὶ ἀδιάσειστο γεγονὸς τῆς ἀνάστασης τοῦ Χριστοῦ, ἀντὶ ὅμως νὰ πιστέψουν, ἐκεῖνοι δωροδόκησαν τοὺς φύλακες γιὰ νὰ κρύψουν τὴν ἀλήθεια καὶ ν’ ἀναφέρουν ψέματα. Δὲν εἶναι ἀρκετὰ αὐτὰ γιὰ νὰ μᾶς κάνουν νὰ πιστέψουμε; Ἂν θέλουμε περισσότερες μαρτυρίες ἀπὸ τοὺς νεκρούς, ἔχουμε τὸν Ἀβραάμ, τὸ Λάζαρο καὶ τὸν ἁμαρτωλὸ πλούσιο. Ἔχουμε ἐδῶ μαρτυρίες ἀπὸ τὸν παράδεισο κι ἀπὸ τὴν κόλαση, μαρτυρίες ποὺ ἐπιβεβαιώνει ὄχι κάποιο πρόσωπο, ἀλλὰ ὁ ἴδιος ὁ Κύριος Ἰησοῦς. Ὅποιος ἀπὸ μᾶς κι ἂν ἔβλεπε μὲ τὰ ἴδια τοῦ τὰ μάτια τὸν παράδεισο καὶ τὴν κόλαση κι ἄκουγε τὴ συνομιλία τοῦ Ἀβραὰμ μὲ τὸν ἄσπλαχνο πλούσιο, δύσκολα θὰ μποροῦσε νὰ πιστέψει τὰ μάτια καὶ τ’ αὐτιά του, ὅσο μὲ τὸ γεγονὸς ὅτι αὐτὰ τὰ πιστοποιεῖ ὁ ἴδιος ὁ Κύριος Ἰησοῦς Χριστός, ποὺ γνωρίζει ὅλα τὰ μυστήρια. Εἶχε δεῖ κι εἶχε ἀκούσει ὅλα ὅσα διηγήθηκε σ’ ἐμᾶς μὲ τὴν παραβολή Του. Καὶ τώρα γνωρίζουμε τὴν ἀλήθεια. Ἂν τὴν εἴχαμε δεῖ μόνοι μας, ἴσως καὶ ν’ ἀμφιβάλλαμε, νὰ νομίζαμε πὼς πρόκειται γιὰ κάποια ὀπτασία, παραίσθηση. Ἐκεῖνος ὅμως εἶδε καὶ ἄκουσε. Δὲν μποροῦσε οὔτε ν’ ἀπατήσει οὔτε ν’ ἀπατηθεῖ.
.             Ἀδελφοί μου! Δὲν μποροῦμε παρὰ νὰ πιστεύουμε περισσότερο Ἐκεῖνον, παρὰ τὸν ἴδιο μας τὸν ἑαυτό. Τὸ ζητάει αὐτὸ ἀπό μας. Εἶναι ἡ πρώτη ἀπαίτησή Του στὸ εὐαγγέλιο, τὸ νὰ πιστέψουμε δηλαδὴ περισσότερο Ἐκεῖνον παρὰ τὸν ἑαυτό μας. Νὰ τὸν πιστέψουμε περισσότερο ἀπὸ ὁποιονδήποτε ἄλλον, εἴτε ζωντανὸς εἶναι αὐτὸς εἴτε νεκρός. Τὸ ἴδιο δὲν γίνεται μὲ τὸν ὁδηγὸ σ’ ἕνα ταξίδι καὶ στοὺς ταξιδιῶτες ποῦ τὸν ἀκολουθοῦν; Δὲν ἀπαιτεῖ κι αὐτὸς νὰ τὸν ἀκολουθοῦν οἱ ταξιδιῶτες καὶ νὰ μὴν ἀναζητοῦν μὲ τὸ ἄπειρο μάτι τους νὰ βροῦν δικό τους δρόμο; Διαφορετικὰ ἐκεῖνοι θ’ ἀκολουθήσουν λάθος ὁδηγὸ πού, γιὰ δικούς του λόγους, θὰ ἰσχυριστεῖ πὼς ξέρει κάποιο συντομότερο κι εὐκολότερο δρόμο. Ὁ Χριστὸς εἶναι ὁ Ὁδηγὸς στὸν δρόμο πρὸς τὴν Βασιλεία Του, στὸν δρόμο ποὺ κανένας ἄλλος δὲν ξέρει τόσο καλὰ ὅσο Ἐκεῖνος. Πρέπει νὰ πιστεύουμε στὸ Χριστὸ περισσότερο ἀπ’ ὅ,τι στὰ δικά μας πλανεμένα μάτια κι αὐτιὰ καὶ στὴ δική μας ὀλέθρια ἀντίληψη. Ἐκεῖνος, γιὰ νὰ μὴν πλανηθοῦμε ἀπὸ διάφορα ὕποπτα πνεύματα καὶ ὀπτασίες, ἄνοιξε γιὰ χάρη μας τὸν παράδεισο καὶ τὴν κόλαση. Ἔδωσε τὴν ἄδεια στοὺς νεκροὺς νὰ μᾶς πληροφορήσουν τί εἶναι ἀπαραίτητο γιὰ τὴ σωτηρία μας. Κι αὐτὸ ἔγινε μπροστά Του, ὥστε νὰ βεβαιωθοῦμε γιὰ τὴν ἀλήθεια σὲ ὅ,τι ἀφορᾶ στὸν ἄλλο κόσμο. Ἄφησε τοὺς νεκροὺς νὰ μᾶς φανερώσουν μόνο τὴν ἀλήθεια ποὺ μᾶς εἶναι ἀπαραίτητο νὰ μάθουμε, ὥστε νὰ μὴ μιμηθοῦμε τὴν ἀσπλαχνία τοῦ πλουσίου, ἀλλὰ τὴν ὑπομονὴ τοῦ Λάζαρου, τὴν πίστη καὶ τὴν ἐλπίδα του. Νὰ μὴ λογαριάζουμε τίποτα δικό μας σ’ αὐτὸν τὸν κόσμο, ἀλλὰ νὰ βλέπουμε ὅλα ὅσα ἔχουμε σὰν δάνειο ἀπὸ τὸν Θεὸ γιὰ τὴ σωτηρία τὴ δική μας καὶ τῶν δικῶν μᾶς ἀνθρώπων.
.              Δόξα καὶ αἶνος στὸν Κύριο Ἰησοῦ, μαζὶ μὲ τὸν Πατέρα καὶ τὸ Ἅγιο Πνεῦμα, τὴν ὁμοούσια καὶ ἀδιαίρετη Τριάδα, τώρα καὶ πάντα καὶ στοὺς αἰῶνες τῶν αἰώνων. Ἀμήν.

ΠΗΓΗ:    ΚΛΙΚ