ΑΝΑΦΟΡΕΣ ΚΑΙ ΕΠΙΣΗΜΑΝΣΕΙΣ ΓΙΑ ΤΗ ΣΥΝΟΔΟ ΣΤΗΝ ΚΡΗΤΗ–4 (Γ. Ν. Παπαθανασόπουλος)

Ἀναφορὲς καὶ ἐπισημάνσεις γιὰ τὴ Σύνοδο στὴν Κρήτη

Δ´ Μέρος

Τοῦ Γιώργου Ν. Παπαθανασόπουλου

βλ. σχετ.: ΑΝΑΦΟΡΕΣ ΚΑΙ ΕΠΙΣΗΜΑΝΣΕΙΣ ΓΙΑ ΤΗ ΣΥΝΟΔΟ ΣΤΗΝ ΚΡΗΤΗ -1 (Γ. Ν. Παπαθανασόπουλος) ΑΝΑΦΟΡΕΣ ΚΑΙ ΕΠΙΣΗΜΑΝΣΕΙΣ ΓΙΑ ΤΗ ΣΥΝΟΔΟ ΣΤΗΝ ΚΡΗΤΗ -2 (Γ. Ν. Παπαθανασόπουλος)
ΑΝΑΦΟΡΕΣ ΚΑΙ ΕΠΙΣΗΜΑΝΣΕΙΣ ΓΙΑ ΤΗ ΣΥΝΟΔΟ ΣΤΗΝ ΚΡΗΤΗ–3 (Γ. Ν. Παπαθανασόπουλος)

.           Τὴν ὥρα ποὺ γράφονται οἱ γραμμὲς αὐτὲς μὲ ἐπιστολές τους οἱ Μητροπολίτες Ναυπάκτου Ἰερόθεος καὶ Λεμεσοῦ Ἀθανάσιος ἐπιβεβαιώνουν τὸ ρεπορτὰζ τοῦ ὑπογράφοντος καὶ διαβεβαιώνουν ὅτι δὲν ὑπέγραψαν τὸ κείμενο γιὰ τὶς σχέσεις τῆς Ὀρθοδόξου Ἐκκλησίας μὲ τὸν ὑπόλοιπο Χριστιανικὸ κόσμο.
.           Τὸ ἐπίσημο κείμενο τῆς Συνόδου τοὺς φέρνει ὅτι τὸ ὑπέγραψαν. Προσκείμενος στὸ Φανάρι Ἑλλαδίτης Μητροπολίτης μᾶς εἶπε πὼς δὲν πρόκειται περὶ ὑφαρπαγῆς τῆς ὑπογραφῆς, οὔτε περὶ παραποιήσεώς της… Ἁπλῶς κάθε Ἐκκλησία εἶχε ΜΙΑ μόνο ψῆφο, διὰ τοῦ Προκαθημένου Της καὶ ἐφ᾽ ὅσον οἱ Ἀρχιεπίσκοποι Κύπρου καὶ Ἑλλάδος ὑπέγραψαν τὸ σχετικὸ κείμενο, τότε ΟΛΟΙ οἱ Μητροπολίτες τῶν Ἐκκλησιῶν Κύπρου καὶ Ἑλλάδος θεωρήθηκε ὅτι τὸ ὑπέγραψαν, ἔστω καὶ ἂν ὁρισμένοι δὲν τὸ ὑπέγραψαν!… Μία ἀκόμη ἀπόδειξη τῆς ἐλλείψεως συνοδικότητας στὴ Σύνοδο τῆς Κρήτης. Στὸ κείμενό του ὁ Μητροπολίτης Ναυπάκτου ἐπιβεβαιώνει ὅτι γιὰ τὴ στάση του δέχθηκε «σοβαρὴ πίεση καὶ ὑβριστικὴ ἀντιμετώπιση» ἀπὸ Ἱεράρχες καὶ ὅτι «πιέσεις δέχθηκαν καὶ ἄλλοι Ἀρχιερεῖς τῆς Ἐκκλησίας τῆς Ἑλλάδος». Ἡ ἀποκάλυψη ὅτι ἔγιναν ὑβριστικὲς ἐπιθέσεις στοὺς Μητροπολίτες, ποὺ δὲν εἶχαν τὴν ἴδια ἄποψη μὲ τὸ Φανάρι, δείχνει ὅτι στὴ Σύνοδο, πρῶτο, δὲν ἦταν ἰδανικὴ ἡ ἀτμόσφαιρα, ὅπως παρουσιάστηκε, καὶ βεβαίως δὲν ἦσαν ὅλες οἱ ἀποφάσεις ὁμόφωνες, σὲ ἐπίπεδο Ἱεραρχῶν.
.           Ἐπειδὴ κατὰ τὴν ἐνημέρωση τῶν ΜΜΕ ἐλέχθη ὅτι συγκεντρώθηκαν καὶ ἐψήφισαν τὰ κείμενα 290 Ἱεράρχες, νὰ διευκρινιστεῖ ὅτι αὐτὴ ἡ πληροφορία εἶναι ἀνακριβής. Τόσοι θὰ ἦσαν ἂν ἦσαν παροῦσες καὶ οἱ 14 τοπικὲς Ὀρθόδοξες Ἐκκλησίες. Μὲ τὶς δέκα ποὺ ἦσαν στὴν Κρήτη ἦσαν μόνο 156. Ἡ κάθε τοπικὴ Ἐκκλησία εἶχε τὸ δικαίωμα ὁ Πρωθιεράρχης της νὰ συνοδεύεται μὲ 24 Ἱεράρχες maximum. Τὸν ἀριθμὸ αὐτὸν κάλυψαν μόνο τὰ Πατριαρχεῖα Κωνσταντινουπόλεως, Σερβίας καὶ Ρουμανίας. Ἡ Ἐκκλησία τῆς Ἀλεξανδρείας εἶχε στὴ Σύνοδο τῆς Κρήτης 23 Ἱεράρχες, ὅσους καὶ ἡ Ἐκκλησία τῆς Ἑλλάδος, ἀφοῦ ὁ Μητροπολίτης Λαρίσης Ἰγνάτιος δὲν μετέβη στὴν Κρήτη καὶ δὲν ἀντικαταστάθηκε. Τὸ Πατριαρχεῖο Ἱεροσολύμων ἐκπροσωπήθηκε, ἄγνωστο γιατί, μὲ μόνο πέντε Ἀρχιερεῖς, ἀπὸ τοὺς εἴκοσι ποὺ διαθέτει. Γιὰ λόγους οἰκονομίας εἶπαν ὁρισμένοι. Δὲν ἐπιβεβαιώθηκε ἡ πληροφορία ὅτι τόσων τὶς δαπάνες κάλυψε ἡ ὀργανωτικὴ ἐπιτροπή. Ἡ Ἐκκλησία τῆς Κύπρου ἦταν μὲ ὅλους τοὺς Ἀρχιερεῖς της, δέκα ἕξι. Ἐπίσης μὲ σχεδὸν ὅλους τοὺς Ἀρχιερεῖς τους συμμετέσχον οἱ Ἐκκλησίες Πολωνίας (πέντε), Ἀλβανίας (ἕξι) καὶ Τσεχίας – Σλοβακίας (τρεῖς).
.           Πέντε ἀκόμη θέματα συζητήθηκαν καὶ ἐγκρίθηκαν στὴ Σύνοδο τῆς Κρήτης, ἐκτὸς ἀπὸ αὐτό, τῆς σχέσης τῆς Ὀρθόδοξης Ἐκκλησίας μὲ τὸν ὑπόλοιπο χριστιανικὸ κόσμο. Στὸ κείμενο «Ἡ ἀποστολὴ τῆς Ὀρθοδόξου Ἐκκλησίας εἰς τὸν σύγχρονον κόσμον» ἀπὸ τὴν Ἐκκλησία τῆς Ἑλλάδος κατετέθησαν τρεῖς τροπολογίες, ἀπὸ τὶς ὁποῖες οἱ δύο ἐγκρίθηκαν καὶ περιελήφθησαν στὸ τελικὸ κείμενο. Στὸ Α΄ Κεφάλαιο καὶ στὴν παράγραφο 3 τοῦ κειμένου τοῦ Σαμπεζὶ γραφόταν τὸ ἀκόλουθο: « Ὡς προϋπόθεσις μίας εὐρυτέρας συνεργασίας (Σημ. γρ. Μὲ τοὺς ἄλλους χριστιανοὺς) δύναται νὰ χρησιμεύση ἡ κοινὴ ἀποδοχὴ τῆς ὑψίστης ἀξίας τοῦ ἀνθρωπίνου προσώπου. Αἱ Ὀρθόδοξοι Ἐκκλησίαι καλοῦνται νὰ συμβάλουν εἰς τὴν διαθρησκειακὴν συνεννόησιν καὶ συνεργασίαν…Ἐννοεῖται ὅτι ἡ συνεργασία αὐτὴ ἀποκλείει τόσον τὸν συγκρητισμόν, ὅσον καὶ τὴν ἐπιδίωξιν ἐπιβολῆς οἱασδήποτε θρησκείας ἐπὶ τῶν ἄλλων». Ἡ Ἐκκλησία τῆς Ἑλλάδος ζήτησε ἀντὶ «ὑψίστης ἀξίας τοῦ ἀνθρωπίνου προσώπου», νὰ γραφεῖ «ὑψίστη ἀξία τοῦ ἀνθρώπου», καὶ στὴν πολυλεκτικὴ φράση, γιὰ τὴν μὴ ἀποδοχὴ τοῦ συγκρητισμοῦ, στὴν ὁποία λανθασμένα ἀναφέρονταν «Αἱ Ὀρθόδοξοι Ἐκκλησίαι», νὰ γραφεῖ «Ἡ Ὀρθόδοξος Ἐκκλησία καλεῖται νὰ συμβάλη εἰς τὴν διαθρησκειακὴν συνεννόησιν καὶ συνεργασίαν, χωρὶς τοῦτο νὰ συνεπάγεται οἱονδήποτε θρησκευτικὸν συγκρητισμόν». Στὸ τελικὸ κείμενο παρέμεινε ὁ ὅρος «ἀνθρώπινο πρόσωπο», ὁ ὅρος «Ὀρθόδοξοι Ἐκκλησίαι» βελτιώθηκε στὸ «Αἱ κατὰ τόπους Ὀρθόδοξοι Ἐκκλησίαι» καὶ ἡ σχοινοτενὴς πρόταση περιορίστηκε ὅπως τὴν πρότεινε ἡ Ἑλλαδικὴ Ἐκκλησία.
.              Στὸ Δ´ Κεφάλαιο «Ἡ εἰρήνη καὶ ἡ ἀποτροπὴ τοῦ πολέμου» οἱ συμμετασχόντες στὴ Σύνοδο τῆς Κρήτης ἔχασαν τὴ μεγάλη εὐκαιρία νὰ ἐκφράσουν τὴν ἀλληλεγγύη τους πρὸς τὸ χειμαζόμενο καὶ σκληρὰ δοκιμαζόμενο ἀπὸ ἀλλοθρήσκους Πατριαρχεῖο τῆς Ἀντιοχείας. Ἔτσι θὰ ἔδειχναν ὅτι, ὡς Χριστιανοὶ Ἱεράρχες, δὲν διακατέχονται ἀπὸ μικροψυχία καὶ μνησικακία γιὰ τὸ ὅτι τὸ ἐν λόγῳ Πατριαρχεῖο ἀπουσίασε ἀπὸ τὴ Σύνοδο. Ὅπως εἶναι γνωστὸ ἐξ αἰτίας τοῦ πολέμου προσωρινὰ ἡ ἕδρα τοῦ Πατριαρχείου ἀπὸ τὴ Δαμασκὸ ἔχει μεταφερθεῖ στὴ Βηρυτό. Εἶναι ἡ δεύτερη μεταφορά του. Ἡ πρώτη ἦταν ἀπὸ τὴν μεγάλη πόλη τῆς Ἀντιοχείας, ποὺ κατέλαβαν οἱ Τοῦρκοι, στὴ Δαμασκό. Τὸ Πατριαρχεῖο Ἀντιοχείας ἔχει ἀπολέσει μεγάλο μέρος τοῦ ποιμνίου του καὶ ἐξακολουθεῖ νὰ ἀγνοεῖται ἡ τύχη τοῦ ἀπὸ τριετίας ἀπαχθέντος ἀπὸ τοὺς ἰσλαμιστὲς Μητροπολίτη Χαλεπίου Παύλου, κατὰ σάρκα ἀδελφοῦ τοῦ Πατριάρχου. Στὴν τρίτη παράγραφο τοῦ Δ΄ Κεφαλαίου τοῦ τελικοῦ κειμένου γίνεται γενικὴ μνεία «τῆς μονίμου τάσεως αὐξήσεως τῶν καταπιέσεων καὶ διώξεων τῶν χριστιανῶν καὶ ἄλλων κοινοτήτων, ἐξ αἰτίας τῆς πίστεως αὐτῶν, εἰς τὴν Μέσην Ἀνατολὴν καὶ ἀλλαχοῦ, καθὼς καὶ αἱ ἀπόπειραι ἐκριζώσεως τοῦ Χριστιανισμοῦ ἐκ τῶν παραδοσιακῶν κοιτίδων αὐτοῦ».
.              Στὸ θέμα «Ἡ Ὀρθόδοξος Διασπορὰ» στὸ τελικὸ κείμενο δὲν ἔγιναν ἀξιομνημόνευτες μεταβολές, σὲ σχέση μὲ τὸ προταθὲν κείμενο. Ἡ κατάσταση στὴ διαποίμανση τῆς Διασπορᾶς ἐξακολουθεῖ νὰ εἶναι ἡ ἴδια. Ἐξακολουθοῦν νὰ ὑπάρχουν σὲ διάφορες χῶρες πολλοὶ Μητροπολίτες, ποὺ ἡ ἀναφορά τους εἶναι στὰ Πατριαρχεῖα ἢ στὶς Αὐτοκέφαλες Ἐκκλησίες ἀπὸ τὶς ὁποῖες προέρχονται, ἐξακολουθοῦν αὐτοὶ νὰ ἀποτελοῦν Ἐπισκοπικὲς Συνελεύσεις καὶ ἐξακολουθοῦν αὐτῶν νὰ προεδρεύουν οἱ Μητροπολίτες οἱ προερχόμενοι ἀπὸ τὸ Πατριαρχεῖο τῆς Κωνσταντινουπόλεως.
.              Κάποιοι ἐκ τῶν Ἀρχιερέων ζήτησαν νὰ «ἐπανέλθει ἡ κανονικότητα» στὴ Διασπορὰ καὶ νὰ ὑπάρχει στὴν κάθε χώρα ἕνας μόνο Ἐπίσκοπος καὶ αὐτὸς νὰ εἶναι τοῦ Φαναρίου. Σ’ αὐτοὺς ὑπῆρξε ἡ ἀπάντηση ὅτι ἡ κανονικότητα θὰ ἐρχόταν, ὅταν ἡ κάθε χώρα ἀποκτοῦσε αὐτοδιοίκητο (Αὐτοκέφαλο) χαρακτήρα διοικήσεως καὶ ὁ Ἐπίσκοπός της ἐπιλεγόταν ἀπὸ τοὺς Ἐπισκόπους ὅλων τῶν Ὀρθοδόξων τῆς κάθε χώρας. Ὑπῆρξε καὶ ἡ ἄποψη, ἀπὸ μὴ Ἕλληνα ποιμενάρχη, μὲ τὸν ὁποῖο συνομιλήσαμε, ὅτι οἱ ξενιτεμένοι αἰσθάνονται οἰκεία μόνο στὶς ἐθνικές τους Ἐκκλησίες, ποὺ τὶς βλέπουν ὡς μία προέκταση τῆς Πατρίδας τους καὶ ἕνα σοβαρὸ σύνδεσμο μαζί της καὶ σημείωσε ὅτι μπορεῖ τὸ Πατριαρχεῖο νὰ ὀνομάζεται καὶ νὰ ὑποστηρίζει ὅτι εἶναι «οἰκουμενικὸ» καὶ ἐναντίον τοῦ «ἐθνοφυλετισμοῦ», ἀλλὰ στὴν οὐσία εἶναι ἑλληνικὸ καὶ οἱ κατὰ τόπους Ἐκκλησίες του στὴ Διασπορὰ ὀνομάζονται «Ἑλληνορθόδοξες».
.              Ὁ ἴδιος Ἱεράρχης μᾶς εἶπε ὅτι τὸ Φανάρι ἔχει σταματήσει τὸ χρόνο μεταξὺ 6ου καὶ 11ου αἰώνα, στὴν παντοκρατορία δηλαδὴ τῆς Ἑλληνορωμαϊκῆς (Βυζαντινῆς) Αὐτοκρατορίας καὶ τοῦ Πατριαρχείου τῆς Βασιλεύουσας, καὶ μεταξὺ 15ου καὶ 19ου αἰώνα, ὅταν στὴν Ὀθωμανικὴ Αὐτοκρατορία τὸ Πατριαρχεῖο ἦταν παντοδύναμο μεταξὺ τῶν ὑποδουλωμένων λαῶν καὶ διόριζε, ὅπου νόμιζε, Ἕλληνες Ἐπισκόπους… Μάλιστα μὲ ρώτησε πῶς θὰ μοῦ φαινόταν σήμερα σὲ μία χώρα ὅπως λ.χ. ἡ Ἰταλία, στὴν ὁποία ζοῦν 1.000.000 Ρουμάνοι καὶ 20.000 Ἕλληνες, Ἐπίσκοπός τους νὰ ἦταν Ἕλληνας; Δὲν εἶναι καλύτερα, συνέχισε, νὰ ἔχουνε Ρουμάνοι καὶ Ἕλληνες τὸν δικό τους Ἐπίσκοπο;… Διότι καὶ οἱ Ἕλληνες δὲν θὰ αἰσθάνονταν ἄνετα μὲ Ρουμάνο Ἐπίσκοπο…
.              Ἡ Διασπορὰ εἶναι μεγάλο ζήτημα καὶ σ’ αὐτὸ εἶναι ὁρατὸς ὁ ἀνταγωνισμὸς μεταξὺ Φαναρίου καὶ Μόσχας, ποὺ ἁπλώνεται σὲ ὅλο τὸν Πλανήτη. Ἡ Μόσχα καὶ ὅλες οἱ μὴ Ἑλληνικὲς τοπικὲς Ἐκκλησίες δὲν δέχονται τὴν ἑρμηνεία τοῦ Φαναρίου ὅτι «βαρβαρικὲς χῶρες» εἶναι ὅλες ἐκτὸς τῶν Πατριαρχείων καὶ τῶν Αὐτοκεφάλων Ἐκκλησιῶν καὶ ἑπομένως ἀνήκουν σ’ Αὐτό.
.              Στὸ θέμα «Ἡ σπουδαιότης τῆς νηστείας καὶ ἡ τήρησις αὐτῆς σήμερον» τὸ τελικὸ κείμενο ἐπιχειρεῖ νὰ ἰσορροπήσει μεταξὺ τῆς Κανονικῆς ἀκριβείας, τῆς «φιλανθρώπου οἰκονομίας» καὶ τῆς «διακρίσεως τῶν κατὰ τόπους Ὀρθοδόξων Ἐκκλησιῶν», ἀνάλογα μὲ τὶς συνθῆκες ποὺ ὑπάρχουν σὲ αὐτές. Ἐκεῖ ποὺ τὸ τελικὸ κείμενο ἄλλαξε, σὲ σχέση μὲ τὸ προταθὲν κείμενο τοῦ Σαμπεζί, εἶναι στὴ νηστεία πρὸ τῆς Θείας Κοινωνίας. Στὸ προταθὲν κείμενο καὶ στὴν 9η παράγραφο ἀναγράφεται: «Ὠσαύτως τὸ σύνολον τῶν πιστῶν της Ἐκκλησίας ὀφείλει νὰ τηρῆ τὰς ἱερὰς νηστείας καὶ τὴν ἀπὸ μεσονυκτίου ἀσιτίαν προκειμένου νὰ προσέρχεται τακτικῶς εἰς τὴν Θείαν Μετάληψιν…».
.              Στὸ τελικὸ κείμενο ἡ 9η παράγραφος τροποποιήθηκε ὡς ἀκολούθως: «Ἡ πρὸ τῆς θείας κοινωνίας νηστεία τριῶν ἢ περισσοτέρων ἡμερῶν ἐπαφίεται εἰς τὴν εὐλάβειαν τῶν πιστῶν, συμφώνως καὶ πρὸς τὰ λόγια τοῦ ἁγίου Νικοδήμου τοῦ Ἁγιορείτου: “…Μ’ ὅλον ὁποὺ ἀπὸ τοὺς θείους Κανόνας νηστεία πρὸς τῆς Μεταλήψεως οὐ διορίζεται, οἱ δυνάμενοι νηστεύειν πρὸ αὐτῆς καὶ ὁλόκληρον ἑβδομάδα, καλῶς ποιοῦσι”». (Ἑρμηνεία εἰς τὸν Κανόνα ιγ΄ τῆς ϛ΄ Οἰκουμενικῆς Συνόδου, Πηδάλιον σελ. 191). Ὅμως τὸ σύνολον τῶν πιστῶν τῆς Ἐκκλησίας ὀφείλει νὰ τηρῆ τὰς ἱερὰς νηστείας καὶ τὴν ἀπὸ μεσονυκτίου ἀσιτίαν προκειμένου νὰ προσέρχηται τακτικῶς εἰς τὴν Θείαν Μετάληψιν…». –

ΠΗΓΗ:   ΚΛΙΚ