«Η ΓΛΩΣΣΑ ΝΑ ΕΝΔΥΘῌ “ΤΑ ΚΑΛΑ” ΤΗΣ»

Ἀπόσπασμα τῆς Εἰσαγωγῆς (ὑπὸ Ἀρχιμ. Νικοδήμου, ἡγουμένου τῆς ἱερᾶς Μονῆς Παναγίας Χρυσοποδαριτίσσης – Νεζερῶν)
ἀπὸ τὸ βιβλίο Νικήτα ρήτορος τοῦ Παφλαγόνος, Ἐγκώμιον εἰς τὸν Ἀπόστολον Ἀνδρέαν τὸν Πρωτόκλητον
σειρά: ΑΝΘΗ ΕΥΣΕΒΕΙΑΣ ~ ΙΓʹ (13) ἐκδ. «ΤΗΝΟΣ», Ἀθῆναι 2014 σελ. 35-37

.           Ἡ νεοελληνικὴ ἀπόδοσις λαμβάνει σοβαρῶς ὑπ’ ὄψιν τὸν σύγχρονον Ἕλληνα ἀναγνώστην· δὲν θέλει νὰ τοῦ προσάψῃ ὄνειδος καὶ ἐντροπήν, ἀλλὰ θέλει νὰ τὸν τιμήσῃ, ὅπως τοῦ ἀξίζει. Ὁ σύγχρονος Ἕλλην δὲν εἶναι ὁ ἀμόρφωτος, ὁ ἀγράμματος τῶν παρελθόντων τελευταίων αἰώνων, ἀλλ’ ὁ ἀρκούντως πεπαιδευμένος, ὁποὺ γνωρίζει τὴν γλῶσσαν του ὡς καὶ πολλὰς ξένας γλώσσας. Ἁπλῶς ἡ μεσολάβησις τόσων αἰώνων κατέστησεν ἀσυνήθη εἰς αὐτὸν τὴν γλῶσσαν τῶν βυζαντινῶν κειμένων, ἡ ὁποία ὅμως ἐπὶ αἰῶνας προσείλκυε, συνεκίνει καὶ κατένυσσε καὶ τοὺς πλέον ὀλιγοπαιδεύτους πιστούς.
.           Ὡς γνωστὸν οἱ πρόγονοί μας εἶχον σοφῶς ἀντιληφθῆ ὅτι ἡ γλῶσσα των δὲν ἐξηντλεῖτο εἰς τὴν μορφὴν τῆς λαλουμένης δημώδους, τὴν ὁποίαν ἐχαρακτήριζον συνήθως διὰ τῶν ὅρων «ἡ τῶν πολλῶν γλῶσσα», «ὁ πολὺς λόγος», ὁ «ἀκαλλώπιστος χαρακτήρ», ὁ «ἐξ ἀγορᾶς λόγος», «ὁ συρφετώδης λόγος», κ. ἄ.. Διὰ τοῦτο μὲ μίαν ἐξαίρετον σύνθεσιν παλαιοτέρων καὶ νεωτέρων γλωσσικῶν στοιχείων ἐκαλλιέργησαν μίαν μετρίως ὑψηλὴν γλῶσσαν, διὰ τῆς ὁποίας ἔγραφον, ἐδίδασκον, ἐκήρυττον, ἐλάτρευον, ἐπαιδαγώγουν τὰ πλήθη, τὰ ὁποῖα ἠσθάνοντο τὰ λεγόμενα, ἔστω καὶ ἐὰν ἀγνοοῦσαν ἐνίοτε τὴν ἀκριβῆ σημασίαν κάποιων λέξεων. Δι’ αὐτῆς τῆς ἐμπνευσμένης συνθέσεως ὁ πλοῦτος τῶν ἀρχαιοτέρων μορφῶν τῆς γλώσσης δὲν καθίστατο μνημειακὸν κατάλοιπον τοῦ παρελθόντος, κτῆμα ὀλίγων εἰδημόνων, ἀλλὰ διαρκῶς μετωχετεύετο εἰς τὰς ἀκοὰς τοῦ λαοῦ, ὡς διαχρονικὴ καὶ ζῶσα γλωσσικὴ πραγματικότης, προσαρμοζομένη καταλλήλως εἰς τὰς διαφόρους ἐκφάνσεις τοῦ καθ’ ἡμέραν βίου.
.           Ὡς ἐκ τούτου ἡ παροῦσα νεοελληνικὴ ἀπόδοσις δὲν ἀποβλέπει εἰς τὴν ὑποκατάστασιν τοῦ πρωτοτύπου κειμένου, ἀλλ’ εἰς τὴν προσέγγισιν αὐτοῦ ὑπὸ τοῦ συγχρόνου Ἕλληνος ἀναγνώστου. Δὲν δρᾷ ὡς τεῖχος ἢ σιδηροῦν παραπέτασμα, ἀλλ’ ὡς γέφυρα τοῦ συγχρόνου λόγου πρὸς τὸν παλαιόν. Δὲν ὑπηρετεῖ τὴν κατάτμησιν τῆς γλώσσης εἰς ἑκατέρωθεν ἀκραίας μορφάς, ἀλλ’ ἐπιθυμεῖ νὰ «συνάψῃ» τὰ φαινομενικῶς διεστῶτα εἰς μίαν ζωντανὴν σύνθεσιν, ἐνδεικτικὴν τῆς ἑνότητος καὶ ἁρμονίας ὁποὺ διέπει τὴν μίαν, πανάρχαιον καὶ ἀδιαίρετον γλῶσσαν μας. Δίχως νὰ ἀφίσταται τῆς ἀκριβείας τοῦ πρωτοτύπου, ἀλλὰ καὶ δίχως νὰ προσηλώνεται δουλικῶς εἰς αὐτό, προσπαθεῖ νὰ ζωντανεύσῃ, νὰ ἑρμηνεύσῃ εἰς τὸν σύγχρονον Ἕλληνα τὸ θαυμάσιον αὐτὸ βυζαντινὸν ἐγκώμιον, καὶ τοιουτοτρόπως, νὰ τὸν προτρέψῃ, ὥστε μὲ τὴν βοήθειαν καὶ τῶν σχολίων νὰ τὸ διαβάσῃ καὶ νὰ τὸ ἀπολαύσῃ μὲ μέθεξιν ψυχῆς.
.           Μία σύγχρονος μετάφρασις εἰς γλῶσσαν καλλωπισμένην καὶ μετρίως ὑψηλὴν βοηθεῖ τὸν ἀναγνώστην, ὥστε καὶ τὸν ἰδικόν του λόγον νὰ καλλωπίζῃ καὶ τὴν λογικήν του νὰ ἀναπτύσσῃ καὶ τὴν βελτίωσιν τοῦ ἤθους του νὰ καλλιεργῇ. Παραλλήλως τὸν βοηθεῖ νὰ κατευθύνῃ πρεπόντως τὴν ψυχικὴν «αἴσθησιν», διὰ τῆς ὁποίας εἶναι φορτισμένη ἡ ὑψηλοτέρα γλῶσσα, πρὸς τοὺς χώρους ἐκείνους, οἱ ὁποῖοι ἀφ’ ἑαυτῶν ἐνέχουν μίαν ἱερότητα. Διότι, ὅπως ἡ εἴσοδος εἰς ἕνα ἱερὸν χῶρον ἀπαιτεῖ ἀνάλογον περιβολήν, ἔτσι καὶ ἡ συγγραφὴ ἢ ἡ μετάφρασις τοῦ Βίου ἑνὸς Ἁγίου ἐπιβάλλει εἰς τὴν γλῶσσαν νὰ ἐνδυθῇ «τὰ καλά» της. Ἀσφαλῶς ὁ βιογράφος ἢ ὁ μεταφραστὴς τοῦ Βίου πρέπει νὰ λαμβάνῃ ὑπ’ ὄψιν του καὶ τοὺς ὀλίγους σήμερον ὀλιγογραμμάτους εὐσεβεῖς, διότι διὰ καθ’ ἕνα ἐξ αὐτῶν ὁ «Χριστὸς ἀπέθανεν» (Α΄ Κορ. η΄, 11). Ὅμως, ὡς παρετήρησεν ὁ Ἀδαμάντιος Κοραῆς, «ἂν ᾖναι χρέος τῶν λογίων νὰ συγκαταβαίνωσιν εἰς τὴν ἄγνοιαν τῶν χυδαίων (=ὀλιγογραμμάτων) … χρεωστοῦν ὅμως καὶ οἱ χυδαῖοι νὰ ἀναβαίνωσι κατὰ μικρὸν πρὸς τοὺς λογιωτέρους, διὰ νὰ μὴν ἀποχυδαϊσθῶσιν ὁλότελα…».

ΣΧ. «ΧΡ. ΒΙΒΛ.»: Τελικῶς μὲ τὴν Ἐργολαβία Ἀλλοτριώσεως ΑΠΟΧΥΔΑΪΣΘΗΚΑΝ καὶ τέλειωσε ἡ ἱστορία.…! Μόνο νὰ ἀκούσει κάποιος τὰ ραδιοφωνικὰ καὶ τηλεοπτικὰ “μαργαριτάρια” τῶν ἀποχυδαϊστῶν τῆς ἐντεταλμένης δημοσιογραφίας ξεχνάει τὰ ἑλληνικά του.

ΠΗΓΗ:   ΚΛΙΚ