Ο Γόρτυνος Ιερεμίας: Γιατί τό Δεσπότη τόν λένε «Ἐπίσκοπο»;

Posted: Σεπτεμβρίου 20, 2014 at 12:13 πμ

ΚΥΡΙΑΚΑΤΙΚΟ ΕΓΚΥΚΛΙΟ ΚΗΡΥΓΜΑ ΜΗΤΡΟΠΟΛΙΤΟΥ
ΧΕΙΡΟΤΟΝΙΑ ΕΠΙΣΚΟΠΟΥ 1. Στό σημερινό μου κήρυγμα, ἀδελφοί μου χριστιανοί, θά σᾶς ἑρμηνεύσω τόν πρῶτο Ἀποστολικό Κανόνα. Ὁ Κανόνας αὐτός λέγει «ὁ Ἐπίσκοπος νά χειροτονεῖται ἀπό τρεῖς ἤ τουλάχιστον ἀπό δύο Ἐπισκόπους». «Ἐπίσκοπο» λέμε τό «Δεσπότη», πού τόν λέμε καί «Μητροπολίτη» ἤ καί «Ἀρχιερέα» Χριστοῦ. Ὅλοι αὐτοί οἱ τίτλοι ἔχουν βαθειές θεολογικές ἔννοιες, πού δέν μᾶς παίρνει ὁ χρόνος νά τίς παρουσιάσουμε. Ὅσοι ὅμως ἐλεηθήκαμε ἀπό τό Θεό
καί γίναμε Ἐπίσκοποι, πρέπει νά γνωρίζουμε τίς ἔννοιες πού κρύβουν οἱ ὅροι αὐτοί, γιά νά ἀγωνιζόμαστε, μέ τή χάρη τοῦ Θεοῦ, νά ἀνταποκρινόμαστε στήν ὑψηλή καί μεγάλη τιμή, μέ τήν ὁποία μᾶς τίμησε ὁ Θεός. Ἄς ποῦμε ὅμως γιά τήν ὀνομασία «Μητροπολίτης». Λέγεται ἔτσι, γιατί, ὅπως λέγει ὁ Φιλαδελφίας Γαβριήλ, «εἶναι σάν Μητέρα στήν ἐπαρχία πού τοῦ ἔλαχε. Καί ὀφείλει νά τρέφει τό ποίμνιό του μέ πνευματικές διδαχές καί τήν ἅγια ζωή του καί ἀκόμη νά τρέφει τούς πτωχούς μέ τά εἰσοδήματα τῆς ἐπαρχίας του». Καί μόνο λοιπόν ἀπό τόν τίτλο «Μητροπολίτης» ἐννοοῦμε πόσο μεγάλο καί ἱερό καί πόσο βαρύ εἶναι τό ἔργο τοῦ Ἐπισκόπου. Ἀλλά ὁ Κανόνας πού θέλω νά σᾶς ἑρμηνεύσω μιλάει γιά τόν ὅρο «Ἐπίσκοπος». Γιατί τό Δεσπότη τόν λένε «Ἐπίσκοπο»; Νομίζω, ἀδελφοί μου, καταλαβαίνετε τί σημαίνει ἡ λέξη «Ἐπίσκοπος». Σημαίνει αὐτόν πού φυλάει σκοπιά. Δηλώνει αὐτόν πού ὁ Θεός τόν ὅρισε νά εἶναι συνέχεια σέ σκοπιά. Ἐπί-σκοπός: Πάνω στήν σκοπιά. Μιά πόλη κινδυνεύει ἀπό κάποιον ἐχθρό, πού θέλει ὕπουλα νά μπεῖ σ᾽ αὐτήν, γιά νά τῆς κάνει κακό. Οἱ ἄνθρωποι, τά γυναικόπαιδα καί οἱ γέροντες, κουρασμένοι ὅλοι κοιμοῦνται. Κάποιος ὅμως δέν πρέπει νά κοιμηθεῖ, πρέπει νά μείνει ἄγρυπνος καί νά φυλάξει σκοπιά, γιά νά ξυπνήσει μέ τήν δυνατή του σάλπιγγα ὅλη τήν πόλη, ὅταν ὁ ἐχθρός περάσει τά τείχη καί μπεῖ σ᾽ αὐτήν. Αὐτός, ἀδελφοί μου, εἶναι ὁ Ἐπισκοπος! Τουλάχιστον, ὁ τίτλος του «Ἐπίσκοπος» τοῦ λέγει ὅτι αὐτό πραγματικά εἶναι τό ἔργο του. Ὁ Ἐπίσκοπος πρέπει νά «προκινδυνεύει τοῦ ποιμνίου», λέγει ἕνα κείμενο. Συγκινήθηκα καί τρόμαξα, ὅταν ἄκουσα ὅτι στά βουνά τῆς Ἀλβανίας αὐτοί πού φύλαγαν σκοπιά εἶχαν ἡμερόνυχτα νά κοιμηθοῦν. Καί γιά νά μήν κοιμηθοῦν τήν νύχτα, γιά νά μένουν ξάγρυπνοι, μέ βελόνες κεντοῦσαν τό κορμί τους! Ναί, ἔτσι ἐναγώνιοι καί τόσο θυσιαστικοί πρέπει νά εἴμαστε οἱ ποιμένες τῆς Ἐκκλησίας, γιά νά φυλάγουμε ἐσᾶς τό ποίμνιο, μήν ἔρθουν ἀνάμεσά σας οἱ αἱρετικοί, αὐτοί οἱ ὕπουλοι ἐχθροί τῆς ὀρθόδοξης πίστης μας καί σᾶς κάνουν ζημιά. Καί δέν ὑπάρχει μεγαλύτερη ζημιά, ἀδελφοί μου χριστιανοί, ἀπό τό νά μᾶς παραλλάξουν οἱ αἱρετικοί τήν ἁγία μας πίστη. Ἡ λέξη «Ἐπίσκοπος», μέ τήν ὁποία ὀνομάζουμε τόν Ἀρχιερέα τοῦ Χριστοῦ, νομίζω ὅτι πρέπει νά εἶναι παρμένη ἀπό τόν προφήτη Ἰεζεκιήλ, στόν ὁποῖον ὁ Θεός εἶπε «Υἱέ ἀνθρώπου, σκοπόν δέδωκά σε τῷ οἴκῳ Ἰσραήλ» (3,17). Ἀλλά ἡ ἔννοια αὐτή τοῦ προφήτου ὡς «σκοποῦ» ἦταν γνωστή καί παλαιότερα στόν προφήτη Ἰερεμία. Γιατί ὁ προφήτης αὐτός παριστάνει τόν Θεό νά λέγει στόν ἀνυπότακτο λαό: «Σᾶς ἔβαλα σκοπούς, ἀκοῦστε τήν σάλπιγγά τους, ἀλλά σεῖς εἴπατε· ὄχι, δέν θ᾽ ἀκούσουμε» (6,17).
2. Ὁ Κανόνας πού θέλω νά ἑρμηνεύσω, ὁ πρῶτος Κανόνας τῶν ἁγίων Ἀποστόλων, λέγει ὅτι ὁ Ἐπίσκοπος πρέπει νά χειροτονεῖται ἀπό τρεῖς ἤ, τουλάχιστον, ἀπό δύο Ἐπισκόπους. Ὁ ἑπόμενος Κανόνας τῶν ἁγίων Ἀποστόλων, ὁ δεύτερος, λέει ὅτι ὁ Πρεσβύτερος (δηλ. ὁ Ἱερέας) καί ὁ Διάκονος πρέπει νά χειροτονεῖται ἀπό ἕνα μόνο Ἐπίσκοπο. Γιατί αὐτή ἡ διαφορά τό καταλαβαίνουμε εὔκολα. Τό κατώτερο εὐλογεῖται ἀπό τό ἀνώτερο! «Τό ἕλαττον ὑπό τοῦ κρείτονος εὐλογεῖται» (Ἑβρ. 7,7). Τόν Διάκονο τόν χειροτονεῖ σέ Ἱερέα ὁ Ἐπίσκοπος, γιατί ἔχει ἀνώτερο βαθμό ἀπ᾽ αὐτόν. Ἀλλά καί ἕνας λαϊκός χειροτονεῖται σέ Διάκονο πάλι ἀπό τόν Ἀρχιερέα καί ὄχι ἀπό τόν Ἱερέα, πού εἶναι ὁ ἀμέσως ἀνώτερος βαθμός μετά τόν Διάκονο. Αὐτό συμβαίνει γιατί ὁ Ἱερέας, ἄν καί εἶναι τελετουργός τῶν Μυστηρίων τοῦ Θεοῦ, ὅμως δέν ἔχει τήν πλήρη ἱερωσύνη, ὥστε νά παραχωρήσει μέρος ἀπ᾽ αὐτήν στόν Διάκονο. Τρεῖς εἶναι οἱ βαθμοί ἱερωσύνης, ἀδελφοί μου χριστιανοί: Ὁ Διάκονος, ὁ Ἱερέας καί ὁ Ἐπίσκοπος. Ὁ Διάκονος ἔχει ἕνα μικρό μέρος ἀπό τήν ἱερωσύνη τοῦ Χριστοῦ, ὁ Ἱερέας ἔχει πολύ μεγαλύτερο μέρος καί ὁ Ἐπίσκοπος ἔχει τήν πλήρη ἱερωσύνη τοῦ Χριστοῦ, ταυτίζεται μ᾽ αὐτή! Γι᾽ αὐτό καί ὁ θεοφόρος Ἰγνάτιος λέγει στήν ἐπιστολή του πρός τούς χριστιανούς τῶν Τράλλεων: «Αἰδεῖσθε δέ τόν Ἐπίσκοπον ὑμῶν ὡς Χριστόν, καθ᾽ ἅ ὑμῖν οἱ μακάριοι διετάξαντο Ἀπόστολοι». Μόνο ὁ Ἐπίσκοπος λοιπόν πού ἔχει τήν πλήρη ἱερωσύνη μπορεῖ νά χειροτονήσει καί τόν λαϊκό σέ Διάκονο καί τόν Διάκονο σέ Πρεσβύτερο, σέ Ἱερέα.
3. Ἀλλά τόν Ἱερέα, ποιός θά τόν χειροτονήσει σέ Ἀρχιερέα; Δέν ἀρκεῖ ἕνας μόνο Ἀρχιερεύς σ᾽ αὐτό. Πρέπει νά εἶναι πολλοί Ἀρχιερεῖς, ἤ τουλάχιστον τρεῖς ἤ δύο, ὅπως λέγει ὁ Κανόνας πού ἑρμηνεύουμε, γιατί ὁ χειροτονούμενος ἱερέας, γενόμενος Ἀρχιερεύς, γίνεται ἰσοβάθμιος μέ τόν Ἀρχιερέα πού τόν χειροτόνησε. Στήν περίπτωσή μας ὁ χειροτονῶν χειροτονεῖ στόν ἴδιο βαθμό. Καί ἀκριβῶς γι᾽ αὐτό, ἐπειδή δηλαδή πρόκειται γιά τή μεγάλη χάρη τῆς Ἀρχιερωσύνης, πρέπει νά εἶναι περισσότεροι τοῦ ἑνός οἱ χειροτονοῦντες Ἐπίσκοποι. Πρέπει νά εἶναι πολλοί Ἐπίσκοποι στήν χειροτονία ἑνός Ἐπισκόπου. Τό κανονικό μάλιστα στήν χειροτονία ἑνός Ἐπισκόπου εἶναι νά συνάζονται ὅλοι οἱ Ἐπίσκοποι τῆς ἐπαρχίας· ἄν ὅμως αὐτό δέν εἶναι δυνατόν – λόγω διωγμῶν παλαιότερα ἤ λογω γήρατος τῶν Ἐπισκόπων –, ἄς συνάζονται μόνο τρεῖς καί οἱ ἄλλοι Ἐπίσκοποι νά γίνονται σύμψηφοι μέ ἐπιστολές τους.
4. Ἄν, ἀδελφοί, σέ χειροτονία Ἐπισκόπου δέν τηρηθεῖ ἡ τάξη αὐτή, πού ὁρίζει ὁ πρῶτος Κανών τῶν Ἁγίων Ἀποστόλων, ἡ χειροτονία εἶναι ἄκυρη. Ὁ χειροτονηθείς δηλαδή δέν εἶναι κανονικός Ἐπίσκοπος. Παλαιότερα ἔχει συμβεῖ παλαιοημερολογίτης ἱερεύς νά χειροτονηθεῖ σέ ἐπίσκοπο ἀπό ἕνα μόνο ἐπίσκοπο. Ἄκυρη ἡ χειροτονία. Δέν ἦταν δηλαδή κανονικός ἐπίσκοπος ὁ χειροτονηθείς. Αὐτός ὅμως ὁ μή κανονικός ἐπίσκοπος χειροτόνησε ἱερεῖς. Ἀλλά οὔτε καί οἱ ἱερεῖς αὐτοί ἔχουν κανονική ἱερωσύνη, γιατί χειροτονήθηκαν ἀπό μή κανονικό ἐπίσκοπο. Γι᾽ αὐτό καί λέγουμε ὅτι οἱ Παλαιοημερολογῖτες τῆς Ἑλλάδος δέν ἔχουν ἱερωσύνη, εἶναι ἔξω ἀπό τήν Ἐκκλησία, καί δέν πρέπει νά καταφεύγετε σ᾽ αὐτούς σεῖς οἱ κανονικῶς (= βάση τῶν ἱερῶν Κανόνων), ἀπό κανονικούς ἱερεῖς βαπτισθέντες χριστιανοί. Γιατί αὐτοί πού σᾶς βάπτισαν χειροτονήθηκαν ἀπό κανονικούς Ἀρχιερεῖς, χειροτονηθέντες μέ βάση τούς ἱερούς Κανόνες τοῦ ἱεροῦ Πηδαλίου τῆς Ἐκκλησίας μας.
Μέ πολλές εὐχές,
† Ὁ Μητροπολίτης Γόρτυνος καί Μεγαλοπόλεως Ἰερεμίας

ΠΗΓΗ:   ΚΛΙΚ