-Ἀρχιμ. Τιμόθεος Γεωργ. Παπασταύρου-

Πέμπτη 13 Δεκεμβρίου 2012

Επέτειος της σφαγής των Καλαβρύτων

H αιματοβαμμένη μέρα που οι ναζί αφάνισαν πάνω από 1.000 άτομα και έκαψαν εκατοντάδες σπίτια. Σήμερα συμπληρώνονται 69 χρόνια από την ημέρα που έγινε ένα από τα μεγαλύτερα εγκλήματα πολέμου στην Ελλάδα. Η διαταγή...

...της μαζικής δολοφονίας, στο πλαίσιο της επιχείρησης «Καλάβρυτα» (Unternehmen Kalavryta), ξεκίνησε από την παράκτια περιοχή της Αχαΐας στη βόρεια Πελοπόννησο, όταν τα στρατεύματα της Βέρμαχτ στην πορεία τους έκαψαν χωριά και δολοφόνησαν τους πολίτες στο δρόμο τους. Η επιχείρηση «Καλάβρυτα» ήταν μια επιχείρηση κύκλωσης των ανταρτών του ΕΛΑΣ η οποία όμως κατέληξε σε μαζικά αντίποινα επί του άμαχου πληθυσμού της περιοχής, μετά το θάνατο Γερμανών στρατιωτών σε μάχες με τους αντάρτες και, ιδιαίτερα, μετά την εκτέλεση 77 Γερμανών αιχμαλώτων που είχαν συλλάβει οι αντάρτες, λίγες μέρες νωρίτερα.

Η σφαγή των αμάχων διαπράχθηκε από την 117η Μεραρχία Καταδρομών, η οποία αποτελούνταν από Αυστριακούς και Γερμανούς από την Αλσατία, Λοθαριγγία, Ρουμανία, Σουδητία (περιοχή της Τσεχοσλοβακίας), Βαρτεγκάου κα. την 13 Δεκεμβρίου 1943. Πιο πριν, η μεραρχία αυτή, ως 717η Μεραρχία πεζικού και με αρκετά διαφορετική σύνθεση και ηγεσία, είχε συμμετάσχει σε επιχειρήσεις εναντίον ανταρτών και μαζικές εκτελέσεις χιλιάδων αμάχων, ως αντίποινα, στη Σερβία.

Οι Γερμανοί, στο δρόμο για τα Καλάβρυτα, εκτέλεσαν 143 άνδρες, στα χωριά Ρωγοί, Κερπινή, Άνω και Κάτω Ζαχλωρού, καθώς και στη Μονή Μεγάλου Σπηλαίου. Επίσης έκαψαν περίπου 1.000 σπίτια σε πάνω από 50 χωριά, αφού τα λεηλάτησαν αποκομίζοντας περισσότερα από 2.000 πρόβατα και μεγαλύτερα ζώα και περίπου 260.000.000 δραχμές.

Όταν έφθασαν στηα Καλάβρυτα, κλείδωσαν όλες τις γυναίκες και τα παιδιά κάτω των 14 στο σχολείο και διέταξαν όλους τους άνδρες από 14 και πάνω να παρουσιαστούν έξω από το χωριό. Εκεί οι Γερμανοί τους εκτέλεσαν με συνεχείς ριπές πολυβόλων, σκοτώνοντας περίπου 500 (κατά τις νεότερες εκτιμήσεις) άτομα. Οι γυναίκες και τα παιδιά κατάφεραν να αποδράσουν από το σχολείο ενώ το χωριό φλεγόταν. Την επόμενη ημέρα τα ναζιστικά στρατεύματα πυρπόλησαν το μοναστήρι της Αγίας Λαύρας, που συνδέεται στενά με την Ελληνική Επανάσταση του 1821.

Σήμερα στην θέση του εγκλήματος διατηρείται μνημείο, ως ανάμνησης των πεσόντων και του φρικτού γεγονότος, και κάθε χρόνο γίνεται αναμνηστική εκδήλωση.

Παρά το γεγονός ότι η Ομοσπονδιακή Δημοκρατία της Γερμανίας έχει αναγνωρίσει δημόσια τη ναζιστική αγριότητα των Καλαβρύτων, ακόμα δεν έχει καταβληθεί καμιά αποζημίωση. Τον Απρίλιο του 2000, ο τότε Πρόεδρος της Ομοσπονδιακής Δημοκρατίας της Γερμανίας, Γιοχάννες Ράου, επισκέφτηκε τα Καλάβρυτα για να εκφράσει τα συναισθήματά του ντροπής και βαθιάς θλίψης για την τραγωδία. Εντούτοις όμως, δεν ανέλαβε την ευθύνη εξ ονόματος του γερμανικού κράτους και δεν αναφέρθηκε στο ζήτημα των αποζημιώσεων.

Αφιέρωμα της ΕΡΤ για τη σφαγή των Καλαβρύτων

Το Αρχείο της ΕΡΤ, με αφορμή την επέτειο από τη σφαγή των Καλαβρύτωναπό τον γερμανικό στρατό κατοχής, ψηφιοποίησε και παρουσιάζει μέσω των ιστοσελίδων www.ert-archives.gr και www.ert.gr, το επεισόδιο της σειράς ντοκιμαντέρ «Χρονικό της Εθνικής Αντίστασης», με τίτλο «Οργανωμένη Τρομοκρατία των κατακτητών», παραγωγής 1985.

Το επεισόδιο επικεντρώνεται στην πολιτική των αντιποίνων που εφάρμοσαν οι Γερμανοί εναντίον του ελληνικού πληθυσμού για την αντιστασιακή του δραστηριότητα. Το ντοκιμαντέρ καταγράφει τις ομαδικές εκτελέσεις αμάχων στην Κρήτη τον πρώτο χρόνο της Κατοχής, τις σφαγές στα Κερδύλια Νιγρίτας (17 Οκτωβρίου 1941), το Τρίλοφο Κατερίνης (17 Ιουλίου 1943), τη Μουσιώτιτσα Ιωαννίνων (25 Ιουλίου 1943), τα Καλάβρυτα (13 Δεκεμβρίου 1943) – τη μεγαλύτερη σφαγή κατά τη διάρκεια της ελληνικής αντίστασης – καθώς και στα επτά χωριά της επαρχίας Βιάνου στην Κρήτη (13 Σεπτεμβρίου 1944) και το Μεσόβουνο Πτολεμαϊδας (Απρίλης 1944).

Παράλληλα, περιγράφεται η δίωξη και εξόντωση των Ελληνοεβραίων της Θεσσαλονίκης στα ναζιστικά στρατόπεδα συγκέντρωσης, ενώ γίνεται αναφορά στα στρατόπεδα συγκέντρωσης του ελλαδικού χώρου (Λάρισα, Χαϊδάρι), τις μαζικές συλλήψεις πολιτών - με αποκορύφωμα το μπλόκο της Κοκκινιάς (17 Αυγούστου 1944), καθώς και στην ομαδική εκτέλεση διακοσίων αντιστασιακών στο σκοπευτήριο της Καισαριανής την Πρωτομαγιά του 1944.

Στο ντοκιμαντέρ παρουσιάζονται αφηγήσεις αγωνιστών της αντίστασης, επιζώντων των σφαγών και κρατουμένων στρατοπέδων, ενώ οι μαρτυρίες τους πλαισιώνονται από σπάνιο αρχειακό οπτικοακουστικό υλικό και φωτογραφίες, που καταγράφουν την αγριότητα των κατοχικών δυνάμεων.